İçeriğe atla

Abdülkerim el-Cundi

Abdülkerim el-Cundi
عبد الكريم الجندي
Abdülkerim el-Cundi, 1966
Suriye Tarım Reformu Bakanı
Görev süresi
1 Mart 1966 - 15 Ekim 1966
BaşkanNureddin el-Etâsî
Başbakan Yusuf Zuayyin
Yerine geldiğiCemil Haddad
Görev süresi
4 Ekim 1964 - 21 Aralık 1965
BaşkanEmin el-Hafız
Başbakan Emin el-Hafız
Yusuf Zuayyin
Yerine geldiğiSalah Vazzan
Yerine gelenCemil Haddad
Suriye Bölgesel Şubesi Ulusal Güvenlik Bürosu Başkanı
Görev süresi
27 Mart 1966 - 13 Mart 1969
Yerine gelenNaci Cemil
Suriye Bölgesel Şubesi Bölge Komutanlığı Üyesi
Görev süresi
27 Mart 1966 - 13 Mart 1969
Görev süresi
1 Ağustos 1965 - 19 Aralık 1965
Görev süresi
1 Şubat 1964 - 4 Nisan 1965
Kişisel bilgiler
Doğum 1932
Selimiye, Suriye
Ölüm 2 Mart 1969 (36-37 yaşlarında)
Şam, Suriye
Partisi Arap Sosyalist Baas Partisi (1952-1966)
Suriye liderliğindeki Baas Partisi (Suriye şubesi: 1966-1969)
Akraba(lar) Ali el-Cundi (kuzen)
Sami el-Cundi (kuzen)
Askerî hizmeti
Rütbesi Yarbay
Komutası El-Kuteyfe'deki Roket Güçleri Komutanı (1963-1964)

Abdülkerim el-Cundi (Arapçaعبد الكريم الجندي; 1932 - 2 Mart 1969) Suriyeli bir subay ve 1963 Darbesi'nden sonra ülkede iktidarı ele geçiren Baas Partisinin Askeri Komitesinin kurucu üyesiydi. Tarım Reformu bakanı ve Ulusal Güvenlik Bürosu komutanı olarak da görev yapmıştır.

Kariyer

Erken dönem

El-Cundi, Hama valiliğine bağlı kırsal Selimiye kasabasında küçük toprak sahibi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Selimiye ağırlıklı olarak İsmaililerin yaşadığı bir kasaba olmasına rağmen, el-Cundi bölgedeki Sünni azınlığa mensuptu ve ileride "İsmaililik karşıtı duyguları körükleyen biri" olarak tanınacaktı.[1] El-Cundi askeri eğitimini Humus Askeri Akademisinde aldı.[2]

Baas Partisi

El-Cundi, ailesinin pek çok üyesi gibi gençliğinin başlarında Baas Partisine katıldı.[2] O zamanlar Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) Ordusunda yüzbaşı olan el-Cundi, 1960 yılında Baas Partisinin gizli Askeri Komitesinin kurucu üyesi oldu.[note 1] Başlangıçta Askeri Komitenin amacı, BAC kurulduğunda Cemal Abdünnasır'ın emriyle feshedilen Baas Partisini yeniden inşa etmek ve yeni bir parti liderliği kurmaktı.[4] BAC'yi sona erdiren 1961 Suriye Darbesi'nin ardından Askeri Komite ayrılıkçı hükûmete karşı kendi darbesini planlamaya başladı.[5]

8 Mart 1963'te Askeri Komite, Nazım el-Kudsi hükûmetine karşı başarılı bir darbe gerçekleştirerek Baas Partisini Suriye'de iktidara taşıdı. Darbenin ardından el-Cundi, Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyi ve Baas Partisi Bölge Komutanlığı üyesi oldu.[6] 1963 ve 1964 yılları arasında el-Kuteyfe'deki Roket Güçlerinin komutanı olarak görev yaptı.[7]

Tarım Reformu bakanı

El-Cundi, 4 Ekim 1964 ile 21 Aralık 1965 tarihleri arasında Emin el-Hafız ve Yusuf Zuayyin'in birbirini izleyen iki kabinesinde Tarım Reformu bakanı olarak görev yaptı.[8] El-Cundi'nin görev süresi boyunca geleneksel toprak sahiplerinin elindeki tarım arazilerine devlet tarafından hızlı bir şekilde el konuldu. Ancak toprakların küçük parçalar halinde yeniden dağıtılmasına karşı çıktı. Bunun yerine kolektif çiftçiliği savundu.[9] 1966'da, 1 Mart'tan 15 Ekim'e kadar süren Yusuf Zuayyin kabinesinde el-Cundi'ye tekrar tarım reformu görevi verildi.[10]

Ulusal Güvenlik Bürosu

1966 Darbesi'nin ardından Salah Cedid ülkenin tartışmasız güçlü adamı haline geldi. Yönetimine tüm istihbarat teşkilatlarını Baas Partisinin Ulusal Güvenlik Bürosunun merkezi komutası altında yeniden düzenleyerek başladı.[11] Cedid, ülkedeki en korkutucu aygıt olarak bilinen Ulusal Güvenlik Bürosunun başına müttefiki el-Cundi'yi atadı.[12] El-Cundi yönetimindeki Büro, keyfi tutuklamalar, işkence ve devlet muhbirlerinin sivil topluma sızması da dahil olmak üzere muhaliflerin kökünü kazımak için kullandığı acımasız yöntemlerle ülkede kötü bir ün kazandı.[13][14]

Ölüm

1969 yılının başlarında Savunma Bakanı Hafız Esad ile Cundi arasındaki güç mücadelesi giderek sertleşti ve şiddetlendi. Sonuç olarak Cundi'nin gücü ve etkisi hızla azaldı. Askeri istihbarat şefi Ali Zaza ile telefonda tartıştıktan sonra 2 Mart 1969'da intihar etti, bu tartışma Cundi'nin özel şoförünün Zaza'nın Esad'a bağlı güvenlik güçleri tarafından tutuklanmasından sonra meydana geldi.[15]

Notlar

  1. ^ Diğer kurucu üyeler Hafız Esad, Salah Cedid, Ahmed el-Mir ve Muhammed Ümran idi.[3]

Kaynakça

Özel

  1. ^ "The Conflict in the Town of Salamiyah: A Model for the Formation of 'Mafias' in Syria". Eylül 2015. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  2. ^ a b Batatu, 1999, p. 153.
  3. ^ Seale, 1990, p. 62.
  4. ^ Seale, 1990, p. 63.
  5. ^ Seale, 1990, p. 80.
  6. ^ Moubayed, 2006, p. 61.
  7. ^ Batatu, 1999, p. 147.
  8. ^ Rabinovich, 1972, p. 221.
  9. ^ Batatu, 1999, p. 163.
  10. ^ Rabinovich, 1972, p. 224.
  11. ^ Kahana; Suwaed, 2009, p. 294.
  12. ^ Paul, 1990, p. 48.
  13. ^ Paul, 1990, p. 38.
  14. ^ Seale, 1990, p. 150.
  15. ^ Seale, 1990, p. 151.

Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi</span> milliyetçi-sosyalist öğretiye dayalı Arap siyasi partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi Zeki el-Arsuzi'nin ortakları, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar tarafından Suriye'de kurulmuş bir siyasi partiydi. Parti, Arap milliyetçiliği, pan-Arabizm, Arap sosyalizmi ve anti-emperyalist çıkarları karıştıran bir ideoloji olan Baasçılığı benimsedi. Baasçılık, Arap dünyasının tek bir devlette birleştirilmesi çağrısında bulunur. "Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" sloganı ile Arap birliğine ve Arap olmayandan gelen kontrole ve müdahaleye karşı özgürlüğe atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Zeki el-Arsuzi</span> Suriyeli filozof (1899-1968)

Zeki el-Arsuzi Suriyeli bir filozof, filolog, sosyolog, tarihçi ve Arap milliyetçisiydi. Fikirleri Baasçılığın ve siyasi hareketinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Yaşamı boyunca başta Arapçanın Kendi Dilindeki Dehası (1943) olmak üzere birçok kitap yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mişel Eflak</span> Suriyeli filozof, sosyolog ve Arap milliyetçisi (1910-1989)

Mişel Eflak, Suriyeli düşünür, sosyolog, Arap milliyetçisi politikacı. Düşünceleri Baasçılık fikrinin ortaya çıkmasında ve bu fikir etrafında gelişen siyasal hareketin oluşmasında çok önemli rol oynamıştır. Bu siyasi düşünceye gönül verenlerin bazıları tarafından, Baasçılığın fikir babası olarak anılmaktadır. Yaşamı boyunca en önemlileri Tek Kader için Savaş (1958) ve Arap Devrimi Hareketinin Çarpıtılmasına Karşı Mücadele (1975) olmak üzere çeşitli kitaplar yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi</span> Suriyede bir siyasi parti

Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi, resmi olarak Suriye Bölgesel Şubesi, 7 Nisan 1947'de Mişel Eflak, Selahaddin el-Bitar ve Zeki el-Arsuzi'nin takipçileri tarafından kurulmuş neo-Baasçı bir örgüttür. Parti, 1966'daki orijinal Baas Partisi'ndeki bölünmenin ardından Suriye'nin hâkim olduğu Baas hareketine bağlılığını bildirmeden önce orijinal Baas Partisinin (1947-1966) bölgesel şubesiydi. Parti, Baasçıları iktidara getiren 1963 Suriye darbesinden bu yana Suriye'yi kesintisiz olarak yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin el-Bitar</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1980)

Selahaddin el-Bitar, 1940'ların başında Mişel Eflak ile birlikte Arap Baas Partisini kuran Suriyeli politikacı. 1930'ların başında Paris'te Eflak ile birlikte öğrenci olarak, ikisi milliyetçilik ve sosyalizmin yönlerini birleştiren bir doktrin formüle etti. Bitar daha sonra Suriye'deki birkaç Baasçı hükûmette başbakan olarak görev yaptı, ancak parti daha radikal hale geldikçe partiden yabancılaştı. 1966'da ülkeden kaçtı, çoğunlukla Avrupa'da yaşadı ve 1980'de suikaste uğrayana kadar siyasi olarak aktif kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Ekrem el-Havrani</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1996)

Ekrem el-Havrani, Suriye'de yaygın popülist, milliyetçi hareketin oluşmasında ve Baas Partisi'nin yükselişinde önemli rol oynamış Suriyeli politikacı. 1940'ların başından 1963'te sürgüne gidişine kadar Suriye siyasetinde oldukça etkiliydi. Havrani, bir hükûmet bakanlığı ve Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin ortak başkan yardımcılığı da dahil olmak üzere çeşitli görevlerde bulundu. Avustralya'daki RMIT Üniversitesi'nde kablosuz ağ mühendisliği ve sinyal işleme alanında öğretim görevlisi ve araştırmacı olan Ekrem el-Havrani'nin dedesidir.

<span class="mw-page-title-main">1966 Suriye askerî darbesi</span> Suriyede neo-Baasçıları iktidara getiren askeri darbe

1966 Suriye askerî darbesi, 21-23 Şubat tarihleri arasında Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin devrildiği ve değiştirildiği olaylara atıfta bulunur. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin iktidardaki Ulusal Komutanlığı, partinin Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komite ve Bölge Komutanlığı birliği tarafından iktidardan uzaklaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Münif Razzaz</span> Suriyeli siyasetçi

Münif er-Razzaz, Nisan 1965'te düzenlenen 8. Ulusal Kongre'de göreve seçilen Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı'nın ikinci ve son Genel Sekreteri olan Ürdünlü-Suriyeli bir hekim ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Düzeltici Hareket (Suriye)</span> Hafız Esad liderliğindeki 1970 darbesi

Düzeltici Hareket Düzeltici Devrim veya 1970 darbesi olarak da anılan olay, Suriye'de 13 Kasım 1970'te General Hafız Esad liderliğindeki bir darbeyle başlatılan siyasi bir hareketti. Esad'ın Suriye'de devrimci kabul edilen reform programı, devletin ve Baas partisinin "milliyetçi sosyalist çizgisini" sürdürmeyi ve geliştirmeyi amaçlıyordu. Esad, 2000 yılındaki ölümüne kadar Suriye'yi yönetecekti ve ardından yerine oğlu Beşşar Esad geçti.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisinin tarihi</span>

Bu makale, Arap Sosyalist Baas Partisinin 1947'de kuruluşundan 1960'larda dağılmasına kadar olan tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lu'ay el-Etâsî</span> 2. Suriye devlet başkanı

Lu'ay el-Etâsî Suriye Ordusunda kıdemli bir komutandı ve daha sonra 9 Mart ile 27 Temmuz 1963 arasında Suriye devlet başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi Merkez Komutanlığı</span> Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesinin yönetim organı

Arap Sosyalist Baas Partisi Merkez Komutanlığı, Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı ile Arap Sosyalist Baas Partisi Suriye Bölge Komutanlığının 2018 yılında birleşmesiyle kurulmuştur, Suriye'deki Baas Partisi örgütünün ve Suriye liderliğindeki Baas hareketinin yönetim organıdır. Selefi olan Bölge Komutanlığı, bölge kelimesinin Arap devleti anlamına geldiği Baas ideolojisinden kaynaklanmaktadır. 2012 yılına kadar, Suriye Anayasası'na göre, Merkez Komutanlığı devlet başkanı adayı gösterme yetkisine sahipti. Anayasa, Merkez Komutanlığı genel sekreterinin Suriye devlet başkanı olduğunu belirtmezken, Baas Partisinin üyesi olduğu Ulusal İlerici Cephenin (UİC) tüzüğünde devlet başkanı ve genel sekreterin UİC başkanı olduğu belirtilmektedir, ancak bu herhangi bir yasal belgede belirtilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesinin tarihi</span>

Bu madde, Baas Partisinin Suriye Bölgesel Şubesinin tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ümran</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1922-1972)

Tümgeneral Muhammed Ümran, üniter Baas Partisinin Askeri Komitesinin kurucu üyesi ve 8 Mart Devrimi'nden 1966 Suriye Darbesi'ne kadar Suriye siyasetinin önde gelen isimlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Selim Hatum</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1928-1967)

Selim Hatum, 1960'larda Suriye siyasetinde önemli bir rol oynayan Suriye Ordusu subayıydı. Arap Sosyalist Baas Partisinin Suriye Bölgesel Kolunun bir üyesi olarak 1966'da Suriye'de gerçekleşen ve yine bir Baasçı olan Emin el-Hafız hükûmetini deviren darbede etkili oldu. Aynı yıl, yeni hükûmeti kuran ancak kendisini önemli bir pozisyondan uzaklaştıran meslektaşlarına karşı kendi bölgesi olan Cebel el-Dürzi'de bir ayaklanma başlattı. Hakkında tutuklama emri çıkarılması üzerine Suriye'den kaçtı, ancak 1967'de geri döndü ve daha sonra hapse atılarak idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Ziyad el-Hariri</span> Suriyeli asker ve siyasetçi

Muhammed Ziyad el-Hariri Suriye Ordusunun önde gelen eski subaylarından biridir. Sıkı bir Arap milliyetçisi olan Hariri, 1958 yılında Suriye ile Mısır arasındaki birleşmeyi desteklemiş, 1961 yılında Suriye'nin Mısır'dan ayrılmasına karşı çıkmış ve Mart 1963'te ayrılıkçı hükûmeti deviren darbenin baş lideri olarak görev yapmıştır. Nasırcılardan ve Baasçı rakiplerinden siyasi olarak bağımsız olan Hariri, darbenin ardından ordunun genelkurmay başkanı olarak görev yaptı ve ordudaki Baasçı olmayanların geniş çaplı tasfiyesi sırasında görevden alınana kadar kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Kısa bir süre sonra da siyasi faaliyetlerden çekildi.

<span class="mw-page-title-main">Casim Elvan</span> Suriyeli asker (1928-2018)

Casim Elvan, özellikle Şam yakınlarındaki Katana Üssü'nün komutanlığını yaptığı Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) döneminde (1958-1961) Suriye Ordusunun önde gelen yarbaylardan biriydi. BAC Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olan Elvan, Suriye'nin 1961'de birlikten ayrılmasına karşı çıktı ve 1962'de ayrılıkçı hükûmeti devirmek için iki başarısız darbe girişimine liderlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Sami Dürubi</span> Suriyeli diplomat ve siyasetçi (1921-1976)

Sami Dürubi Suriyeli siyasetçi, diplomat, yazar, çevirmen, üniversite profesörü ve filozoftur. 1960'lı yıllar boyunca Suriyeli bir diplomat olarak çalışmış, sırasıyla Brezilya, Fas, Yugoslavya ve Mısır'ın yanı sıra Arap Birliği, İspanya ve Kutsal Makam'da Suriye büyükelçisi olarak görev yapmıştır. 1963'te kısa bir süre eğitim bakanı olarak görev yaptı. Ayrıca çok sayıda edebi eseri Arapçaya çevirdi.