İçeriğe atla

Abdülgani Girici

Abdülgani Girici
Doğum1 Temmuz 1901
Adana
Ölüm25 Ocak 1989 (87 yaşında)
Adana
BranşıMatbuat ve İhtihbarat Genel Müdürlüğü
BirimiMuhbir
Ödülleriİstiklal Madalyası
Altın Hatıra Madalyası
Ailesi
BabasıCamilizade Ali Efendi
AnnesiFadime Hanım

Abdülgani Girici (1 Temmuz 1901, Camili Köyü, Adana - 25 Ocak 1989, Adana), Türk mücahit.

1920’li yıllarda Adana’da meydana gelen ve Türk halkın katledildiği olayların önemli bir tanığıdır.Kurtuluş Savaşı sırasında Adana cephesinde istihbarat çalışmalarıyla yararlıklar gösterdi. İstiklâl Madalyası sahibidir.[1] Hatıraları 1920 Adana Ermeni Mezalimi Hatıraları adıyla yayımlanmıştır.

Hayatı

1901 yılında Adana'nın Camili Köyü'nde doğdu. Babası Camilizade Ali Efendi, annesi ise Fadime Hanım'dır. Babasının ölümü üzerine annesi ile birlikte dayısı Abdullah Ağaoğlu'nun yanına taşındı.

Ailenin dört oğlundan en küçüğü idi.[2] Büyük ağabeyi Abdülavni I. Dünya Savaşı’nda Suriye-Filistin cephesinde ve Milli Mücadele’de Batı Kilikya Umum Komutanlığı emrinde; ortanca ağabeyi Mehmet Vehbi Çanakkale cephesinde savaştı. Küçük ağabeyi Bayram Ali ise Sarıkamış Harekâtı'nda Ruslar’a esir düşüp 11 yıl sonra Adana'ya dönebildi.[3]

Abdülgani Girici, 1920'de Ermeni ve Suryani çetelerin evlere ve köy içindeki mağaralara saklanan Türkleri öldürüldüğü, Camili ve Dedepınarı faciası olarak bilinen olayda yakınlarını yitirdi;[3] ömrü boyunca bu olayın etkisinde kaldı.

Adana'nın Fransızlar tarafından işgal edildiği dönemde Matbuat ve İstihbarat Genel Müdürlüğü adına muhbirlik yaptı. Bir yandan Fransız birliklerinin, Ermeni ve Asuri çetelerinin faaliyetlerini, halka yaptıkları zulüm, işkence ve cinayetleri, bölgelerdeki askeri varlıklarına dair bilgileri Ankara’daki Matbuat ve İstihbarat Genel Müdürlüğü’ne; oradan gelen bilgileri Adana’daki Milli Kuvvetler’in sorumlularına bildirdi. Bu faaliyetleri nedeniyle Fransız Divan-ı Harp Reisi tarafından idama mahkum edildi, ancak yakalanmaktan kurtuldu ve görevine devam etti.

5 Ağustos 1920 günü Mustafa Kemal Atatürk'ün Adana cephesini teftiş ettiği sırada Mustafa Kemal ile tanışma fırsatı yakaladı. Mustafa Kemal onun için "Bu genç kim? Çok girici (girişken)” ifadesini kullanmıştı. Soyadı Kanunu çıktığında Ahmet Remzi Bey’in bu sözleri hatırlatması üzerine, "Girici" soyadını aldı.

Cumhuriyetin ilk yıllarında Kuvâ-yi Milliye ve Mücahit Gazileri topluluklarının kurucu ve yöneticiliğini üstlendi. Ayrıca Belediye Meclis Üyeliği ve müfettişliği yaptı.[1]

1921 yılında Çocuk Esirgeme Kurumu'nun Adana şubesinin kurucuları arasında yer aldı. 1963 yılında başkanlığını yaparken Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından Altın Hatıra Madalyası verildi.

Cumhuriyet'in ilanından sonra CHP tarafından Cumhuriyet’in nasıl bir yönetim tarzı olduğunu halka anlatmakla görevlendirildi[3]. 1930’da kuruluşundan başlayarak Adana Çiftçi Birliği’nde görev aldı; 1980’e kadar aralıksız hizmet etti. "Meksika buğdayı" olarak bilinen buğday tohumluğunun Türkiye’ye getirilmesi ve Adana çevresine dağıtılmasına öncülük etti ve bu çabaları nedeniyle Tarım Bakanlığı tarafından ödüllendirildi.

Adana'nın Yüreğir ilçesinde Camili Köyü'nde okulun ve öğrencilerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere 1980 yılında kendi adıyla bir vakıf kurdu.[4] Tüm arazilerini vakfa bağışladı. 25 Ocak 1989'da Adana'da öldü.[2]

Adana Atatürk Evi Müzesi'nin kuruluşunda katkısı vardır. İstiklal madalyası ve fotoğrafı bu müzede sergilenmektedir.

Yeni Adana gazetesinde kaleme aldığı yazılar ölümünden sonra Türk Tarih Kurumu tarafından kitap haline getirildi ve 1920 Adana Ermeni Mezalimi Hatıraları adıyla yayımlandı.[1]

Ödüller

Galeri

Kaynakça

  1. ^ a b c "Milli mücahit Girici'nin hatıraları kitaplaştırıldı". www.adanahabergazetesi.com.tr. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 
  2. ^ a b "Adana'nın Kurtuluşu ve Unutulmaz Kahramanlar: Gani Girici". Bölge Gazetesi. 1 Ocak 2021. 1 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2024. 
  3. ^ a b c Kırbaşlı, Ömür (6 Haziran 2021). "Adana'yı Fransız'a karşı örgütleyen efsane istihbaratçı". Sözcü. Erişim tarihi: 10 Şubat 2024. 
  4. ^ "Abdülgani Girici Vakfı". Camili Ortaokulu web sitesi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kâzım Karabekir</span> 5. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Musa Kâzım Karabekir, Türk asker ve siyasetçi. "Alçıtepe Kahramanı" namıyla tanınır. Türk Kurtuluş Savaşı'nı başlatan komutanların arasında yer alarak Doğu Cephesi'nde gösterdiği başarılardan dolayı Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalif partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucuları arasında yer alıp, genel başkanı oldu. Afşar Türklerinden olup soyu Karamanoğulları'na dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı</span> Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki direniş hareketinin işgal kuvvetleri ve iş birlikçilerine karşı verdiği siyasi ve askerî mücadele

Türk Kurtuluş Savaşı, I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Mîsâk-ı Millî sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için 1919-1922 yılları arasında gerçekleştirilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadeledir. Batı Anadolu'da İtilaf Devletleri'nin harekete geçirdikleri Yunan ordusuna; güneyde Fransız ordusuna; doğuda Ermenistan'ın kuvvetlerine; İstanbul rejimine sadık milislere, feodal güçlere ve ayrılıkçılara karşı savaşılmıştır. Bu mücadelenin Batı Cephesi Yunan millî belleğine "Küçük Asya Felaketi" adıyla kazınmıştır. Savaş sırasında Yunan ve Ermeni kuvvetleri, bir etnik temizlik harekâtı olarak, Türk halkına karşı katliamlar, yağmalar ve tecavüzler gerçekleştirmiştir. Savaş, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İstiklâl Madalyası</span> Türk Kurtuluş Savaşında savaşmış askerlere verilen madalya

İstiklâl Madalyası, Türk Kurtuluş Savaşı’nda yararlılık gösteren askerlere ve sivillere, o dönemde milletvekili olanlara, savaşa katılan alayların sancaklarına, Erzurum ve Sivas kongrelerine katılanlara, İstiklâl Madalyası Kanunu adlı özel bir yasaya göre verilen madalyadır. 1 Kasım 1926 tarihine kadar Türkiye Büyük Millet Meclisince verilmiş olan İstiklâl Madalyaları'nı, bu tarihten sonra müracaat edenlere Millî Savunma Bakanlığı vermektedir. Toplam 95.261 kişiye verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Çakmak</span> 2. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Fevzi Çakmak, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamı. Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki ikinci ve son mareşali. İlk Millî Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki ilk genelkurmay başkanı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 3 Şubat 1920 ile 5 Nisan 1920 tarihleri arasındaki Harbiye Nazırı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Hafız İbrahim Demiralay</span>

Hafız İbrahim Demiralay, Türk Kurtuluş Savaşı'nda Kuvâ-yi Milliye'de büyük yararlıklar göstermiş, TBMM'de 6 dönem Isparta milletvekilliği yapmış bir din adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">İstiklâl mahkemesi</span> Türk Kurtuluş Savaşı ve cumhuriyetin ilk yıllarında faaliyet gösteren özel mahkemeler

İstiklâl mahkemesi, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında ayaklanma çıkaran ve yağmaya girişenleri, bozguncuları, orduya ait silah ve mühimmatı çalanları, casusları, asker kaçaklarını ve bağımsızlık hareketini engelleme amacıyla propaganda yapanları yargılamak için, çıkarılan özel bir kanunla ilk olarak 18 Eylül 1920 tarihinde kurulan mahkemelerdir. İlk dönem İstiklâl Mahkemeleri, Ankara'daki hariç olmak üzere 17 Şubat 1921 tarihinde kapatıldı. İkinci dönem İstiklâl Mahkemeleri, çalışmalarına 30 Temmuz 1921'de başladı ve 1923'ün Ekim ayına dek faaliyetlerini sürdürdü. Üçüncü ve son dönem İstiklâl Mahkemeleri ise 1923 ile 1927 yılları arasında etkin oldu.

<span class="mw-page-title-main">Ali Saip Ursavaş</span> Türk asker ve siyasetçi

Ali Saip Ursavaş, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Maraş Muharebesi</span> Maraş Savunması

Maraş Muharebesi, I. Dünya Savaşı'nda yenilmesi üzerine, Osmanlı İmparatorluğu ile 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi çerçevesinde Anadolu'nun birçok yeri gibi Maraş'ın da işgal altına girmesi ile işgal güçlerine karşı 21 Ocak 1920'de başlayan direniş, 12 Şubat 1920 tarihinde işgalin ortadan kalkması ile sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Osman Nuri Koptagel</span> Türk asker ve siyasetçi

Osman Nuri Koptagel, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Aşir Atlı</span> Türk asker ve siyasetçi

Aşir Atlı, Çerkes asıllı Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Arif Bey (1883 doğumlu siyasetçi)</span>

Mehmet Arif Bey, Türk asker ve siyasetçi. Cephedeki çadırında ayı beslediği için daha ziyade Ayıcı Arif lakabıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Kuvâ-yi Milliye</span> Mütareke döneminde direnişçi paramiliter gruplar

Kuvâ-yi Milliye, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndaki yenilgisini takiben Mütareke döneminde ortaya çıkan milis gruplarıdır. Kuvâ-yi Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk silahlı savunma kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Ruşen Eşref Ünaydın</span> Türk gazeteci, siyasetçi ve diplomat

Mehmet Ruşen Ünaydın, Türk gazeteci, yazar, siyasetçi ve diplomat. Türk Dil Kurumu ve Galatasaray'ın kurucularından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Kılıç</span> Türk asker ve siyasetçi

Ali Kılıç ya da bilinen adıyla Kılıç Ali, Türk asker ve siyasetçi. Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün kurucuları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Derviş</span>

Ahmet Derviş, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Hakkı Tarık Us</span> Türk yazar, siyasetçi, öğretmen ve koleksiyoncu (1889-1956)

Hakkı Tarık Us, Türk yazar, avukat siyasetçi, öğretmen, koleksiyoncu.

<span class="mw-page-title-main">Adana Atatürk Evi Müzesi</span> Atatürkün Adanada Konakladığı Ev

Adana Atatürk Evi Müzesi, 15 Mart 1923 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk ve eşi Adana'yı ziyareti sırasında konakladığı, 1981'de müzeye çevrilmiş müze-ev.

<span class="mw-page-title-main">Şükrü Tezer</span> Türk asker ve bürokrat

Şükrü Tezer, Türk asker, bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Nezahat Onbaşı</span>

Nezahat Onbaşı, henüz dokuz yaşında bir kız çocuğu iken babası ile birlikte Türk Kurtuluş Savaşı'na katılmış savaş kahramanı.

<span class="mw-page-title-main">Baki Vandemir</span> Türk asker

Baki Vandemir, Türk asker. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında 5. Süvari Kolordusu Kurmay Başkanı ve İstihbarat Şube Müdürlüğü görevlerinde bulundu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.