İçeriğe atla

Abdera, Trakya

Abdera ve kurucu şehirlerinin konumu

Abdera, Batı Trakyada İskeçe sınırları içinde kalan Nestos ırmağı ağzı yakınlarında deniz kıyısında yer alan Antik Yunan kentidir.

Abdera kentinin insanları çabuk parlayan, sükunetle düşünerek hareket etmeyi bilmeyen; ön yargılı, dar ufuklu insanlar olarak tanındıklarından Eski Çağ'ın yergi ve taşlama yazarlarına sık sık konu olmuşlardır.[1] Şehir halkının zihinsel tuhaflıkları, garip mantık yürütmeleri ile ilgili öyküler günümüze kadar gelmiştir.

İlkçağ felsefesinin ünlü düşünürlerinden Leukippos ile öğrencisi Demokritos M.Ö. 5. yüzyılda Abdera'da yaşamış ve doğumyerleri Abdera olmasa da “Abderalı düşünürler” olarak tanınmışlardır. Abdera kenti, bu iki düşünürün kurucusu olduğu düşünce ekolüne adını vermiştir.

Batı Kapısı Kalıntıları
Griffin motifli Abdera sikkesi

Tarih

Kent ilk kez bir koloni olarak Klazomenai şehrinden Timesias tarafından MÖ 654'te kurulmuştu. Ancak bir sonra kolonistler Trakyalılar tarafından kovuldu.[2] İ.Ö.540 dolaylarında istila edilmesi üzerine İonya'yı terk eden Perslerden kaçan Teosluların şehre sığınması ile Abdera yeniden kurulmuş oldu ve Trakya'nın iç bölgesinde canlı bir ticaret geliştirdi. İ.Ö. 5. yüzyılda Delos birliğinin zengin bir üyesiydi. İ.Ö. 4. yüzyılın başında Trakya akınlarından büyük zarar gördü ve önemini büyük ölçüde yitirdi. Abdera'nın yerinde bugün Yunanistan'ın Avdhira adlı kenti bulunmaktadır.

Antik Abdera öyküleri

Abderalıların mantığı garip bir şekilde kullanışına ilişkin birçok hikâye anlatılmıştır.[3] Örneğin şehir doğu ve batı olarak ikiye ayrıldığında batıda kalanların "kendilerine ait olan Doğuyu" kaybetmekten şikayet ettiği, doğuda kalanların ise "kendilerine ait Batı" için yas tuttukları anlatılır.[4]

Abdera, müstesna bir zekâya sahip, devasa atlarıyla da tanınmıştı. Kentin en güzel tapınağı, Poseidon'un üç dişli mızrağının bir darbesiyle denizden çıkardığı Arion adlı ata adanmıştı. Evler, gemiler ve sütunlar at motifleriyle bezenirdi; ahırlar ise evin bir parçası sayılır ve basit fresklerle bezenirdi. Ancak bazı atlar daha da yüksek derecede lüksün peşindeydi. Bir kısrağın, ahırdaki odası için aynalar istediği, sahibinin yatak odasındaki aynaları dişleriyle söktüğü; zevkine uymayan tahta kaplama kısımları parçalayarak ayırdığı anlatılır.[4]

Abdera tarihinin bir diğer ünlü olayı, at ayaklanması idi. Bu ayaklanmada kentin atları şaha kalkıp şehrin altını üstüne getirmiş; erkeklerle katırları öldürmüş; kadınlara tecavüz etmişler ancak kahraman Herakles, Abderalıların yardımına koşunca teslim olmuşlardı.[4]

Abderalı düşünür Leukippos
Abderalı düşünür Democritus

Abderalılar hakkında eserler

Alman şair Christo Martin Wieland, 1781'de “Dahi ile Dar Kafalılar Üzerine Bir Felsefe Romanı” alt başlığı taşıyan Abderalılar adlı bir roman yazmıştır. Eser muhtemelen Corpus Hippocraticum da denen Hipokrat külliyatı arasına karışmış birkaç mektuptan ilham ile kaleme alınmıştır. Ana teması, dogmacılık, dar kafalılık, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmak gibi konularla ilgili taşlamalardır.

Haldun Taner'in Eşeğin Gölgesi adlı oyunu da Abderalılardan ilham alır. Oyunda Abdera adı,” “Abdalya ülkesi” olarak değiştirilmiştir.[5]

Abdera Okulu

Atomculuk düşüncesinin kurucularından Miletli Leukippos, Abdera'ya gelerek bir okul kurmuş ve kendisi gibi oraya göçen Teos'lu genç Demokritos'u yetiştirmiştir. Sicilyalı Empedokles ve İzmirli Anaksagoras da kimi felsefe tarihçilerine tarafından Abdera Okulu'ndan kabul edilmişler ve Abdera'da yaşamamış olsalar da Abderalı düşünürler olarak anılmışlardır.

Kaynakça

  1. ^ "Türker Göksel, Toparlanın Gitmiyoruz Abderadan Dönüyoruz, Kocatepe Günlük Tarafsız Siyasi Gazete". 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015. 
  2. ^ "Irad Malkin, Abdera: The Failure of Timesias, Religion and Colonization in Ancient Greece, E J Brill, Hollanda 1987". 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015. 
  3. ^ Crompton, Dan (2016). "Abderalılar". Dünyanın En Eski Fıkra Kitabı: Antik Yunan Şakaları. Maya Kitap. s. 73. ISBN 978-605-9902-45-8. 
  4. ^ a b c Alberto Manguel ve Gianni Guadalupi (Ocak 2007). Hayali Yerler Sözlüğü (I. Cilt). Yapı Kredi Yayınları.
  5. ^ "Selim İleri, Abderalılar Türk müydü?, Cumhuriyet gazetesi 07.04.206". 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Artvin</span> Türkiyenin bir ilçesi ve Artvin ilinin merkezi

Artvin ; Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin, doğu ucunda yer alan ve Artvin ilinin idari merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Atina</span> Yunanistanın başkenti

Atina, Yunanistan'ın başkenti ve yaklaşık 4 milyon kişilik nüfusuyla en büyük, Avrupa Birliği'nin yedinci büyük şehri. Attika'ya hakim bir konumda olan Atina, aynı zamanda bu idari birimin yönetim merkezidir. 3.400 yıllık yazılı tarihi ve MÖ 7. ile 11. arasındaki binyıllara uzanan insan varlığıyla dünyanın en eski şehirlerinden biridir. Şehir adını Antik Yunan bilgelik tanrıçasından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Demokritos</span> Antik Yunan filozofu, Leucippusun öğrencisi, atom teorisinin kurucusu

Demokritos, geliştirdiği atomcu evren teorisi formülasyonu ile tanınan Sokrates öncesi Antik Yunan filozof.

<span class="mw-page-title-main">Fokaia</span>

Fokaia, İzmir'in Foça ilçesinin Antik Çağ'da ve Bizans Dönemi'ndeki adı. On iki İon kentinden biridir. Önceleri kentin kuruluşu MÖ 11. yüzyıl Aiol'ler tarafından gerçekleştiği, MÖ 9. yüzyılda ise kentin İon tarafına geçtiği düşünülüyordu. Fakat yapılan son araştırmalar kentin kuruluş tarihini MÖ 2000'e kadar geri götürüyor.

<span class="mw-page-title-main">Priene</span>

Priene, Aydın Söke'de Selçuk-Efes'e yaklaşık 100 km uzaklıkta kurulmuş bir İyon şehridir. Şehir Menderes nehrinin 10 km kuzeyindedir. Şehir kurulduğunda deniz kıyısındaydı. Menderesin alüvyonu nedeniyle şehir şimdi kilometrelerce kara içerisindedir.

Protagoras, Sofistlerin en önemli ve kurucu filozoflarındandır.

Abdera Okulu, İlkçağ felsefesinde, Atomcu Milet'li Leukippos ile Seferihisar'lı (Teos) Demokritos tarafından kurulmuş olan, ünlü temsilcileri arasında Kioslu Metrodoros ve Anaxarkhos'un bulunduğu adını Trakya'da iskeçe yakınlarındaki bir kentten alan okul. Leukippos Miletli ve Demokritos Teoslu olduğu halde, Abdera'da yaşamış ve çalışmış olmaları nedeni ile bu adla anılmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">19. yüzyıl felsefesi</span>

19. yüzyıl felsefesi öncelikli olarak Alman felsefesinde romantizmin ve idealizmin zirveye ulaştığı bir dönemdir. Aynı şekilde materyalizmin de yeni bir derinlik kazandığı ve öne çıktığı görülür. Fransız felsefesinde bir yanda Charles Fourrier, Pierre-Joseph Proudhon, Claude Henri de Saint-Simon gibi reformcu düşünürler; öte yanda da August Comte ile pozitivizmin belirginleştiği görülür. Tarihçi Tocqueville ile sosyolog ve düşünür olan Emile Durkheim'ı da buraya eklemek gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Karl Georg Büchner</span> Alman oyun yazarı

Karl Georg Büchner, Alman oyun yazarıdır. 20. yüzyıl Alman tiyatrosunun temellerini atmıştır. Alman romantizminin aksine yapıtlarında, insanları toplumsal, tarihsel ve psikolojik boyutları ile ele aldı. 1835'te yazdığı, ilk oyunu olan Danton'un Ölümü, Fransız Devrimi'ni konu alıyordu. 1836'da yazmaya başladığı fakat yarıda kalan oyunu Woyzeck sonradan Alban Berg tarafından opera olarak bestelendi. Lenz adında bir uzun öykü yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Epikür</span> Antik Yunan filozofu

Epikuros veya kısaca Epikür, felsefe tarihinin en etkili okullarından biri olan Epikürcülüğün kurucusu Antik Yunan filozoftur.

<span class="mw-page-title-main">Skolastik felsefe</span>

Skolastik felsefe/düşünce, Latince kökenli schola (okul) kelimesinden türetilen scholasticus teriminden gelmektedir ve kelime anlamı olarak okul felsefesi demektir. Bu anlam önemlidir, zira skolastik felsefe, Orta Çağ düşüncesinde doğrunun zaten mevcut olduğu düşüncesine ve felsefenin okullarda okutularak öğretilmesine dayanan bir yaklaşım sergiler. Bu felsefenin temeli teolojidir, ona dayanır ve onu desteklemeye çalışır.

Batı felsefesi MÖ 6. yüzyılda Antik Yunan'da başladı. Sokrates öncesi filozoflar çoğunlukla Yunan dünyasının batı veya doğu çevrelerindendiler. Felsefi projeleri asıl, nihai ilkeyi bulmaya ve dış dünyanın doğasını çözmeye yönelikti. Şeylerin maddi ilkesini, kökenlerini ve yok oluşlarını algılamaya çalıştılar. İlk düşünürler olarak şeylerin ussal birliğini vurgulayarak dış dünyanın mitolojik açıklamalarını reddettiler. Cevap aradıkları başlıca meseleler şunlardır:

Her şey nereden geliyor?
Her şeyin yaratılış kaynağı nedir?
Doğada bulunan şeylerin çoğul oluşlarını nasıl açıklarız?
Matematiksel olarak doğayı nasıl tanımlarız?

Klazomenai, İzmir Körfezi'nin güney sahil şeridi üzerinde, İzmir'in 38 km batısında, Urla belediyesi sınırları içinde bulunan tarihi İyonya kenti. On iki İyonya kenti arasında anılır. Urla'nın doğusunda uzanan sahil şeridi için kullanılan Kilizman ismi, bu antik kentten kaynaklanmaktadır.

Hayy bin Yakzan, 12. yy. Endülüs'de İbn-i Tufeyl tarafından yazılan aydınlanma ve felsefi roman.

<span class="mw-page-title-main">Misya</span>

Misya, Antik Çağ'da Anadolu'nun kuzeybatısında yer alan ve günümüzde yaklaşık olarak Bandırma, Erdek, Balıkesir, ilinin tümünü, Manisa, İzmir, Kütahya, Bursa, Çanakkale illerinin bir kısmını kapsayan bölge ve çevrenin adıdır. Herodot’tan 400 yıl sonra Amasya doğumlu coğrafyacı Strabon yazdığı Coğrafya isimli kitabında Uludağ, Olympos ve Mysia Olympos’u olarak geçer. Strabon, Mysia isminin aslının Lidya'lılarda gürgen ağacı anlamına gelmekte olduğunu belirtir. Ünlü coğrafyacı, Prusia (Bursa) kentinin Mysia Olympos’u (Uludağ) eteklerinde kurulduğunu, Frigyalılar ve Misyalılar sınır komşusu olduğunu belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti</span> Batı Trakyada kurulan kısa süreli bir devlet

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti, 31 Ağustos 1913 tarihinde Batı Trakya’da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Trakya</span> Türkiyenin coğrafi olarak Güneydoğu Avrupanın bir parçası olan bölümü

Doğu Trakya veya yaygın olarak sadece Trakya, Trakya bölgesinin Türkiye sınırları içinde kalan kısmıdır. Türkiye'nin Avrupa'daki topraklarının tamamını oluşturur. Batısında Meriç nehri ve Yunanistan'a bağlı Batı Trakya, kuzeyinde Bulgaristan'da kalan Kuzey Trakya ve Karadeniz, doğu ve güneyde ise sırasıyla İstanbul Boğazı, Marmara Denizi, Çanakkale Boğazı ve Saros Körfezi ile çevrilidir. İstanbul kentinin tarihsel merkezi ve Edirne gibi önemli eski kentler bu bölgededir. Aynı zamanda Türkiye'nin Avrupa ile olan kara yolu ve demiryolu bağlantıları Doğu Trakya'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Dover</span>

Dover, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Güney Doğu İngiltere bölgesi içinde Kent kontluğu içinde bulunan tarihsel bir liman kentidir. Dover kenti Antik Romalılar tarafından kurulmuştur. 12. yüzyılda Normanlar tarafından yapılmış ve 2007'ye kadar içinde askerî birlikler ve kuruluşlar bulundurulan tarihî bir kale bulunmaktadır. Gayet eski tarihi olmasına ve Manş Denizi'ni geçiş limanı olarak büyük stratejik önemi olduğu yüzyıllarca kabul edilmesine rağmen Dover kentinin resmi şehir statüsü bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Konya Herakles Lahdi</span>

Konya Herakles Lahdi 1958 yılında Konya-Beyşehir yolunun 60. kilometresindeki Tiberiopolis kenti kalıntılarında bulunmuştur. Roma dönemine, 220-260 yıllarına tarihlenmiştir. Dört cephesinde Herakles'in 12 işine ait rölyefler vardır. Sidamara tipi lahitlerden olup Konya Arkeoloji Müzesinde bulunan en değerli eserlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Anaksarhos</span> MÖ 4. yüzyıl Yunan filozofu

Anaxarchus, Demokritos okulundan antik bir Yunan filozoftu. Pyrrho ile birlikte Büyük İskender'e Asya'da eşlik etmiştir. Felsefi görüşleriyle ilgili rivayetler onun Yunan şüphecilerin öncüsü olduğunu göstermektedir.