Abdullah Halil (Sudanlı siyasetçi)

Abdullah Halil عبد الله خليل

2. Sudan Başbakanı
Görev süresi 5 Temmuz 1956 - 17 Kasım 1958
Yerine geldiği	İsmail el-Ezheri
Yerine gelen	İbrahim Abbud
Kişisel bilgiler
Doğum	1892 Omdurman, Mehdi Sudanı
Ölüm	23 Ağustos 1970 (77-78 yaşlarında) Hartum, Sudan Demokratik Cumhuriyeti
Milliyeti	Sudanlı
Partisi	Ulusal Ümmet Partisi
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Mısır Britanya-Mısır Sudanı
Branşı	Mısır Silahlı Kuvvetleri (1910-1924) Sudan Savunma Kuvvetleri (1925-1944)
Hizmet yılları	1910-1944
Rütbesi	Tuğgeneral

Seyid Abdullah Halil (Arapça: عبد الله خليل, romanize: ʻAbd Allāh Khalīl; 1892 - 23 Ağustos 1970^[1]), Sudan'ın ikinci başbakanı olarak görev yapmış önde gelen bir Sudanlı siyasetçiydi.

İlk yılları

Halil, Omdurman'da doğdu ve Kenzi Nübyeli kökenlidir.^[2]

Askeri kariyeri

Halil 1910'dan 1924'e kadar Mısır Ordusunda, 1925'ten 1944'e kadar da Sudan Savunma Kuvvetlerinde görev yaptı. Tuğgeneral (Miralay) rütbesine ulaşan ilk Sudanlı oldu.^[2]

Siyasi kariyeri

1944 yılında Halil, Mehdiyet yanlısı bir örgüt haline gelen Kuzey Sudan Danışma Konseyinin etkili bir üyesi oldu. Halil 1945 yılında Ümmet Partisinin kurulmasına yardımcı oldu ve partinin ilk genel sekreteri oldu. 1947'de Bağımsızlık Cephesinin bir üyesi oldu ve baskın Hatmiyye çıkarlarına karşı çıkarak Ümmet Partisi çıkarlarının bir temsilcisi olarak hizmet etti.^[2]

Halil, Sömürge Yöneticileri Robert George Howe ve J. W. Robertson ile yakın bir ilişki sürdürdü ve genellikle Sudan siyasetine ilişkin görüşlerinin savunucusu olarak hizmet etti. Halil'in Hatmiyye ile olan sürekli mücadelesi sık sık eleştirilmekte ve ortaya çıkmakta olan Sudan milliyetçiliğinin bölücü ve mezhepçi olmasına yardımcı olduğu iddia edilmektedir. Örneğin Halil'in 1947'de tarım bakanı olarak atanması, büyük ölçüde Hatmiyye'nin güçlü rolünü dengelemek ve Sudanlaştırma baskısına yanıt vermek için bunun gerekli olduğu yönündeki ısrarı nedeniyledir.^[2]

Halil, 1948 yılında yeni kurulan Yasama Meclisi ve Yürütme Konseyinin lideri oldu ve Ümmet Partisinin Anayasa Komisyonundaki temsilcisi olarak görev yaptı. Halil 1953 parlamento seçimlerinde parlamentoya seçildi.^[2]

1958 seçimlerinin ardından Halil, Ümmet Partisi ve Demokratik Halk Partisinden oluşan bir koalisyon hükûmeti kurdu.^[2]^[3] Halil yeni hükûmette başbakan ve savunma bakanı olarak görev yaptı. Sudan'ı Amerika Birleşik Devletleri ile müttefik yaparak Cemal Abdünnasır yönetimindeki Mısır ile gergin bir çatışmaya yol açtı. Halil, 17 Kasım 1958'de kendi hükûmetine karşı askeri bir darbe gerçekleştirerek hükûmeti askeri bir cuntanın kontrolü altına soktu.^[4]

Ayrıca bakınız

Sudan Cumhuriyeti (1956-1969)

Kaynakça

^ "Index Kc-Kj". 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2017.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Voll, John Obert; Fluehr-Lobban, Carolyn; Lobban, Richard (1992). Historical dictionary of the Sudan. Scarecrow Press. s. 245. ISBN 9780810825475. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2024.
^ "Sudan Embassy in Canada". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2009.
^ Ben Hammou, Salah (2023). "The Varieties of Civilian Praetorianism: Evidence From Sudan's Coup Politics". Armed Forces & Society (İngilizce). ss. 0095327X2311556. doi:10.1177/0095327X231155667.

Dış bağlantılar

Warburg, Gabriel (March 1994). "Hot Spot: Egypt and Sudan Wrangle over Halayib". Middle East Quarterly Vol. 1, No. 1.

Sudan Başbakanları
Sudan Cumhuriyeti (1956-69)	el-Ezherî Halil Abbud† el-Halife Mahgub el-Mehdi Mahgub
Sudan Demokratik Cumhuriyeti (1969-85)	İvadullah Numeyri† Bakr Numeyri† Dafallah
Sudan Cumhuriyeti (1985-günümüz)	Dafallah el-Mehdi makam kaldırıldı, 1989-2017 Salih Musa Ayala makam boş kaldı, 2019 Hamduk makam boş kaldı, 2021 Hamduk makam boş kaldı, 2022 Hüseyin*

İlgili Araştırma Makaleleri

Abdüllatif Şener, Türk siyasetçi, ekonomist, maliyeci, akademisyen, TBMM milletvekili, eski başbakan yardımcısı, eski maliye bakanı ve Türkiye Partisinin kurucusudur.

Mısır Krallığı 1922'den 1953'e kadar var olmuş krallık.

Paul Reynaud (Fransızca: [pɔl ʁɛjno];, Fransız siyasetçi ve eski başbakan.

Vitéz Béla Miklós de Dálnok, Macar asker ve siyasetçi. 1944'ten 1945'e kadar Macaristan Başbakanı olarak görev yaptı.

Tiit Vähi, 1995-1997 yılları arasında Estonya Başbakanı olan bir Estonya politikacısı. Geçici hükûmet uyarınca 1992 boyunca birkaç ay boyunca Başbakanlık görevini de yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Temistoklis Sofulis</span> Yunanistan başbakanı (1860-1949; hd. 1924)

Temistoklis Sofulis, Liberal Parti'nin merkez sol kanadında olan ve Sisam Adası'ndan önemli bir merkezci Yunan politikacı. Uzun yıllar parti liderliğini sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Konstandinos Çaldaris</span> Yunanistan başbakanı (1884-1970; hd. 1946-1947)

Konstandinos Çaldaris, iki kez başbakanlık görevinde bulunmuş Yunan politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Yannis Rallis</span> Yunanistan başbakanı (1878-1946; hd. 1943-1944)

Yannis Rallis, Yunanistan'ın Mihver kuvvetleri tarafından II. Dünya Savaşı sırasında işgal edilmesi sırasında Yunanistan'ın üçüncü ve son başbakandı ve 7 Nisan 1943'ten 12 Ekim 1944'e kadar görev yaparak, Atina'da Alman kontrolündeki Yunan kukla hükûmetinde Konstantinos Logotetopulos'u takiben görevli idi.

René Pleven, bir Fransız politikacısı.

Sadık el-Mehdi, Sadık es-Sıddık olarak da bilinir, 1966'dan 1967'ye ve 1986'dan 1989'a kadar Sudan başbakanı olan siyasi ve dini figürdü. Ulusal Ümmet Partisinin başkanı ve İslam'ın kurtarıcısı mehdi olduğunu iddia eden Ensar imamı Muhammed Ahmed'e (1844-1885) bağlılık sözü veren bir sufi tarikatındandı.

<span class="mw-page-title-main">John Curtin</span> Avustralyalı siyasetçi (1885 – 1945)

John Curtin, Avustralyalı politikacı. 1941'den 1945'teki ölümüne kadar Avustralya'nın 14. Başbakanı olarak görev yaptı. Ülkeyi, son birkaç olay hariç, II. Dünya Savaşı'nda Pasifik Cephesi savaşı süresi boyunca yönetti. 1935'ten 1945'e kadar Avustralya İşçi Partisi'nin (ALP) lideri ve Gough Whitlam'a kadar en uzun süre hizmet veren lideriydi. Curtin'in liderlik becerileri ve kişisel karakteri, siyasi çağdaşları tarafından beğenildi. Sık sık Avustralya'nın en büyük başbakanlarından biri olarak anılıyor.

Francis Michael Forde 6-13 Temmuz 1945 tarihleri arasında Avustralya'nın başbakanı olarak görev yapan Avustralyalı bir politikacıydı. 1932'den 1946'ya kadar Avustralya İşçi Partisi'nin (ALP) genel başkan yardımcısıydı. John Curtin'in ölümünden sonra bekçi sıfatıyla başbakan olarak görev yapmıştır ve Avustralya tarihinde en kısa süre görev yapan başbakanıdır.

1 Ocak 1956'da Britanya-Mısır Sudanı, Sudan Cumhuriyeti olarak bağımsızlığını kazandı. Ancak 1955'ten önce İsmail el-Ezheri yönetimindeki hükûmet, Mısır ile birliği teşvik etmeyi umarak Sudan'ın kendi kaderini tayin etme yönündeki ilerlemesini geçici olarak durdurmuştu. Mısır yanlısı Ulusal Birlik Partisi'nin (UBP) 1953 parlamento seçimlerinde çoğunluğu kazanmasına rağmen, Ezheri, kamuoyunun böyle bir birliği istemediğini fark etti. "Nil Vadisi'nin birliğinin" en büyük sözcüsü olan Ezheri, bu nedenle UBP'nin duruşunu tersine çevirdi ve Sudan'ın bağımsızlığını destekledi. 19 Aralık 1955'te Ezheri'nin liderliğindeki Sudan parlamentosu oy birliğiyle 1 Ocak 1956'da yürürlüğe girecek olan bir bağımsızlık bildirgesini kabul etti. Ezheri, yabancı birliklerin geri çekilmesi çağrısında bulundu ve kondominyum yetkilerinin önceden bir plebisite sponsor olmasını istedi.

İsmail el-Ezheri Sudanlı milliyetçi ve siyasetçi. 1954-1956 yılları arasında Sudan'ın ilk başbakanı ve 1965'ten 1969'da Cafer Numeyri tarafından devrilinceye kadar Sudan Devlet Başkanı olarak görev yaptı.

Demokratik Birlik Partisi, aynı zamanda Orijinal Demokratik Birlik Partisi olarak da bilinir. Sudan'da Hatmiyye sufi tarikatı ile yakından bağlantılı bir siyasi partidir.

Ulusal Ümmet Partisi Sudan'da ılımlı İslamcı merkezci bir siyasi partidir. 2020'ye kadar resmi olarak iki kez Sudan başbakanı olarak görev yapan ve her ikisinde de askeri darbelerle görevden alınan Sadık el-Mehdi tarafından yönetilmiştir. 2019 itibarıyla, Tümgeneral Fadullah Barameh Nasır partinin başkan vekilidir ve el-Mehdi'nin kızı Meryem el-Mehdi üç başkan yardımcısından biridir.

Tofilau Eti Aualamalefalema Alesana, Samoalı siyasetçi. Alesana, Büyük Okyanus'ta Polinezya ada öbeği içerisinde yer alan Samoa Bağımsız Devleti'nde iki farklı dönem başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nazım el-Kudsi</span> Suriyenin ilk devlet başkanı

Nazım el-Kudsi, 14 Aralık 1961'den 8 Mart 1963'e kadar Suriye Devlet Başkanı olarak görev yapan Suriyeli bir politikacı.

Ensar Sudanlı bir dini lider olan Muhammed Ahmed'in, takipçilerinin 29 Haziran 1881'de Mehdi olduğunu ilan ettiği Sudan'da Aba Adası merkezli Sufi dini bir harekettir. Takipçileri, Ocak 1885'te Hartum'un ele geçirilmesiyle sonuçlanan Mısırlılara karşı bir dizi zafer kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.