İçeriğe atla

Abdurrahman Kasımlı

Abdurrahman Kasımlı
Kişisel bilgiler
Doğum 22 Aralık 1930(1930-12-22)
Urmiye, İran
Ölüm 13 Temmuz 1989 (58 yaşında)
Viyana, Avusturya
Milliyeti Kürt
Partisi KDP-İ (1945–1989)
Evlilik(ler) Helen Kreulich
Çocuk(lar) 2

Abdurrahman Kasımlı (Kürtçe: عەبدولڕەحمان قاسملوو;Farsça: عبدالرحمان قاسملو), Kürt siyasetçi ve Kürt lider. Kasımlo, 1973-1989'a kadar İran Kürdistan Demokrat Partisi'nin (KDP-İ) Genel Sekreterliğini yapmıştır.[1][2][3]

Hayatın erken dönemi ve eğitim

İran, Batı Azerbaycan, Urmiye'de 1875 yılında varlıklı bir feodal ailede dünyaya gelen babası, Mohammad Kasımlo toprak sahibi bir Kürt milliyetçisi bir Ağa idi. Annesi Asurlu bir Hristiyan olan Nana Jan Timsar'dı. Babası, ona "Wussuq-e Divan" unvanını veren İran Şahı'nın danışmanıydı. İlk öğrenimini Urmiye'de ve ardından Tahran'da tamamladı. Mahabad Cumhuriyeti dönemine tanık oldu ve 15 yaşında KDP-İ gençlik kanadının kurucularından oldu. Kasımlo, Sorbonne'da eğitimine devam etmek için Fransa'ya taşındı. Karısı Helen Kreulich ile Çekoslovakya'da tanıştı. Mina (1953) ve Hewa (1955) adlarında iki kızı oldu.[4][5]

Kasımlo 8 dilde akıcı konuşabiliyordu; Kürtçe, Asurca, Farsça, Arapça, Azerice, Fransızca, İngilizce, Çekçe ve Rusça . Ayrıca Almanca, Slovakça ve Lehçeye de aşinaydı.[6][7][8]

Kariyer

Kasımlo, öğrenimini tamamladıktan sonra 1952'de Kürdistan'a döndü. Daha sonra Kürt askeri alanlarında aktif bir militan olarak birkaç yıl geçirdi. 1973'te KDP-İ'nin Üçüncü Kongresi sırasında partinin genel sekreterliği görevine seçildi ve bu göreve suikasta kadar birkaç kez daha yeniden seçildi.

1979'da partisi, Muhammed Rıza Şah Pehlevi'nin düşüşüyle sonuçlanan devrimi destekledi. Humeyni, devrime son bir saatte katılmalarını "fırsatçılık" olarak değerlendirdi. Partiye mensup Kürtler, Kürt bölgelerindeki askeri birleşimleri geride bırakmıştı. Humeyni tüm silahlı grupların tek bir devrimci örgütün parçası olmasını talep etti ve Kürt askerlerinin silahlarını "geri vermelerini" istedi. Kasımlo, Kürtler için özerklik talep etti ve silah bırakmayı reddetti. Parti, yeni anayasa için yapılan referandumu boykot etti . Kürt halkı ile Humeyni'ye bağlı güçler arasındaki iki kanlı çatışmanın ardından Kürt mücadelesi savaşa dönüştü. Silahlı Kürt isyanının başlamasından kısa bir süre sonra Ayetullah Humeyni, KDP-İ ve Kürtlere karşı "kutsal savaş" ilan etti.[9] Bu, Kürt isyancıların askeri yenilgisiyle sonuçlanan parti ve yeni devlet arasındaki çatışmanın başlangıcıydı. 1982'de Kasımlo, İran'ın eski ve görevden alınan cumhurbaşkanı Ebu'l-Hasan Beni Sadr ile ittifak içinde Şii din adamlarını devirmeye çalıştı, ancak Beni Sadr, Kürtler arasındaki bağımsızlık hırsı nedeniyle Kürt yanlısı ittifakına katılmayı reddetti.[10] Silahlı çatışma, her iki ülkenin de birbirlerinin topraklarında silahlı isyancıları desteklediği İran-Irak Savaşı'nın (1980-1988) ortasında 1984'e kadar devam etti.

Silahlı isyanın yenilgiye uğratılmasından sonra, Kasımlo Paris'e yerleşti ve KDP-İ ve diğer muhalif güçler tarafından kurulan İran Ulusal Direniş Konseyi'ne katıldı.[11]

Suikast ve cenazeler

1988'de savaş bittikten sonra İran hükûmeti onunla görüşmeye karar verdi. Bunu 28 Aralık, 30 Aralık ve 20 Ocak 1989'da Viyana'da[12] birkaç toplantı izledi. 13 Temmuz'da yine Viyana'da bir toplantı daha düzenlendi.

Tahran heyeti daha önce olduğu gibi, yani Muhammed Cafer Sahraroudi ve Hacı Mustafavi idi, ancak bu sefer üçüncü bir üye daha vardı: koruma olan Amir Mansur Bozorgian. Kürtlerin ayrıca üç kişilik bir heyeti vardı: Abdurrahman Kasımlo, yardımcısı Abdullah Ghaderi Azar (KDP-İ Merkez Komitesi üyesi) ve arabulucu olarak görev yapan Iraklı bir Kürt üniversite profesörü Fadhil Rassoul .

Ertesi gün, 13 Temmuz 1989, görüşmenin yapıldığı odada, Kasımlo çok yakın mesafeden atılan üç kurşunla öldürüldü.[13][14] Asistanı Ghaderi Azar on bir kurşunla, Rassoul ise beş kurşunla vuruldu. Hacı Mustafavi kaçmayı başardı. Mohammad Jafar Sahraroudi hafif yaralandı ve hastaneye götürüldü, sorgulandı ve gitmesine izin verildi. Amir Mansur Bozorgian, 24 saat gözaltında tutulduktan sonra serbest bırakıldı ve İran Büyükelçiliğine sığındı.[15]

Yardımcısı Sadık Sharafkandi, 17 Eylül 1992'de Almanya'nın Berlin kentindeki Mikonos restoranında öldürülmesine kadar Kasımlo'nun yerine genel sekreter olarak geçti. Abdullah Ghaderi Azar ve Abdurrahman Kasımlo 20 Temmuz'da Paris'te Père Lachaise Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Soruşturma

KDP-İ'a göre

Kasım 1989'un sonlarında Avusturya mahkemeleri, üç İranlı temsilcinin tutuklanması için bir emir çıkardı ve Avusturya Hükümeti, İran Hükümetini, Abdurrahman Kasımlo'ya yönelik saldırıyı kışkırtmakla açıkça suçladı.[16]

Kürt liderlerle yapılan görüşmelerde İran hükûmetinin üç temsilcisi İran'a serbestçe döndü. İçlerinden biri hiç gözaltına alınmamıştı, birine suikasttan dokuz gün sonra Avusturya polisi tarafından Viyana havaalanına götürüldü ve üçüncüsü, tutuklamanın bir gecesinden sonra ortadan kaybolmadan önce Viyana'daki İran büyükelçiliğinde birkaç ay geçirdi. Şüphelilerden biri, Viyana'daki Kürt protestocuların tutuklanmasını ve seyahat yasağına tabi tutulmasını talep ettiği Mohamed Magaby idi. Tutuklamaları için tutuklama emri Kasım 1989'a kadar verilmedi. Emirler hiç uygulanmadı. Kasımlo'nun halefi Sadık Sharafkandi'nin Berlin'de öldürülmesine ilişkin Alman Mikonos davasının aksine, Viyana'daki suikast hiçbir mahkeme tarafından netleştirilmedi. 1 Nisan 1997 tarihli Mikonos kararı, Berlin ve Viyana'daki cinayetlerin sorumluluğunu dönemin İran hükûmetine yükledi.[17]

Kitaplar

"Kürdistan ve Kürt", Kasımlo tarafından yazılan ve 1964'te Slovakça, 1965'te İngilizce, 1967'de Arapça, 1969'da Lehçe ve 1973'te Kürtçe yayınlanan Kürtlerin ve topraklarının tarihi üzerine bir kitaptır.[18][19]

Kaynakça

  1. ^ "Dr A. R. Ghassemlou". www.saradistribution.com. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  2. ^ Asso Hassan Zadeh. "The Legacy of Abdulrahman Ghassemlou, 25 Years After His Assassination". Rudaw. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  3. ^ "Abdul Rahman Ghassemlou and the Kurdish Resistance in Iran". The Kurds in the Middle East: Enduring Problems and New Dynamics. 2020. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ "Dr Abdul Rahman Ghassemlou". Medya Magazine. 27 Eylül 2012. 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  5. ^ "Dr. Abdul Rahman Ghassemlou". Democratic Party of Iranian Kurdistan. 1 Eylül 2017. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  6. ^ "Dr Abdul Rahman Ghassemlou". Sara Distribution. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. 
  7. ^ Carol Prunhuber (26 Mayıs 2010). "I wrote the book to denounce the assassination by the Iranian regime and the complicity of the Austrian authorities". House of Lords. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. 
  8. ^ The Passion and Death of Rahman the Kurd: Dreaming Kurdistan. iUniverse. 2010. ISBN 9781440178160. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ "Praguer Ghassemlou". Yekta Uzunoglu. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  10. ^ Kurdish Ethnonationalism (İngilizce). Lynn Rienner Publishers. 1992. ss. 130-131. ISBN 978-1-55587-250-2.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ Ali Mohammadi (January 1987). "Post-Revolutionary Iranian Exiles: A Study in Impotence". Third World Quarterly. 9 (1): 108-129. doi:10.1080/01436598708419964.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  12. ^ "USA: Iran's assassination of Dr. Abdul Rahman Ghassemlou". YouTube. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 
  13. ^ "Hostage - 4". Yekta Uzunoglu. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  14. ^ Dan Geist (6 Ağustos 2011). "'A Darker Horizon': The Assassination of Shapour Bakhtiar". PBS. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016. 
  15. ^ "The life and death of Abdul Rahman Ghassemlou (1930-1989". 19 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Dr. Abdul Rahman Ghassemlou Profile". 11 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ Roya Hakakian (4 Ekim 2007). "The End of the Dispensable Iranian". Spiegel Online International. 27 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2012. 
  18. ^ Kurdistan and Kurd. Kurdish. Erbil: Rojhalat. 2006. s. 349. 
  19. ^ Gérard Chaliand. (2020).

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ali Hamenei</span> 2. İran dinî lideri

Seyyid Ali Hüseyni Hamenei, İranlı din ve siyaset adamı, Şii merci-i taklid ve 1989'dan beri İran'ın ikinci yüce lideri. 1981-1989 yılları arasında İran'ın üçüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır. Hamenei, Orta Doğu'da en uzun süre görev yapan devlet başkanı ve Şah Muhammed Rıza Pehlevi'den sonra geçen yüzyılın en uzun süre görev yapan ikinci İran lideri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Peşmerge</span> Irak Kürdistanının askerî gücü

Peşmerge, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin askerî gücüdür. Irak Anayasası'na göre Peşmerge, güvenlik yan kuruluşlarıyla birlikte Kürdistan Bölgesi'nin güvenliğinden sorumludur. Peşmerge'ye bağlı kuruluşlar arasında Asayiş, Parastin u Zanyarî ve Zeravani bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Barzani</span> Kürt milliyetçi lider

Molla Mustafa Barzani, Kürt lider. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin kurucusudur. 1946 yılından 1979'daki ölümüne kadar Kürdistan Demokrat Partisi'nin başkanı olarak siyaset yapmıştır. Bağımsız Kürt devleti görüşleriyle Kürt milliyetçiliğine önemli katkılar sunmuştur. Mesud Barzani ve İdris Barzani'nin babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mesud Barzani</span> Kürt siyasetçi ve KDP genel başkanı

Mesud Barzani, Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mahabad Cumhuriyeti</span> 1946da kurulmuş tanınmayan Kürt devleti

Mahabad Cumhuriyeti, Ocak 1946'da Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kurulan ve Sovyetler Birliği'nin çekilişiyle aynı yıl içinde yıkılan, Birleşmiş Milletler tarafından tanınmamış Kürt devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Neçirvan Barzani</span> Iraklı Kürt siyasetçi

Neçirvan İdris Barzani, Kürt siyasetçi, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin başkanı. Daha önce Mart 2006-Ağustos 2009 tarihleri arasında Kürdistan Bölgesel Yönetimi başbakanlığını yapmış ve Mart 2012 yılında tekrar bu göreve gelerek 2019'da başkanlık görevine geçene kadar sürdürmüştür. Kürdistan Üniversitesi Erbil'in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Yurtseverler Birliği</span> Irakta bir siyasi parti

Kürdistan Yurtseverler Birliği kısaca KYB, 1975'te Irak'ta kurulan bir siyasi partidir. KYB'nin kurucuları arasında Celal Talabani vardı. Parti Kürdistan Demokrat Partisi'nden kopan ve daha sosyalist olanlar tarafından kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">PJAK</span> Silahlı ve siyasî hareket

PJAK, tam adı ile Kürdistan Özgür Yaşam Partisi, İran ve Irak'ta faaliyet gösteren Kürt milliyetçisi silahlı örgüt. PJAK; Türkiye, İran, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır. Kürdistan İşçi Partisinin (PKK) üyesi olduğu Kürdistan Topluluklar Birliğinin (KCK) üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">İran Kürdistanı Demokratik Partisi</span> İrandaki Kürt Siyasal Partisi

İran Kürdistanı Demokratik Partisi ya da kısaca DPK-I (Kürtçe: Partiya Demokratîk a Kurdistana Îranê, İngilizce: Democratic Party of Iranian Kurdistan, eski adı: Demokratische Partei Kurdistans-Iran, İran'da sosyal demokrat bir Kürt partisidir. Parti, 2015 yılından beri Sosyalist Enternasyonal'in tam üyesidir. Parti demokratik ve federal bir İran talep etmektedir. Parti üyelerinden bir kısmı 2006 yılında partiden ayrıldı ve partinin eski adı olan Kürdistan-İran Demokratik Partisi adı altında yeni bir parti kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali</span>

Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'in İran'ı işgali, Pehlevi Hanedanı idaresindeki İran'ın enerji hatlarını ele geçirmek ve Pers Koridoru'nun güvenliğini sağlamak için 1941 yılında girişilen işgal hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Şerefkendi</span> Kürt dilbilimci ve şair

Abdurrahman Şerefkendi veya Hejar Kürt dilbilimci, yazar, şair ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Noşirvan Mustafa</span>

Noşirvan Mustafa ; d. 1944; Süleymaniye - ö. 19 Mayıs 2017, Süleymaniye), Iraklı Kürt entelektüel politikacı ve yazar. Mustafa, Süleymaniye'deki Kraliyet Kral Faysal Okulu'na katıldı, ayrıca erken yaşta özel öğretmenler tarafından kendisine yabancı dil öğretildi. Bağdat Üniversitesi'nde siyaset bilimi eğitimi gördü.

Kürt karşıtlığı veya Kürdofobi, Kürt diline, Kürt kültürüne ve Kürt halkına karşı duyulan nefret, ön yargı, düşmanlık, aşağılama ve benzeri duygulardan beslenen ırkçılıktır. Kürt halklarının yaşadığı Türkiye, İran, Irak ve Suriye gibi yoğunluklu olarak Kürt azınlığa ev sahipliği yapan belli başlı ülkelerin yürüttüğü yasak ve asimilasyon politikalarında ve bu politikalara bağlı olarak medyada ve günlük yaşamda Kürt karşıtlığına rastlanması şeklinde tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Mesrur Barzani</span> Kürdistan Bölgesel Yönetiminin başbakanı.

Mesrur Barzani Kürt siyasetçi, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin başbakanı. Kürdistan Demokrat Partisinin bir üyesidir. Mesut Barzani'nin oğlu ve Kürdistan Bölgesi'ndeki Kürdistan Bölgesi Güvenlik Konseyi eski başkanıdır. 10 Temmuz 2019'da, Kürdistan Parlamentosu'ndaki 97 milletvekilinden aldığı 88 oyla Kürdistan Bölgesel Yönetimi 9. kabinesinin Başbakanı olarak yemin ederek görevine başlamıştır.

Beytüşşebap İsyanı, Türkiye Cumhuriyeti'ndeki ilk Kürt isyanıydı. İsyan, Cibran aşiretinden Halid Bey Cibran tarafından yönetildi. İsyana İhsan Nuri, Yusuf Ziya Bey ve Kürt Fuad Paşa'nın bulunduğu diğer önemli komutanlar da katılmıştır. 3 Mart 1924'te halifeliğin kaldırılması, Kürt kimliğine yönelik baskıcı Türk politikaları, Kürtçenin halka açık olarak kullanılmasının ve öğretilmesinin yasaklanması ve Kürt toprak sahiplerinin ve aşiret reislerinin ülkenin batısında yeniden yerleştirilmesi isyanın başlıca nedenlerindendir. Türk ordusunun çok sayıda subayı isyancılara destek vermek için firar etti. İsyan, Ağustos 1924'te Beytüşşebap garnizonunun Türk hükûmetine karşı ayaklanmasıyla başladı. İsyan başarısız oldu ve başladıktan kısa bir süre sonra sona erdi. Yusuf Ziya Bey, 10 Ekim 1924'te tutuklandı ve bildirildiğine göre Halid Bey Cibran'ı da isyana karışmakla suçladı. Halid Bey Cibran Aralık 1924'te Erzurum'da yakalandı. Her ikisi de Bitlis'te askeri mahkemeye çıkarıldı. İsyan bastırılmış olsa da, bir başka Kürt ayaklanması, Şeyh Said İsyanı kısa bir süre sonra patlak verecekti.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Hicri</span> Kürt siyasetçi

Mustafa Hicri, Kürt siyasetçi. İran Kürdistan Demokrat Partisi'nin (KDP-İ) günümüzdeki lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Sadık Şerefkendi</span>

Sadık Şerefkendi, Kürt siyasetçi. İran Kürdistan Demokrat Partisi'nin (KDP-İ) 1989-1991 yılları arasında liderliğini yapmıştır.

Arap Kemeri, Suriye Baas hükümetinin Haseke Valiliği'nin kuzeyindeki Kürt bölgelerini Araplaştırma projesidir. Projenin temel amacı bölgenin etnik yapısını Araplar lehine çevirmek ve diğer etnik grupların, özellikle de Kürtlerin aleyhine çevirmekti. Proje Esad Gölü'nün oluşturulması ile yerlerinden edilen Arapların Kürt bölgelerine yerleştirilmesiyle arazilerin ele geçirilmesini içeriyordu.

Çiya Hamid Şerif Kürt siyasetçi ve Kürdistan Demokrat Partisi (PDK) üyesidir. Çiya Şerif şu anda Kürdistan Parlamentosu Duhok milletvekilidir. Çiya Şerif, Kürdistan Dış İşler ve Dıaspora Komisyonu üyesi ve aynı zamanda Kürdistan Parlamentosu Parlamento İşleri ve Şikayet Komisyonu Başkan Yardımcısıdır. Çiya Şerif, Kürtçe, Farsça, Felemenkçe, İngilizce, Arapça ve Türkçe dillerini bilmektedir.

Parastin u Zanyari, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin istihbarat kurumudur. Kurum, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) istihbarat servisi (Parastin) ile Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) istihbarat servisi (Zanyari) birleştirilerek Parastin u Zanyari adı altında kurulmuş bir devlet kurumudur. Parastin, ilk olarak 1968 yılında KDP tarafından kurulmuştur. Parastin u Zanyari "Kürt istihbarat servisi" olarak anılır. Teşkilatın birincil işlevi, Kürdistan bölgesinin hem iç hem de dış güvenliğine ilişkin suçları soruşturmaktır. Teşkilatın resmi olarak tutuklama veya gözaltına alma yetkisi yoktur, ancak terörizm de dahil olmak üzere bölgede bir dizi suç üzerinde yargı yetkisine sahip olan Kürdistan istihbarat teşkilatı Asayiş ile istihbarat paylaşmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.