İçeriğe atla

Abdullah Lütfi Dayıoğlu

Abdullah Lütfi Efendi
Doğum1855
Ölüm1935
MeslekEğitimci, Yazar
Milliyet Türkiye
Vatandaşlık Türkiye

Abdullah Lütfi Efendi (1855 - 1931) Türk eğitimci ve yazar. Ağın çevresinde "Tahtasız Hoca" olarak bilinir[1]

Yaşamı

Elazığ'a bağlı Ağın'ın Ayvacık (Kopinik) köyünde doğan Abdullah Lütfi Efendi,[2] eğitimci kişiliğiyle bilinir. Babası Molla Halil ve annesini henüz 9 yaşındayken kaybetmiştir. Hayatı boyunca Yanya, Bursa, Mardin, Diyarbakır, Hakkari, Kemaliye, Ağın, Harput, Arapgir ve İstanbul'da bulunan çeşitli okullarda ve rüştiye mekteplerinde öğretmenlik yapmıştır. Ağın ve Kemaliye'de bulunduğu süre boyunca Ermeni Kilisesi'nde görev yapan papazlardan Fransızca öğrenen Abdullah Lütfi Efendi, bunun yanında Farsça ve Arapça dillerine hakimdir.[3] 1877–1878 Osmanlı-Rus savaşında gönüllü olarak katılmıştır[4]

Muallimlik yaptığı dönem içerisinde Fransızca diline hakim olmasıyla birlikte Arap alfabesi ile okunup, yazılan Osmanlıca'nın daha kolay öğrenilmesi için farklı bir alfabe tasarlamıştır. Arap alfabesini değiştirmeyen fakat Osmanlıcada çokça karşılaşılan birden fazla harfe karşılık gelen tek bir harf yerine, Latin alfabesine benzer bir şekilde her bir ses için farklı harfler üreten Abdullah Lütfi Efendi, bu alfabesi ile görev aldığı rüştiye mekteplerinde birçok öğrenciye kolaylıkla Osmanlıca öğrettiğini belirtir.[5] "Osmanlıca Elifba" başlıklı kitabında, bu yeni alfabeyi ve öğretim metodunu açıklayan muallim, birçok kez İstanbul'a gelip Padişah veya çeşitli bürokratlar ile görüşmek ve kitabını tanıtmak istemiş, fakat istekleri geri çevrilmiştir.[6][7]

1904 yılında Maarif Nezareti'ne tasarladığı yeni Osmanlıca öğretim metodunu ve yazdığı kitapları sunmuş, fakat kitapların basılması için gerekli ruhsat kendisine verilmemiştir. Buna rağmen bu metodu açıklayan "Tertib ve Elifba-yı Hamidiye" isimli bir kitap daha yazmış ve kitabın basılıp dağıtılması için gerekli izni 1908 yılında alabilmiştir.[8]

Peyami Safa, Abdullah Lütfi Efendi'nin yeni alfabe tasarısı hakkında İçtihat Dergisi'ne uzun bir telgraf çektiğinden ve bu alfabede eski alfabeyi muhafaza ederek yeni bir öğretim biçimi tasarladığını, bu biçimle binlerce çocuğa kısa sürede okuma yazma öğretmeyi başardığından bahsetmektedir. Bu telgrafı çektiği yıllarda muallimlik yaptığı Keban'da görevli Kaymakam Şükrü Bey, aynı şekilde Abdullah Lütfi Efendi'nin hazırladığı alfabenin oldukça yenilikçi olduğunu belirtmektedir.[9][10][11]

Hayatı boyunca sürdürdüğü eğitimci kimliğinin yanında, İzmit'te, Diyarbakır'da ve Mamuret-ül Aziz'de çeşitli köylerde imamlık yapmış, tiyatro ve sahne sanatlarına da ilgi duymuş, İstanbul'da olduğu süre boyunca tiyatro oyunlarına izleyici olarak katılmıştır. Geçmiş yıllarda Maarif Nişanı ile, 1927 ve 1929 yılında ise Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Fazilet Mükafatı ile ödüllendirilen Abdullah Lütfi Efendi, 1931 yılında Ağın'da ölmüştür.[12]

Kaynakça

  1. ^ Atatuğ, Feridettin (2007). Tahtasız Hoca. 1.bs. Elazığ: Manas Yayıncılık. ISBN 978-975-6089-27-9. OCLC 498254293. 
  2. ^ "Ağın ve Çevresinde Yetişen Ünlüler" (PDF). Ağın Dergisi. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  3. ^ C. Güner Omay (2015). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Ağın'da Eğitim ve Öncüleri. BİTAV. ss. 14-24. 
  4. ^ "ÖĞRETMEN ABDULLAH LÜTFÜ" (PDF). MEB. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
  5. ^ C. Güner Omay (2015). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Ağın'da Eğitim ve Öncüleri. BİTAV. ss. 24-32. 
  6. ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi. BOA.MF.İBT. / 138 - 111 - 0
  7. ^ Ağın Rüşdiyesi Muallim-i evveli Abdullah Lütfü Efendi, yazdığı kitabı bizzat sunmak üzere Dersaadet'e gelmek için izin istediyse de eğitim dönemine denk gelmesi nedeniyle uygun bulunmadığı. BOA.MF.İBT. / 168 - 113 - 0
  8. ^ Ağın Kazası Rüşdiye Mektebi Muallimi Abdullah Lütfi Efendi'nin yazdığı "Osmanlıca Elifba" isimli risalenin izinsiz basılabileceği. BOA.MF.MKT. / 1086 - 69 - 0
  9. ^ C. Güner Omay (2015). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Ağın'da Eğitim ve Öncüleri (PDF). BİTAV. s. 28-31. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2021. 
  10. ^ Peyami Safa (1938). Türk İnkılabına Bakışlar. ss. 46-50. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2021. 
  11. ^ İlhami Safa, İçtihad Dergisi, 5 Aralık 1913
  12. ^ C. Güner Omay (2015). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Ağın'da Eğitim ve Öncüleri (PDF). BİTAV. ss. 14-19. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Hamdi Tanpınar</span> Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçii

Ahmet Hamdi Tanpınar ; Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçi ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Adil Özder</span>

Mustafa Adil Özder, Türk folklor araştırmacısı, yazar ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Cevdet Paşa</span> Osmanlı devlet adamı

Ahmed Cevdet Paşa veya Lofçalı Ahmed Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti'nde on dokuzuncu asırda yetişen Türk devlet ve ilim adamı, tarihçi, hukukçu, şair.

Dârü'l-Muallimât; 1870 yılında Osmanlı Devleti’nde, ilk ve orta öğretim kız okullarına öğretmen yetiştirmek için açılan eğitim kurumu. Kız öğretmen okulu.

Selim Sabit Efendi, Osmanlı eğitim bilimci.

<span class="mw-page-title-main">Peyami Safa</span> Türk yazar ve gazeteci

Peyami Safa, Türk yazar ve gazeteci. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu ve Yalnızız gibi psikolojik türdeki eserleriyle Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında ön plana çıktı. Yaşamı ve fikrî hayatındaki değişimlerini eserlerine de yansıttı. Server Bedi takma adıyla birçok roman kaleme aldı. Cingöz Recai tiplemesini Fransız yazar Maurice Leblanc'ın Arsen Lüpen karakterinden esinlenerek yarattı. Aynı zamanda çeşitli kurumlarda gazetecilik mesleğini sürdürdü ve ağabeyi İlhami Safa ile birlikte Kültür Haftası gibi çeşitli dergiler çıkardı.

Ömer Lütfi Barkan (1902-1979), Türk iktisat ve hukuk tarihçisi ve Türkiye’de iktisat tarihi biliminin kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Muallim Naci</span> Türk tanzimat dönemi yazarı ve şairi

Muallim Naci, Türk yazar, şair, öğretmen ve eleştirmen.

<span class="mw-page-title-main">Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda askeri mühendislik eğitimi veren okul

Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn, İstanbul'da 1795 yılında kurulan; Osmanlı ordusu için topçu ve istihkâm subayı yetiştiren askerî okul. III. Selim devrinde yeniden yapılanmanın en önemli kurumlarından biri olarak 1795‘te Hasköy’de açılmıştır. 1773’te kurulan Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun’dan sonra imparatorluğun ikinci mühendishanesidir. Örneklerini, Fransa’da Mouradgea D’Ohsson’un ve özellikle Viyana’da Ebûbekir Râtib Efendi’nin gözlemlediği askerlik ve mühendislik akademilerinden almıştır. Kuruluş sebebi Nizâm-ı Cedîd ordusunun teşkil edilmesiyle bağlantılıdır. İlk dönemiyle ilgili belgelerde Fünûn-i Harbiyye Tâlimhânesi, Mekteb-i Fünûn-i Harbiyye veya Mühendishâne-i Sultânî gibi isimlerle, ardından da Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Rasim</span> Türk yazar, gazeteci, tarihçi, milletvekili (1864 - 1932)

Ahmet Rasim, Türk yazar, gazeteci, tarihçi, milletvekili.

Çapa Fen Lisesi, İstanbul'un Fatih ilçesinin Çapa semtindeki tarihi okuldur.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Alaettin Gövsa</span> Türk yazar, şair, eğitimci, mizahçı ve siyasetçi (1889 - 1949) Hayatı boyunca hemen her türlü edebiyat dalında yapıt vermiş değerli bir eğitim insanıdır

İbrahim Alaettin Gövsa , Türk yazar, şair, eğitimci, mizahçı ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlıca</span> Osmanlı İmparatorluğunda kullanılan dil

Osmanlıca veya Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk anayasası olan 1876 tarihli Kânûn-ı Esâsî'de geçtiği hâliyle Türkçe, 13 ile 20. yüzyıllar arasında Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayıldığı bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan Türk dili. Alfabe olarak çoğunlukla Arap alfabesinin Farsça ve Türkçe için uyarlanmış bir biçimi kullanılmıştır. Halk arasında bazen bu dil dönemi için "Eski Türkçe" de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazasker Mustafa İzzet Efendi</span> Osmanlı hattatı (1801-1876)

Adaşı ve ustası olan bir diğer ünlü hattat Yeserizade Kazasker Mustafa İzzet Efendi ile karıştırılmamalıdır.

Ali Haydar Taner, Türk öğretmen, çevirmen, yazar.

Muallim Ahmet Halit Yaşaroğlu, Türk öğretmen, yazar, yayıncı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim</span> Osmanlı Devletinde eğitim sistemi

Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim. İslam eğitim sisteminin temel kurumu olan medrese, Osmanlılar dönemininde de eğitimin temeli olmuş, Osmanlı İmparatorluğu'na uygun biçimsel gelişmeler göstermiştir. Medrese sıbyan mektebinden sonra orta, lise, yüksek okul ve üniversite eğitimi veren, İslami kimliği nedeniyle yalnızca Müslümanların devam ettiği bir eğitim kurumu özelliğindedir. İmparatorluk sınırlarındaki Müslümanların eğitimi ulema adı verilen dindar topluluk tarafından İslam dininin hükümlerine göre denetlenmekteydi. II. Mahmut dönemine kadar İslami örgütlenme yürütülmüştür. Bu dönemde batı biçimi kurumlar oluşturulmadan önce, memur yetiştirmek amacıyla Acemi Oğlanlar Ocağı ve Enderûn Mektebi; sivil halkın eğitimi amacıyla Sıbyan Mektepleri ve Medreseler kurulmuş idi. İlk medrese 1331'de kurulan İznik Orhaniyesi'dir.

Abdullah Avlani, Özbek şair. Yeni devir Özbek medeniyeti, edebiyatının esasçılarından biri, çocuk edebiyatı, Özbek milli tiyatrosu, draması, matbuatı, Özbek milli pedagojisinin temeli taşını koyan eğitimci.

Fevziye Abdullah Tansel, Türk edebiyat tenkitçisi. Babası muhtelif doğu vilayetlerinde kadılık yapmış Abdullah Hulûsi Efendi annesi ise Dobriç müftüsü Yörükoğlu Mustafa Efendi sülalesinden Sârâ Hanım'dı. Fevziye Abdullah 1921'de kız kardeşleriyle beraber Fatih'e taşındı. 1931 yılında İstanbul Kız Lisesi’nden mezun oldu. 1934'te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü ve Yüksek Muallim Mektebi’nden mezun olduktan sonra Konya Kız Öğretmen Okulu, Ankara Erkek Lisesi (1935-1936) ve Ankara Atatürk Lisesi’nde (1936-1963) edebiyat muallimliği yaptı. Akademi yaşantısında ilk görev yerleri Gazi Eğitim Enstitüsü ve (1963) Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi'ydi (1964). Kasım 1936 - Haziran 1941 tarihleri arasında Ülkü'nün yazı işleri müdürlüğü görevini yürüttü. Columbia Üniversitesi ve Near and Middle East Institute'de misafir öğretim üyeliğinde bulundu ve burada modern Türk edebiyatı üzerine derler verdi. Tansel 1978 yılında ise emekliye ayrıldı.

Hayrullah Efendi, Osmanlı hekimbaşı, devlet adamı, eğitimci, şair ve tarihçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.