İçeriğe atla

Abdülkadir Bey (Ankara Valisi)

Abdülkadir Bey
Eski Ankara valisi Abdülkadir Bey'in 23 Ağustos 1926 tarihinde Vakit gazetesinde yayımlanan fotoğrafı (Yakalanan Firâri Abdülkadir Haini ibaresini taşıyor)
LakabıAnkara Valisi
Antepli Abdülkadir Bey
Doğum1881
Gaziantep
Ölüm31 Ağustos 1926 (45 yaşında)
Ölüm sebebiİdam (İzmir Suikasti Planlamacısı)
Branşı
  • Asker
  • Vali
Birimiİttihat ve Terakki Cemiyeti
Ankara Valisi
Çatışma/savaşlarıHareket Ordusu

Balkan Savaşı

I. Dünya Savaşı Musul bölgesi

Abdülkadir Bey ya da Antepli Abdülkadir Bey (1881 - 31 Ağustos 1926), Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde askerlik ve siyasetçilik, Türkiye'nin ilk yıllarında ise valilik yapmış bir devlet adamıdır. İzmir Suikastı'na katılmaktan dolayı mahkûm olmuş ve idamla cezalandırılmıştır.

Hayatı

Abdülkadir Bey 1881 yılında Gaziantep'te doğdu. İstanbul'a giderek Mekteb-i Harbiye'den mezun oldu. İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı.[1] 31 Mart Vakası'na müdahale eden Hareket Ordusu'nda yer aldı. Balkan Savaşı'na katıldı. I. Dünya Savaşı'nda Musul bölgesinde savaştı. Türk Kurtuluş Savaşı'nın ilk yıllarında Ankara valisi oldu.

14 Haziran 1926 günü Mustafa Kemal Paşa'yı öldürmek üzere planlanan İzmir Suikastı'nın ortaya çıkması üzerine başlayan soruşturmada Abdülkadir Bey'in olayın planlamacılarından biri olduğu ortaya çıktı. Fakat yakalanmadan önce kaçtığı için gıyabında yargılanarak 14 Temmuz 1926 tarihinde idama mahkûm edildi. 21 Ağustos 1926 tarihinde Bulgaristan'a kaçmak üzere saklanırken Kırklareli'nin Midye kasabasında yakalandı.[2] Ankara İstiklal Mahkemesi önüne çıkarılarak tekrar yargılandı ve tekrar idama mahkûm edildi. Cezası 31 Ağustos 1926 gecesi infaz edildi.[3]

Abdülkadir Bey, Kemal Tahir'in Kurt Kanunu romanında Abdülkerim Bey olarak anılmaktadır.[4] Abdülkadir Bey İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin fedaisi (tetikçi) olarak biliniyordu. İzmir Suikastı soruşturmaları sırasında Serbesti gazetesi yazarı Hasan Fehmi Bey[5] ve Sada-yı Millet gazetesi yazarı Ahmet Samim gibi İttihat ve Terakki karşıtı bazı kişilerin öldürülmesi olaylarında rol oynadığı ortaya çıktı.[6]

Kaynakça

  1. ^ İsmet İnönü, Hatıralarım, Cilt 2, Sayfa: 216. Bilgi Yayınları, 1987
  2. ^ "Çok şey bilen tetikçiyi ortadan kaldırdılar, Yeni Şafak Gazetesi, 21 Kasım 2011". 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2013. 
  3. ^ "Sarı Paşa, Kara Çete ve kurt kanunu, Ayşe Hür, Taraf Gazetesi, 29 Haziran 2008". 4 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2013. 
  4. ^ Kurt Kanunu, Kemal Tahir, İthaki Yayınları, 2005, İstanbul, ISBN 9752731546
  5. ^ "Örgütlenmeden Eyleme Geçiş:31 Mart Olayı, Necdet Aysal, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı:37-38, Mayıs-Kasım 2006, sayfa:24" (PDF). 19 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2013. 
  6. ^ "Samim'den Hrant Dink'e, Erdal Şafak, Sabah Gazetesi, 19 Ocak 2008". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cavid Bey</span> Osmanlı maliyeci, iktisatçı ve siyasetçi

Mehmed Cavid Bey, II. Meşrutiyet döneminde maliye nazırlığı yapmış Yahudi kökenli Osmanlı siyasetçisi. Atatürk'e suikast girişiminin sorumlularından biri olduğu gerekçesiyle tutuklandı ve yargılandıktan sonra idam edildi. Osmanlı İmparatorluğu’nda liberalizm düşüncesinin öne çıkan isimlerindendi. Hukukçu, dil eleştirmeni ve çevirmen Şiar Yalçın'ın babasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Hacim Çarıklı</span> Türk siyasetçi

Hüseyin Hacim Çarıklı, Türk idareci ve siyasetçidir.

Yeşil Ordu Cemiyeti, 1920 yılında Anadolu'da kurulmuş siyasi-askeri örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Vasıf Karakol</span>

Mustafa Vasıf Karakol, , Türk asker ve siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">İttihat ve Terakki</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasal teşkilat

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Doktor Nâzım</span> Türk doktor, siyasetçi ve bürokrat

Doktor Nâzım veya Selanikli Mehmed Nazım Bey, Türk siyasetçi, hekim, 22 Temmuz 1918-8 Ekim 1918 arası Maârif Nazırı ve 1915-16 dönemi Fenerbahçe SK fahri başkanı. İttihat Terakki Cemiyeti'nin kurucu liderlerinden ve Jön Türk Devrimi'nin öncü isimlerindendir. Askeri Tıbbiye'de okuduğu dönemlerde, daha sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine hükmedecek İttihat Terakki Fırkası'nın ve Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın kurulmasında, örgütlendirilmesinde ve Osmanlı toplumunda büyük bir dönüşüm sağlayan meşrutiyetin yeniden ilanında oldukça önemli rol almış birkaç yöneticisi arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Suikastı</span> Atatürkün hedeflendiği 1926 tarihli suikast planı

İzmir Suikastı, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya 14 Haziran 1926 tarihinde, İzmir'de yapılması planlanan suikast girişimidir. Aralarında eski bakanlar, milletvekilleri ve valiler de bulunan bir grup tarafından planlanmış ancak hayata geçirilmeden engellenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Ahrar Fırkası</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasi parti

Osmanlı Ahrar Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nun İkinci Meşrutiyet döneminde etkinlik gösteren siyasî parti.

<span class="mw-page-title-main">Filibeli Hilmi</span> Türk siyasetçi

Filibeli Hilmi, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Kemal</span> Türk bürokrat

Mehmed Kemal Bey, Osmanlı idareci ve öğretmendir. Ermeni Kırımı'nda vazife almasıyla ve idam edilmesiyle bilinir. I. Dünya Savaşının son yıllarında Yozgat mutasarrıflığı ve Boğazlıyan kaymakamlığı görevlerinde bulunmuştur. Osmanlı'nın teslimiyetinin ardından başa gelen Damad Ferit Paşa Hükûmeti'nin kararıyla yargılanmak üzere 7 Ocak 1919 tarihinde gözaltına alındı. 30 Ocak 1919'da İstanbul'a getirildi. Nemrud Mustafa Paşa başkanlığındaki Harp Divanı'nın kararıyla savaş suçlarından ve katliamlardan suçlu bulunarak 10 Nisan 1919 tarihinde saat 17.20'de Beyazıt Meydanı'nda idam edildi. 1922'de TBMM tarafından millî şehit ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Canbulat</span>

İsmail Hakkı Canbulat, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kara Kemal</span> İttihat ve Terakki üyesi, İzmir Suikastı suçlularından birisi

Kara Kemal, Osmanlı devlet adamı. I. Dünya Savaşı sırasında iaşe nazırı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eyüp Sabri Akgöl</span> Türk siyasetçi

Eyüp Sabri Akgöl,, Türk asker, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Şükrü Oğuz</span> Millî Mücadele kahramanı, Türk siyasetçi ve asker

Ahmet Şükrü Oğuz, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Samim</span> Osmanlı Türkü gazeteci

Ahmet Samim,, Türk gazeteci ve yazar. Türkiye'de öldürülen ikinci gazetecidir.

<i>Kurt Kanunu</i> Kemal Tahirin yazdığı bir roman

Kurt Kanunu, ilk baskısı 1969 yılında yayımlanan Kemal Tahir romanı. 1926'da, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya yapılması planlanan suikast girişiminin arka planını konu alır. Yazar, eserde romanı eski iktidar partisi İttihat ve Terakki Fırkası üyelerinin gözüyle anlatırken İttihatçıların aralarında yaşanan çekişme ve hesaplaşmaları aktarır. Romanın adı, "Kurtlukta, düşeni yemek kanundur" sözünden gelir.

Edip Bey Kurtuluş Savaşı yıllarında İzmit'te Jandarma Yüzbaşı olarak görev yapan ve sonrasında Gazi Paşa'ya karşı girişilen suikast girişimi sonrası İstiklal Mahkemesi'nin kararıyla asılarak idam edilen Türk komitacı.

<i>Elveda Güzel Vatanım</i> Ahmet Ümitin 2015 tarihli romanı

Elveda Güzel Vatanım, Ahmet Ümit'in 2015 yılında yayımlanan tarihsel romanı.

<span class="mw-page-title-main">Tahir Hayreddin Bey</span> Osmanlı ve Tunuslu siyasetçi

Tahir Hayreddin Bey,, Osmanlı ve Tunuslu gazeteci ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Gümülcineli İsmail Bey</span> Osmanlı siyasetçi

Gümülcineli İsmail Bey, Türk siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.