İçeriğe atla

Abdülkadir Bîdil

Mirza Abdülkadir Bîdil
Kendi dilinde adıFa. عبدالقادر بیدل
Ur. مرزا عبدالقادر بیدل
Doğum1644
Azimabad (Patna), Bihar, Hindistan
Ölüm5 Aralık 1720 (76 yaşında)
Delhi
MahlasBîdil
MeslekŞair
Dil
MilliyetBabür İmparatorluğu Babürlü
Türler
  • Felsefi şiir
  • Otobiyografi
  • Deneme
ÇocuklarAbdülhalik
AkrabalarMirza Abdülhalik (Babası)

Mirza Kalender (Üvey Amca)

Mirza Zarif (Dayısı)

Etkilendikleri

Mirza Abdülkadir Bîdil (Farsça: عبدالقادر بیدل, Urduca: مرزا عبدالقادر بیدل)

1644 yılında Hindistan'ın Bihar eyaletindeki Azimabad (Patna) şehrinde doğmuştur. Babası Mirza Abdülhalik, Kadiriyye tarikatına mensup olduğundan oğluna tarikatın kurucusu Abdülkâdir Geylânî'nin ismini vermiştir. Ataları Babür zamanında Orta Asya'dan Hindistan'a göç ederek Babür İmparatorluğu'nda görev almış Çağatay Türkleri'ndendir.

Dört buçuk yaşında yetim kalan Bîdil'ı, üvey amcası Mirza Kalender ve daha sonra da büyük bir fakih olan dayısı Mirza Zarif himayesi altına almıştır. İyi bir eğitim gören Bîdil'ı, Delhi, Ekberabad (Agra), Mathüra, Lahor, Attok ve Bengal'in şehirlerine çeşitli seyahatler etmiştir. İlk başlarda Remzi mahlasını kullanan Bîdil sonraları şeyhi Mevlana Kemal'in isteği üzerine Bîdil mahlasını kullanmıştır. İdareciler tarafından takdir ve taltif edildiği için rahat bir hayat yaşamıştır. 67 yaşındayken oğlu Abdülhalik'in ölümü (1711) derin bir sarsıntı ve üzüntüye sebep olmuştur. Bu acı üzerine yazdığı mersiyesinin tesirleri şair Abdülhak Hamid'in yazdığı Makber'de de görülür. Oğlunun ölümünden sonra ülke içindeki karışıklıkların neticesinde devletteki arkadaşlarını da kaybeden Bîdil, 5 Aralık 1720 yılında Delhi'de tifodan ölmüştür.

Yaşadığı çağda hakim olan Farsça dışında Arapça, Bengalce, Urduca, Sanskritçe ve atalarının dili olan Çağatay Türkçesi'ni de bilen Bîdil eserlerini Farsça olarak yazmıştır. Hint felsefesinin ve tasavvufun tesirinde kalan Bîdil'in şiirlerinde varlığın sırrını bulmaya yönelik bir çaba görülür. Şiirlerini ağdalı bir Farsça ile kaleme aldığı için özellikle Hindistan ve Pakistan dışında Afganistan ve Maveraünnehir'de büyük rağbet görmüştür.

Bîdil, atalarının dili olan Çağatay Türkçesi'ni de öğrenmiş ve bu dilde şiirler de yazmıştır. Kabil'de Milli Eğitim Bakanlığı Kütüphanesi Milli Arşivi'nde görülen bir divanında Çağatay Türkçesi'yle altmış yedi beyitlik bir manzume yazdığı tespit edilmiştir.[1]

Eserleri

  • Muhit-i A'zam
  • Tılsım-ı Hayret
  • Tur-ı Ma'rifet
  • İrfan
  • Çehar
  • Nikat
  • Ruka'at

Kaynakça

  1. ^ Abdalgani, Life and Works of Abdul Qadir Bedil, s. 122

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Gazi Giray</span>

II. Gazi Giray veya Bora Gazi Giray 16. yüzyıl sonlarında iki kez Kırım Hanlığı tahtına oturdu.

<span class="mw-page-title-main">Ahmedîlik</span> dinî hareket

Ahmedîlik veya resmî olarak Müslüman Ahmediye Cemaati, Mirza Gulâm Ahmed tarafından Hindistan'ın Pencap eyâleti sınırlarında kalan Kadıyan kasabasında kurulan dinî hareket.

<span class="mw-page-title-main">Şah Cihan</span>

Şah Cihan veya Ebû’l Muzaffer Şehâbeddin Muhammed Sâhib-kıran, eşi Mümtaz Mahal uğruna Tac Mahal'i yaptırmasıyla tanınan ve Hindistan'da kurulmuş olan Babür İmparatorluğu'nu 1627-1658 yılları arasında yönetmiş olan beşinci Babür hükümdardır.

Muhâkemetü'l-Lugateyn, 15. yüzyılın edebî şahsiyetlerinden ünlü Ali Şîr Nevâî tarafından Çağatay Türkçesi ile yazılmış bir dilbilgisi eseridir. Nevâî, edebî dil olarak Türk dilinin Farsçaya nazaran üstün olduğuna inanmış ve Aralık 1499'da tamamlanmış Muhâkemetü’l-Lugateyn'de de iddiasını savunmuştur. Ünlü eserinde iki dilin karşılaştırmasını söz varlığından örneklerle yaparken Farsçaya üstünlüğünü kanıtlamaya çalıştığı kendi dilini Türkî, Türkçe şeklinde beyan etmiştir. Özellikle Türk dilinin hayvan isimleri ve fiil zenginliği yönünden Farsçadan daha üstün olduğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed İkbal</span> Filozof

Muhammed İkbal, Pakistanlı İslam alimi, şair, filozof ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Çağatayca</span>

Çağatayca, Çağatay Türkçesi veya Doğu Türkçesi, 15. yüzyılda Timurluların idaresi altında gelişen ve 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına dek Orta Asya'daki Müslüman Türk halkları tarafından ortak yazı dili olarak kullanılan dildir.

<span class="mw-page-title-main">Babürlüler</span> Bir zamanlar Hindistan alt kıtasının büyük kısımlarına uzananan hanedan imparatorluğu

Babürlüler veya Babür İmparatorluğu, günümüzdeki Hindistan ve çevresi üzerinde kurulmuş ve hüküm sürmüş Türk-Moğol kökenli devlet. Çağatay Türkü bir şef ve Timurlu Hanedanı'ndan olan Babür Şah tarafından 1526 yılında kurulan ve 17. yüzyılın sonu ile 18. yüzyılın başında imparatorluğun gücünün zirvesinde olduğu dönemde, Hindistan'ın büyük bölümüne hakim olan imparatorluğun nüfusunun o tarihlerde 3,2 milyon kilometre karelik bir bölge üzerinde 110 milyon ila 150 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir. Babür İmparatorluğu'nun hakimiyet alanı, en geniş olduğu dönemde bugünkü Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Afganistan'ı kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Ali Şîr Nevaî</span> 15. yüzyıl Özbek şairi şiirleri

Nizamüddin Ali Şîr Nevaî veya yaygın adıyla Ali Şîr Nevaî, 15. yüzyıl Türk şairi.

<span class="mw-page-title-main">Nigâr Hanım</span> Osmanlı Türk şairi

Nigâr Hanım, Osmanlı şairi.

<span class="mw-page-title-main">Babür</span> Babür İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı

Babür ve Bebür veya tam adıyla Zahîreddîn Muhammed Bâbur Türk lider, Babür İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı. Soyu, baba tarafından Timur anne tarafından Cengiz Han'a dayanan Babür Şah, 1519'dan itibaren Hindistan'a düzenlediği seferler sonunda bütün Kuzey Hindistan'ı kontrol altına alıp 1526'da Delhi Sultanlığı'na son vererek günümüzdeki Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzeyini kapsayan topraklar üzerinde Babür İmparatorluğu'nu kurdu.

Şeybanîler, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin 5. oğlu ve Batu'nun kardeşi olan Şeyban'ın (Şiban) sülalesinden olup Özbekleri yöneten Ebu'l Hayr tarafından kurulmuş Türk veya Türk-Moğol sonradan Farslaşan hanlık.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Baykara</span>

Hüseyin Baykara, lakabı Ebu'l-Gazi, tam adı Hüseyin bin Gıyaseddin Mansur bin Baykara,, Timur İmparatorluğu hükümdarı ve şair. Taht kavgaları ve savaşlarla geçen uzun saltanat döneminde bilim, sanat ve edebiyatta büyük gelişmeler sağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Muhammet Haydar Duğlat</span>

Mirza Muhammet Haydar Duğlat, bir askeri general, Kaşmir'in hakimi ve bir tarih yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlıca</span> Osmanlı İmparatorluğunda kullanılan dil

Osmanlıca veya Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk anayasası olan 1876 tarihli Kânûn-ı Esâsî'de geçtiği hâliyle Türkçe, 13 ile 20. yüzyıllar arasında Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayıldığı bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan Türk dili. Alfabe olarak çoğunlukla Arap alfabesinin Farsça ve Türkçe için uyarlanmış bir biçimi kullanılmıştır. Halk arasında bazen bu dil dönemi için "Eski Türkçe" de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şah Alem</span>

Şah Alem veya asıl adı Ebü’l-Muzaffer Celâlüddîn Mîrzâ Abdullah Âlem Alî Cevher, 1759 ile 1806 yıllarında hükümdarlık yapmış 16. Babür Şah'ıdır. Babası II. Alemgir Şah 'dır. 50 tane oğlu vardır. Bilinenler arasında en önemlisi II. Ekber Şah'dır.

<span class="mw-page-title-main">Mîr Takî Mîr</span>

Mîr Takî Mîr, gerçek adı Muhammed Takî ve mahlası Mîr olan Urdu Divan şairi. Mîr, Urdu edebiyatının 18. yüzyıldaki öncülerinden kabul edilmektedir. Urducanın biçimlenmesinde önemli bir yeri vardır. Urdu edebiyatındaki önemli ekollerden olan Delhi Okulu'nun en önemli gazel ustalarından biri sayılan Mîr, Urdu şiir tarihinde sıklıkla "Huda-i Sühan" olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Esedullah Han Galib</span>

Mirza Esedullah Han Galib doğum adı: Mirza Esedullah Baig Han, d. 27 Aralık 1797 – ö. 15 Şubat 1869), Büyük Britanya koloni dönemi Babür İmparatorluğu zamanında yaşamış klasik Urduca ve Farsça şiirleriyle tanınan şair. Müstear isim olarak Galib ("baskın") ve Asad ("aslan") isimlerini kullanmıştır. Yaşamı boyunca Babürlüler, Britanyalılar tarafından etkisizleştirildiler ve yerlerinden edildiler, 1857 Hindistan İsyanı'nın bastırılmasından sonra da tamamen egemenlikleri sona erdi. Galib tüm bu süreçleri şiirlerine yansıtmıştır. Galib daha sonra birçok kişi tarafından değişik şekillerde yorumlanan gazeller yazmıştır. Galib, Babür Dönemi'nin son büyük şairi ve Urdu dilinin en popüler ve etkili şairlerinden biri olarak kabul edilir. Bugün sadece Hindistan ve Pakistan'da değil dünyanın birçok bölgesinde tanınmış bir şairdir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şah (Babür imparatoru)</span>

Muhammed Şah, 12. Babür İmparatorudur. Asıl adı Ruşan Akhtar Bahadır olan Muhammed Şah, yönetimi sırasında Babür İmparatorluğunda idari açıdan dağılmaya sebep olan politikalar izlenmiş, sanat ve kültürde ise önemli gelişmeler yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ferruhsiyer</span> Babür İmparatorluğu nun 9. şahı

Ferruhsiyer tam adıyla Ebül-Muzaffer Muhammed Muinüddin, Babür İmparatorluğu'nun dokuzuncu şahı.

<span class="mw-page-title-main">Kamran Mirza</span>

Kamran Mirza, Babür İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Babür İmparatoru Babur'un ikinci oğluydu. Kamran Mirza, Kabil'de doğmuştur. Babür'un tahtını miras alacak olan Babür'ün en büyük oğlu Hümâyun Şah'ın üvey kardeşiydi, Babür'ün üçüncü oğlu Askari'nin erkek kardeşiydi. Farsça ve Çağatay dilinde yazılmış bir divan ona atfedilir.