Abdülkerim Han - Turkipedia

Abdülkerim Han, (? - ?) Yarkand Hanlığı'nı 1559'den 1591'e kadar yöneten bir handır.

Abdürreşid Han'ın 1559'da ölümü üzerine on üç oğullarından ikincisi olan Abdülkerim Han, kardeşlerinin desteği ile tahta çıkmıştır. Ne var ki, Abdülkerim Han bütün gayretine rağmen ülkenin yeniden şehir devletleri haline gelmesine ve birbiri ile uğraşarak hem memleketin hem de halkın zarar görmesine engel olamamıştır. Ülkesinin ve halkının bütünlüğünü sağlama ümidi ile Batı Türkistan’da yetişmiş büyük din alimlerinden Ahmet Kazani (Mahdum-ı Azam)'nin oğullarından Hoca İshak Veli’yi Doğu Türkistan’a çağırmıştır.

Hoca İshak Veli, bütün Doğu Türkistan’ı dolaşarak Müslümanların kardeş olduğunu birbirlerine yardım ederek ülkenin ve insanların birlik ve beraberliğini korumaları gerektiğini anlatmaya çalışmıştır. Hoca İshak Veli bu çalışmalarında bazı yönden başarılı olmuş ve ülkenin parçalanmaya gitmesine engel olmuştur.

Fakat Hoca İshak Veli’nin bu etkinlikleri ülkenin doğu illerinin hakimi olan Abdüllatif Han (1614-1624) tarafından, Abdülkerim Han’ın yerine geçen oğulları Muhammet Han ile Şecaeddin Ahmet Han ve Abdullah Hanlara egemenlik yönünden yarar sağlayacağı düşüncesiyle Ahmet Kazani (Mahmud-ı Azam)'nin ilk hanımından olan büyük oğlu Hoca Kalan (Muhammet Emin)’ı Yarkent'e çağırması Doğu Türkistan'ın yazgısına etki edecek olayların gelişmesine neden olmuştur. Çünkü bu iki kardeş Hocanın ölümünden sonra oğulları büyük bir çekişmeye girerek ülkeye fayda yerine zarar getirmişlerdir. Hoca İshak Veli’nin oğulları İshakiyye veya Karatağlık adıyla, kardeşi Hoca Kalan’ın oğulları da Afakiyye veya Aktağlık adıyla ayrı görüşleri savunan iki dini grup olarak kıyasıya savaşıma girmeleri ülkeyi yeni bir döneme sürüklemiştir ki bu döneme "Hocalar Devri" denmiştir.

Ülkeyi kendi egemenliğinde tutmak için Hoca İshak Veli'yi Doğu Türkistan'a yardıma çağıran Abdülkerim Han'ın bu hareketi yalnız dini konularda değil, aynı zamanda siyasi alanda da olayların hızla gelişmesine neden oldu. Ülkenin doğu illeri ile batı illeri arasında bozulan birliği yeniden kurmak mümkün olmadı. Abdülkerim Han 1591'de öldüğü zaman ülkenin durumu bu birlikten oldukça uzaktı.

Abdülkerim Han'ın ölümünden sonra sıra ile yerine geçen oğulları önce Muhammet Han, sonra Şecaeddin Ahmet Han ve en son Abdullah Han, Yarkand Hanlığını yönetmişlerdir.

Notlar

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

Hacı Bayrâm-ı Velî, Türk mutasavvıf ve şair. Safevî tarikatı büyüklerinden Hoca Alâ ad-Dîn Ali Erdebilî'nin öğrencilerinden olan Şeyh Hamid-i Veli'nin öğrencisi ve Bayramiyye tarikatının kurucusudur. Türbesi, Ankara'da Hacı Bayram Câmii'nin bitişiğinde bulunmaktadır.

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Yakub Beg</span>

Yakub Beg, Hokand Hanlığı'nın Özbek kökenli askeri.

Çağatay Hanlığı, Moğol hükümdarı Cengiz Han’ın oğullarından Çağatay Han’ın adını taşıyan Türkleşmiş Moğol devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Kaşgar</span> Doğu Türkistanda bir şehir

Kaşgar, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin batısında yer alan tarihi bir vaha şehridir.

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

<span class="mw-page-title-main">Yarkent İlçesi</span>

Yarkent İlçesi deniz'den yüksekliği 1189 metre yüksekte konumlanan Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesinde bir nahiye düzeyine düşürülmüş bir şehirdir.

Çağatay hanları listesi, bu maddede Cengiz Han'ın oğullarından Çağatay Han'ın ulusuna bağlı Çağatay Hanlığı, Doğu Çağatay Hanlığı ve Yarkand Hanlığı'nın hanlar listesi ve soy ağaçları mevcuttur.

Afak Hoca, Abakh Hoca, Apak Hoca, Appak Hoca veya daha önemlisiHace Afak Kaşgar'ın dini ve siyasi önderidir. Hidayetullah Hoca diye de tanınır.

Ahmed b. Celâliddîn el-Kâsânî, 1461 - 1542 yılları arasında yaşamış ünlü bir Nakşibendi Sūfī Pir'idir. Hocaların Doğu Türkistan'da Türk toplumlarının içinde büyük etkinlikleri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aktağlık</span>

Aktağlık, Doğu Türkistan'da Nakşibendi tarikatının bir kolu.

Karatağlık, Doğu Türkistan'da Nakşibendi tarikatının bir kolu.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Muhammet Haydar Duğlat</span>

Mirza Muhammet Haydar Duğlat, bir askeri general, Kaşmir'in hakimi ve bir tarih yazarıdır.

Yarkand Hanlığı de denilen Doğu Türkistan'da 1514 ile 1680 yılları arasında Altışehir (Altıshahr) olarak bilinen Hotan, Yarkent, Yengihisar, Kaşgar, Aksu ve Uçturfan gibi şehirleri içine alan bölgede egemenlik sürmüş bir hanlıktır.

Doğu Çağatay Hanlığı ya da Moğolistan Hanlığı, Tuğluk Temür 1363 yılında oğlu İlyas Hoca'yı Çağatay Hanlığı'na bağlı Doğu Çağatay Hanlığı'nın başına getirmiştir.

Mahdum-ı Azam, özellikle Kaşgar'da Ahmet Kazani, 'ye ve onun torun ile taraftarlarınada Makhdūmzāda ismi verilir. 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar ve Kaşgar ile Yarkent 17. yüzyılın sonundan 18. yüzyılın ilk yarısına kadar büyük ölçüde bağımsız olarak bir tür İslami Teokrasi hakimiyeti sürdürmüşlerdir. Her ne kadar farklı algılanış biçimleri ve yorumları mevcut olsa da, teokrasi en yalın anlamda "devlet işlerinden bir tür ruhban sınıfının sorumlu olduğu ve devlet işlerinin dini temellere dayandırılmaya çalışıldığı sistem" olarak tanımlanabilir. Memleketleri Çin'lilerin eline geçtikten sonra, onlar Çinliler tarafından sürgüne gönderilmiş, buna rağmen oradan tekrar Çinlilere karşı isyanlar çıkarmışlardır. Ardıl ve taraftarlarına daha çok Nakşibendi bağlantılı ad verilir.

<span class="mw-page-title-main">Abdürreşid Han</span>

Abdürreşid Han (1508-1560), Yarkand Hanlığı'nı 1533'ten 1544'e kadar yöneten bir handır.

Doğu Türkistan topraklarına hakim olan Çağatay Hanlığı'nın yıkıldığı 1688 yılından anılan bölgenin Çin işgaline girdiği 1759 yılına kadar hüküm süren yönetici grup.

Yedişehir hanlığı, Çing hanedanına karşı Dungan İsyanı sırasında 1865-1877 yılları arasında Sincan'da var olan kısa ömürlü bir Sünni Müslüman Türk devletiydi. Yedi şehir Kaşgar, Hotan, Yarkent, Yengisar, Aksu, Kuçar ve Korla idi. 1873'te devlet Osmanlı İmparatorluğu tarafından vasal olarak tanındı. 18 Aralık 1877'de Çing ordusu Kaşgar'a girerek devleti sona erdirdi.

Yaygın olarak Madali Han olarak anılan Muhammed Ali Han, 1822'den 1842'ye kadar Kokand'ın resmi Hanıydı. Babası Muhammed Ömer Han'ın 1822'de bir hastalıktan ölmesinden sonra 14 yaşında Kokand'ın resmi hükümdarı oldu, ancak bazı kaynaklar Madali'nin genç yaşı ve deneyimsizliği nedeniyle tahtın gerçek sorumlusunun annesi Mahlarayim olduğunu iddia eder.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.