Abckiria - Turkipedia

Abckiria (bazen ABC-kiria olarak ve çağdaş Fincede "ABC-kirja" olarak telaffuz edilir), Türkçe "ABC kitabı", Fince yayımlanmış ilk kitaptır. Piskopos ve Lüteriyen Reformcu Mikael Agricola tarafından yazılmıştır ve ilk olarak 1543'te yayımlanmıştır. Agricola, Yeni Antlaşma'nın ilk Fince çevirisi üzerinde çalışırken kitabı yazmıştır. (sonunda kitabı 1548'de Se Wsi Testamenti olarak bitirmiştir).

Abckiria okuma ve yazmanın temellerini öğretmeyi amaçlayan bir el kitabıydı . Kitap, alfabe, bazı yazım alıştırmaları ve kateşizmi (Hristiyan ilmihal kitabı) içermektedir . İlk baskıda 16 sayfa vardı. 1551'de yayımlanan ikinci baskıda 24 sayfa vardı. Her iki baskının da tam bir kopyasının olup olmadığı bilinmemektedir ancak kitabın genel içeriği elde bulunan materyalden çıkarılmıştır.

1966'da bir kütüphaneci tarafından kitabın başka eksik parçaları bulunmuştur ve bu eksik parçalar 1559'da yayımlanmış (muhtemelen üçüncü) yeni bir baskıyı içermektedir.^[1]

Kateşizm (Kitabın ilmihal kısmı) On Emri, Havarilerin Amentüsünü (İnanç Esasları), Rabb'in Duası'nı, Selam Ey Meryem duasının ilk kısmını, vaftiz uygulamasıyla ilgili Yeni Ahit'ten yapılmış alıntıları, günah itirafını ve Mesih'in Kanı ve Bedenini temsil eden evharistiya uygulamasıyla ilgili Yeni Ahit'ten yapılmış alıntıları içerir . Ayrıca lütuf ve Luther'in Küçük İlmihali'ne dayanan sabah ve akşam dualarını ve Angelus duası yerine okunan, kilise çanının çalması sırasında yapılan üç duayı içerir.

Günümüzde kitabın en meşhur kısmı kitabın başında yer alan açılış şiiridir ve bu şiir şu şekildedir:

Oppe nyt wanha / ia noori /

joilla ombi Sydhen toori.

Jumalan keskyt / ia mielen /

iotca taidhat Somen kielen.

Laki / se Sielun hirmutta /

mutt Cristus sen tas lodhutta.

Lue sijs hyue Lapsi teste /

Alcu oppi ilman este.

Nijte muista Elemes aina /

nin Jesus sinun Armons laina.

("Şimdi öğrenin, ey yaşlılar ve gençler, hayat dolu bir yüreği olanlar, Tanrı'nın emirlerini ve düşünceyi, böylece Fin dilini öğreneceksiniz. Yasa, ruhu korkutur, ama Mesih tekrar yatıştırır. Bu yüzden iyi çocuk, engeller olmadan öğrenmenin başlangıcını buradan okuyun. Tüm hayatınız boyunca onları hatırlayın, böylece İsa size merhametini bahşeder. " )

Kaynakça

^ Agricola, Mikael (Aralık 1982). Abckiria (Fince) (10 bas.). Suomalaisen Kirjallisuuden Seura. ISBN 951-717-303-2.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İncil</span> Nasıralı İsanın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan biyografi metinleri

İncil, İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir biyografidir. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla Yeni Ahit anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda Müjde sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Eski Ahit</span> Kitâb-ı Mukaddesin ilk kısmı

Eski Ahit veya Eski Antlaşma, Kutsal Kitap'ın İbranice kaleme alınmış olan ilk kısmına Hristiyanların verdiği isimdir. Yahudilerin Tanah ve Müslümanların Tevrat ve Zebur olarak kabul ettikleri kitapları içinde barındırır. Kutsal Kitap'ın birinci yüzyılda Grekçe kaleme alınan yazılarına "Yeni Ahit" adı verildi. İnançlı Yahudilerce "Yeni Ahit" kabul edilmez. Toplam 39 bölümden oluşur. Eski Ahit; Tevrat, Tarihsel Kitaplar, Şiirsel Kitaplar, Peygamberlik Kitapları olarak 4 temel bölüme ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ahit</span> Kitâb-ı Mukaddesin ikinci kısmı

Yeni Ahit veya Yeni Antlaşma, Kitab-ı Mukaddes'in Eski Ahit'in ardından gelen ve Grekçe kaleme alınmış olan ikinci kısmına Hristiyanların verdiği isimdir. İnançlı Yahudilerce "Yeni Ahit" kabul edilmez. Hristiyanlarca kutsal kabul edilen 27 kitapçıktan oluşan bir kitap bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

Kitâb-ı Mukaddes, Mukaddes Kitap veya Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit'i kapsayan, Hristiyan inanışının temelini oluşturan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaptır.

Mantra, genellikle Sanskritçe olan dini hece veya şiirdir. Kullanımı mantra ile ilişkili ve okul ve felsefesine göre değişiklik gösterir. Esasen ruhani kanallar olarak kullanılırlar, kelimeler ve oluşan titreşimlerden faydalanarak kişinin daha yüksek bir bilince ulaşmasını amaçlar. Diğer amaçları, dini törenlerde bolluğa sahip olmak, tehlikeden uzak olmak veya düşmanları elemek içindir. Mantralar Hindistan'da Vedik Hinduizmi ile çıkmıştır ve daha sonra Budistler, Sikhler ve Jainler tarafından benimsenmiştir.

Tespih, tekrarlanan monoton işlemleri saymak amacıyla ipe dizilmiş ve belli sayıda boncuk tanesinin oluşturduğu halkaya denir. Tespihin 11, 33 ve 99 taneli olanları Müslümanlar, 33 ve 59 taneli olanları Hristiyanlar ve 108 taneli olanı Budistler tarafından kullanılır.

İbadet, genellikle bir Tanrı'ya yönelik yapılan eylemlerin genel adıdır. İbadet, farklı dinlerde farklı şekillerde yapılabilir.

Mormon Kitabı, inananları tarafından yaklaşık MÖ 2200'den MS 421'e kadar Amerika'da yaşayan eski peygamberlerin yazılarını içerdiği kabul edilen, Son Zaman Azizler hareketinin kutsal metnidir. İlk olarak Joseph Smith tarafından Mart 1830'da yayımlandı.

Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali, 1772'de Fransa'da Aydınlanma filozofu Baron d'Holbach tarafından ateist papaz Jean Meslier'nin adı kullanılarak Le Bon Sens, ou Idées naturelles opposées aux idées surnaturelles başlığıyla yayımlanmış bir din eleştirisi kitabıdır. Türkiye'de ilk olarak Doktor Abdullah Cevdet tarafından "Rahib Melye'nin Vasiyetnamesi Hakkında" adıyla 1924 yılında eski harflerle neşredilmiştir. 1928'de Atatürk'ün emriyle Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları'nca "Aklı Selim" adıyla basılmıştır. Ertesi yıl 2. baskısı yeni harflerle yapılan kitap bugün ise Kaynak Yayınları'nca "Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali" adıyla yayımlanmaktadır.

Garip, Türk şairler Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'ın 1941 yılında İstanbul'da yayınlanan ilk şiir kitabı. 1945 yılında, yalnızca Orhan Veli'nin imzası ve şiirleriyle yeniden basılan eser Garip Akımı'nın ismine kaynak olmuştur.

Unua Libro uluslararası dil Esperanto'yu tarif eden ilk yayındır. Esperanto'nun yaratıcısı Dr. L.L. Zamenhof tarafından hazırlanıp Temmuz 26, 1887 tarihinde Varşova 'da ilk kez olarak Rusça dilinde yayımlanmıştır. Sonraki beş yıl içinde Rusça, İbranice, Lehçe, Fransızca, Almanca ve İngilizce dillerinde kopyaları yayımlanmıştır. Bu kitapçık içinde Lord's Prayer duası, bazı İncil sureleri, bir mektup, şiir, dilin gramerinin temel 16 kuralı ve 900 kelimeden meydana gelen temel vokabüleri içermekteydi. Zamenhof kitabında, "uluslararası bir dil, ulusal dil gibi, ortak bir değerdir" ilanında bulunarak dili kamuya mal etmiştir. Zamenhof eserini "Doktoro Esperanto" takma adı ile imzalamıştır. Bu yeni dili öğrenmeye başlayanlar dile doktorun bu takma adından "Esperanto" demeye başlayınca kısa zamanda bu isim dilin resmi adı haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Efeslilere Mektup</span> Pavlusa atfedilen ama MS 100-120 arasında takipçilerinden biri tarafından yazıldığı düşünülen Yeni Ahit mektubu

Efesliler'e Mektup ya da Pavlus'un Efesoslular'a Mektup'u Yunanca, Kutsal Yazılara ait bir kitaptır. Sadece Efesliler olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup elçi Pavlus'un değişik cemaatlere ya da kişilere yazdığı 14 mektuptan biridir. Pavlus bu mektubu, Efes şehrinde oturan Hristiyanlar'a yazdı.

Chester Beatty Papirüsleri, ekseriyetle Kitab-ı Mukaddes'ten parçalar içeren Yunanca kaleme alınmış bir grup antik papirüstür. Toplamda 15 farklı el yazması içeren papirüslerin 13'ü Kutsal Kitap'a ait içeriğe sahipken geriye kalan iki son el yazması apokrif kitaplardan parçalar ile Melito'nun bir vaazını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs Nash</span> İbranice Yahudi el yazması

Nash Papirüsü, Kutsal Kitap'ın İbranice metninin eski bir el yazmasıdır. Dört fragmandan oluşan bu papirüs İbranice metnin yalnızca 24 satırını içerip eni 7,5 boyu 12,5 cm büyüklüğündedir.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 46</span>

Papirüs 46 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan eski bir kopyasıdır. $\text{[math]}$ ayrıca Chester Beatty II adı altında da tanınır. Bu el yazması Pavlus'un mektuplarını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 6</span>

Papirüs 6 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan eski bir kopyasıdır. Bu el yazmasının Grekçe metni Yuhanna İncili'nin 10. ve 11. bölümlerden birkaç ayet içermektedir. Bugün Strazburg'da Bibliothèque nationale et universitaire saklanır.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 66</span>

Papirüs 66 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan eski bir kopyasıdır. $\text{[math]}$ Papirüs Bodmer II adı altında da tanınır. Bu kodeks halinde olan el yazmasının Grekçe metni hemen hemen Yuhanna İncili'nin tümünü içermektedir. Bu kodeks Bodmer Papirüs Koleksiyonuna aittir ve Cenevre'nin (İsviçre) yakınlığındaki Cologny kasabasında bulunan Bodmer Kütüphanesi'nde saklanır.

<span class="mw-page-title-main">Oxyrhynchus Papirüsleri</span>

Oxyrhynchus Papirüsleri, arkeologlar tarafından 19. yüzyılın sonunda Mısır'daki tarihi Oxyrhynchus bölgesi yakınlarındaki eski bir çöplükte bulunan papirüs üzerine yazılmış el yazmalarıdır. Bu geniş papirüs koleksiyonu, antik Yunanca ve Latince binlerce belge, mektup ve edebi eser içermektedir. Ayrıca bazı parşömen el yazmaları ve kağıt üzerinde daha yeni Arapça el yazmaları da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ahit'in Metin Tarihi</span>

Yeni Ahit'in Metin Tarihi, Yunanca ve diğer dillerde günümüze ulaşan çok sayıda el yazmasının aktarılmasıdır. Yeni Ahit'in el yazısı aktarılması, diğer tüm eski edebi eserlerden daha iyi ve daha kapsamlıdır. En eski metin tanıkları, yazarların orijinal metinlerinin çıkış zamanına çok yakındır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.