İçeriğe atla

Abdül Fettah Yunus

Abdül Fettah Yunus (Arapça:يونس، عبد الفتاح ) (d.1944 – 28 Temmuz 2011), Libya'da üst düzey bir askeri subay. Libya lideri Muammer Kaddafi'nin 1969'dan beri sağ koluydu. Şubat ayında olan ayaklanma sonucu 22 Şubat 2011 tarihinde Libya İçişleri Bakanlığı görevinden istifa edip muhaliflerin yanında yer aldı. Bundan sonra muhaliflerin askeri kanadı olan Abdül Fettah Yunus 28 Temmuz 2011'de Bingazi yolunda silahlı saldırıda Kaddafi yandaşları tarafından öldürüldü. Suikastten sonra Yunus'un yerini komutan Süleyman Mahmud devraldı.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Libya</span> Akdeniz kıyısında yer alan bir Kuzey Afrika ülkesi

Libya, resmi adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihi bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi</span> Libyalı asker, siyasetçi ve lider (1942–2011)

Muammer Muhammed Ebu Minyar el-Kaddafi, devrik Libya lideri. 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, 1970'ten 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürüttü. 1977-2011 yılları arasında "Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi" unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetti. Dünya kamuoyu tarafından bir diktatör veya otoriteryen olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmiş ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söylemişti. Başlangıçta kendisini ideolojik olarak Arap milliyetçiliği ve Arap sosyalizminin bir karışımı olan Baasçılık'a adamıştı, ancak daha sonra kendisi tarafından önerilen bir hükûmet tarzı olan Üçüncü Uluslararası Teorisine göre hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Libya bayrağı</span> Libya Devletinin Ulusal Bayrağı

Libya bayrağı, Afrika ülkesi Libya'nın ilk defa 24 Aralık 1951 tarihinde kullandığı bayrağın, rejim değişikliği sonrası Libya'nın resmî hükûmeti olan Ulusal Geçiş Konseyi tarafından 27 Şubat 2011 tarihinde yeniden kullanılmaya başlanan bayraktır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Libya İç Savaşı</span> Arap Baharı sonrası Libyada çıkan iç savaş

2011 Libya İç Savaşı, bir Kuzey Afrika ülkesi olan Libya'da hükûmet ve Muammer Kaddafi karşıtı gösterilerle başlamış ve daha sonrasında gerçek anlamıyla bir iç savaşa dönüşmüş ayaklanmalar bütünüdür. Protestolar 7 Şubat 2011 tarihinde başlamış, iç savaş Sirte'nin düşmesi ve Muammer Kaddafi'nin öldürülmesiyle 20 Ekim 2011 tarihinde sona ermiştir. Medyaya göre olaylar halkın 2010-2011 yılı boyunca Arap dünyasını saran protestoların bir ayağı olan 2011 Mısır Devrimi'nden esinlenmesi sonucu başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Harmattan Operasyonu</span> 2011 Fransız askeri operasyonu

Harmattan Operasyonu, Fransa'nın Libya'ya müdahale için kullandığı kod addır. Birleşik Krallık'ın Ellamy Operasyonu, Kanada'nın MOBILE Operasyonu ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Şafak Yolculuğu Operasyonu ile ortak hareket eder. Muammer Kaddafi'nin halk ayaklanmasını bastırmak adına muhalif güçlere karşı kullandığı kuvveti durdurmak amacıyla düzenlenmektedir. 19 Mart 2011 tarihinde Paris'te düzenlenen konferans sonucu düzenlenmesi kararı alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Geçici Ulusal Konsey</span>

Geçici Ulusal Konsey ya da Ulusal Geçiş Konseyi, 2011 Libya İç Savaşı sırasında Kaddafi karşıtı isyancılar tarafından kurulan bir hükûmettir. Geçici Ulusal Konsey ya da Libya Ulusal Konseyi olarak da bilinir. Oluşum "devrimin siyasi yüzü" olarak hareket etmektir. Bingazi kentinde 27 Şubat 2011'de ilan edilmiştir. 5 Mart 2011 tarihinde, konsey içinde kendisini "bütün Libya tek temsilcisi" olarak ilan eden bir bildiri yayınladı. Geçici hükûmet 23 Mart 2011 tarihinde konsey tarafından kuruldu. Konseyin başkanlığını Libya eski Adalet bakanı olan Mustafa Abdül Celil yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Abdül Celil</span>

Mustafa Abdül Celil, Libyalı bir politikacı. 2007-2011 yılları arasında Muammer Kaddafi hükûmeti altında Adalet Bakanı idi. 2011 Libya İç Savaşı sırasında Abdul Celil, Trablus'ta Kaddafi'ye muhalefet ederek ve ülkenin çoğunu kontrol ederek Bingazi'de Geçici Ulusal Konseyi Başkanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Abdül Hafız Goga</span> Libyalı Siyasetçi

Abdül Hafız Goga Ulusal Geçici Konseyi sözcüsü olarak öne çıkan Libyalı bir insan hakları avukatı. 2011 Libya İç Savaşı sırasında Bingazi'de bir gövde kurdu. 23 Mart tarihinde Ulusal Geçici Konseyinin Başkan Yardımcısı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Trablus Muharebesi (2011)</span>

Trablus Muharabesi, Libya'nın başkenti Trablus'ta ülkeyi uzun süredir yöneten Muammer Kaddafi ve yandaşları ile Kaddafi'yi devirmek isteyen Ulusal Geçiş Konseyi (UGK) güçleri arasında gerçekleşen bir muharebedir. 2011 Libya İç Savaşı'nın bir parçası olan muharebe, iç savaşın başlangıcından altı ay sonra gerçekleşti. Şehirde başlayan bir isyanın ardından halihazırda şehre kadar ilerlemiş UGK güçleri şehre saldırdı ve en sonunda almayı başardı.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Kurtuluş Ordusu (Libya)</span>

Ulusal Kurtuluş Ordusu, Libya İç Savaşı'nda muhaliflerin Muammer Kaddafi'yi devirmek için kurduğu ordudur. Ordu Libya İç Savaşı'nda Kaddafi rejimini devirmek için birçok cephede ve muharebede yer almıştır. Ordunun büyük bölümünü gönüllü ve genç milisler oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Libya Ulusal Kurtuluş Cephesi</span>

Libya Ulusal Kurtuluş Cephesi (LUKC), Libya'da Muammer Kaddafi döneminde 7 Ekim 1981 muhalifler tarafından kurulmuş örgüttür. Libya'daki Kaddafi rejiminin yönetimi sırasında aktif bir siyasi muhalefet grubuydu. Demokratik seçimler, özgür basın ve güçlerin ayrılması gibi büyük liberalleştirici reformlar yapılması çağrısında bulundu. 1980'lerde Kaddafi rejimine silahlı muhalefet kampanyası yürüttü ve birkaç darbe girişiminde bulundu. Bunun ve birkaç darbe girişiminin başarısızlığından sonra, grup militanlığı büyük ölçüde terk etti ve bunun yerine Libya'da reformu teşvik etmek için barışçıl taktikleri kullandı; 2005 yılında LUKC, Libya Muhalefet Ulusal Konferansı'nı oluşturmak için altı grupla daha bir araya geldi.

Özgür Libya Hava Kuvvetleri, Libya İç Savaşı'nda, Muammer Kaddafi'nin muhalifleri tarafından Mart 2011'de kurulan askeri hava birimi. Kısa adına ÖLHK denir.

<span class="mw-page-title-main">Seyfülislam Kaddafi</span>

Seyfülislam Kaddafi, Muammer Kaddafi'nin, ikinci eşi Safiye’den 25 Haziran 1972’de dünyaya gelen ilk oğludur. Kaddafi oğluna ‘İslam’ın Kılıcı’ anlamına gelen Seyfülislam (سيفالاسلام) adını verdi.

<span class="mw-page-title-main">Mutassım Kaddafi</span>

Mutassim Billah Kaddafi, bir Libya Ordusu subayı ve 2008'den 2011 yılına kadar Libya Ulusal Güvenlik Danışmanı'ydı.

Es-Saadi Muammer Kaddafi, eski Libya lideri Muammer Kaddafi'nin üçüncü oğlu. kariyerine 27 yaşında başlayan eski bir futbolcudur. 2011'de Libya İç Savaşı'nda Libya Özel Güçleri'nin başındaydı. Libya'dan kaçtıktan sonra hakkında kırmızı bülten çıkartıldı. 5 Mart 2014 tarihinde Nijer'de tutuklandı ve Libya'ya iade edildi.

<span class="mw-page-title-main">Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi</span> Libya tarihi (1977-2011)

2 Mart 1977'de Genel Halk Kongresi (GHK), Kaddafi'nin emriyle "Halk Otoritesinin Kuruluş Bildirgesi"ni kabul etti ve Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi ilan etti. Kaddafi devletinin resmi siyaset felsefesinde "cemahiriye" sistemi ülkeye özgüydü, ancak Kaddafi'nin tüm Üçüncü Dünya'ya uygulanması için önerdiği Üçüncü Uluslararası Teorinin gerçekleşmiş hali olarak sunuldu. GHK ayrıca feshedilmiş Devrimci Komuta Konseyinin geri kalan üyelerinden oluşan ve Kaddafi'nin genel sekreter olduğu GHK Genel Sekreterliğini oluşturdu ve Bakanlar Kurulunun yerini alan Genel Halk Komitesini atadı. Komite üyeleri artık bakan değil, sekreter olarak adlandırıldılar.

<span class="mw-page-title-main">Halife Hafter</span> Libyalı asker ve siyasetçi

Halife Bilkasım Hafter, Libya Ulusal Ordusu'nun başkomutanı Libyalı asker. Mart 2015'ten beri Temsilciler Meclisi tarafından atandığı LUO'nun başkomutanlığını yapmaktadır. Kasım 2021'de Halife Hafter, Aralık 2021'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Libya-Türkiye ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Libya-Türkiye ilişkileri, Libya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, Libya ve Türkiye, diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında bir Osmanlı mirasını paylaşmaktadır.

Süleyman Mahmud el-Ubeydi, Libyalı rütbeli asker.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya tarihi</span> Libya tarihi (1969-2011)

Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.