İçeriğe atla

Abbasi Tarsus valileri listesi

Tarsus, Küçük Asya'nın güneydoğu bölgesinde (modern Türkiye), Kilikya'da bir şehirdir.[1] MÖ 67 yılından itibaren Roma kontrolünde olan şehir sonra 7. yüzyıl ortasına kadarBizans İmparatorluğu kontrolüne geçmiştir, Levant'ın Müslüman fethinin takiben şehrin kontrolü yeni doğan Halifelik ile çekişme konusu oldu.[2] Bizanslılar ile Emevîler arasında gerçekleşen ihtilaflarda, iki imparatorluk arasında tartışmalı ara bölgede yer alan bir şehirdi ve sıklıkla el değiştirmesi süreç içerisinde şehrin terkedilmesine ve haraplaşmasına neden oldu.[3] 778/9 yılında Abbasiler Bizans'a karşı şehri operasyon üssü olarak ilk teşebbüse giriştiler fakat çalışma açık şekilde tamamlanmadı. 787/8 yılından sonra Halife Harun Reşid (h. 786-809) emriyle Faraj ibn Sulaym tarafından şehir yeniden kurulup ve yerleşime açıldı. 3,000 Horasanlı ve 2,000 Suriyeliye (Antakya ve Misis'in her birinden bin tane) şehir kalesi içinde ev ve toprak verildi.[4]

Tarsus kısa süre sonra, yüzyılın dönüşüne yakın bir zaman, Bizans tarafından geri alındı. Şehir, Dördüncü Fitne Abbasi iç savaşı sırasında Bizans'ın elinde kaldı fakat Halife Memun (h. 813-833) Bizans'a karşı saldırgan seferler düzenleme emrettiği zaman şehir 830 yılında tekrar Müslüman kontrolüne geçti.[5] Tarsus valileri sıklıkla tüm Suriye marches (al-thughur ash-Shamiyya) valiliğini de yürütüyordu ve ana görevleri Bizans'a karşı yıllık akınları düzenlemekti.[6] Şehrin kontrolü ve Bizans'ın marches bölgeleri otonom Mısır hükümdarı Ahmed bin Tolun'a geçtiği 878/9 yılına kadar şehir doğrudan Abbasi kontrolünde kaldı. Vali Yazman el-Hadım şehre Bağdat'a bağlı 882'den sonra döndü fakat tekrar 980 yılında Tolunoğulları hükümdarlığını kabul etmeye zorlandı. bin Tolun'un soyundan Humâreveyh'in 896 yılında ölümüne kadar thughur Tolunoğulları hükümdarlığında kaldı, o tarihten sonra Halife Mutezid (h. 892-902) sınır bölgelerinin doğrudan kontrolünü tekrar ele aldı.[7][8] 946/7 yılında, Tarsus, Bizans sınır toprakları ve kuzey Suriye'nin yeni efendisi Hamdani Halep Emiri Seyfü'd Devle'nin hükümdarlığını kabul etti. Bizans'ın yeniden dirilişi ile bağı korumayı başarmış ancak 965 yılında Bizans İmparatoru II. Nikiforos (h. 963-969) şehri ele geçirerek orada Müslüman hakimiyetini sona erdirdiler.[9][10]

Valilerin listesi

İsim Dönem Notlar Kaynak
Yazid ibn Makhlad al-Fazari
788
Ömer bin Hübeyre'nın Emevîleri destekleyen ailesinden olmasından dolayı aşırı kibri nedeniyle Horasan garnizonundan sevilmemiş ve kovulmuştur. [6][11]
Abu'l-Fawaris
789/90 – ?
Sadece atandığı tarih bilinmektedir. [11][12]
Thabit ibn Nasr ibn Malik al-Khuza'i
y. 807/8
"Suriye marches emiri" unvanı almıştır. [12]
Ahmad ibn Sa'id ibn Salm ibn Qutayba al-Bahili
845
Eylül/ekim Arap-Bizans esir değişimini yönetmiştir, Bizans topraklarına yaptığı kış akınının başarısızlığından sonra görevden alınmıştır. [12]
Nasr ibn Hamza al-Khuza'i
18 Ocak 846 – ?
Sadece atandığı tarih bilinmektedir. [12]
Ali bin Yahya el-Ermeni
by 852/3 –
Ekim/Kasım 862
Bizans ile yapılan savaşların mühim figürlerinden biridir, birçok yaz akınına liderlik etmiş ve 856 ve Nisan 860 tarihlerinde yapılan iki esir değişimine nezaret etmiştir. [12]
Muhammad ibn Harun al-Taghlibi
871/2 (?)
Bu makama atanmış ancak Tarsus'a varmadan ölmüştür. [12]
Muhammad ibn Ali al-Armani
872 – 873/4
Bizanslılar tarafından öldürülmüştür. [12]
Urkhuz ibn Ulugh Tarkhan
873/4 – y. 876
Loulon Kalesinde bulunan garnizonun maaşlarını zimmetine geçirdiği, orayı Bizanslılarla teslim ettiği için görevden alınmıştır. [12][13]
Abdallah ibn Rashid ibn Kawus
877/8
Bizanslılarla yapılan savaşta yenilmiş ve esir alınmıştır. [12][14]
Takhshi
878
878 yılında Tarsus'tan ayrılmasından sonra Ahmed bin Tolun tarafından atanmıştır. [12]
Sima
ca. 879/80
Ahmed bin Tolun tarafından atanmıştır. [12]
Khalaf al-Farghani
by 881 – 882
Ahmed bin Tolun tarafından atanmıştır. Yazman yönetimindeki Abbasi taraftarı hizip tarafından görevden alınmıştır. [12]
Yazman el-Hadım
882 – 23 Ekim 891
Abbasi taraftarı hizbin lideridir, Bizanslılara karşı birçok seferi komuta etmiştir. Ekim 890 tarihinde Tolunoğulları hükümdarlığını kabul etmiştir. Bizanslılara karşı bir seferde aldığı yaralardan ötürü ölmüştür.| [15]
Ahmad ibn Tughan al-Ujayfi
Oct. 891 –
by summer 892
Yazman'ın ardılıdır, başlangıçta Humâreveyh tarafından onaylanmış ama sonra Humâreveyh'in kuzeni ile değiştirilmiştir. [16]
Muhammad ibn Musa ibn Tulun
892 yazı
Tolunoğulları hanedanı üyesidir, Humâreveyh tarafından atanmıştır, Ağustos 892 tarihinde halk tarafından indirilip, tutuklanmıştır. [16]
Ahmad ibn Tughan al-Ujayfi
Nov. 892 – Ekim 896
[16][17]
Tarsuslu Damyanah
Ekim 896 –
Mart/Nisan 897
Bizans dönmesi, al-Ujayfi ayrılırken onu Tarsus'ta ardından yetkili bırakmıştır. Abbasi taraftarı isyanı nedeniyle görevden alınıp, tutuklanmıştır. [16]
Ibn al-Ikhshad
Nisan 898 – 900 başları
Halife Mutezid tarafından atanmıştır. Bizanslılara karşı yapılan bir seferde öldürülmüştür. [18][19]
Abu Thabit
900
Ibn al-Ikhshad'ın yardımcısı, onun ölümünden sonra yerine geçmiştir fakat kendisi de Mart 900 tarihinde Bizanslılar tarafından esir alınmıştır. [18][20]
Ali ibn al-Arabi
Nisan 900
Abu Thabit'in yerine Tarsus'un önde gelenleri tarafından seçilmiştir. [18]
Nizar ibn Muhammad
y. 900/1
Marches valisi al-Hasan ibn Ali Kura tarafından atanmıştır. [18]
Muzaffar ibn al-Hajj
y. 902/3
Görevden alınmıştır. [18]
Abu'l-Asa'ir Ahmad ibn Nasr
22 Mart 903 – 905
Muzaffar ibn al-Hajj'ın ardılı. [18]
Rustam ibn Bardaw al-Farghani
20 Ağustos 905 – 912/3
Bizanslılara karşı birçok akını yönetmiştir ve Eylül 905 ve 908 esir değişimlerini yönetmiştir. Ayrıca asi Andronikos Dukas'ın Arap topraklarına sığınmasına yardımcı olmuştur. [18][21]
Bishr al-Afshini
912/3 – 918 sonrası
Bizanslılara karşı birçok akını yönetmiştir ve 917 sonbaharı esir değişimini yönetmiştir. [18][22]
Thamal al-Dulafi
by 923 – y. 932
Başarılı bir deniz komutanı, Amorium'un yağmalanması dahil Bizanslılara karşı birçok akını yönetmiştir ve ortak bir cephe için Bulga Çarı I. Simeon ile temasa geçmiştir. 925 sonbaharı esir değişimini yönetmiştir. [18][23]
Bushra al-Thamali
y. 938
Thamal al-Dulafi'nin önceki yardımcısı, 938 sonbaharı esir değişimini yönetmiştir. [24]
Nasr al-Thamali
y. 941–946
Thamal al-Dulafi'nin önceki yardımcısı, kış 941/2'de makamda kaydedilmiştir ve Ekim 946 tarihinde esir değişimini yönetmiştir. Temmuz 946 tarihinden Seyfü'd Devle hükümdarlığına kadar görev yapmıştır. [24][25]
Ibn az-Zayyat
by 956/7 – 961/2
Seyfü'd Devle tarafından atanmıştır. 961 sonlarında bir kez daha doğrudan Abbasi Halifeliğine bağlanmıştır, Bizanslılar tarafından mağlup edildi ve intihar etti. Tarsus, Seyfü'd-Devle'ya bağlandı. [26]
Rashiq al-Nasimi
962 başları –
16 Ağustos 965
Ibn al-Zayyat'ın ardılı. 16 Ağustos 965 tarihinde şehir II. Nikiforos'a teslim edilene kadar Tarsus Valisi. [27]

Kaynakça

  1. ^ Bosworth 1992, s. 268.
  2. ^ Bosworth 1992, s. 269.
  3. ^ Bosworth 1992, ss. 269-271.
  4. ^ Bosworth 1992, ss. 271-273.
  5. ^ Bosworth 1992, ss. 273-274.
  6. ^ a b Stern 1960, s. 218.
  7. ^ Bosworth 1992, ss. 274-276.
  8. ^ Stern 1960, ss. 218, 219-220.
  9. ^ Bosworth 1992, ss. 276-278.
  10. ^ Stern 1960, s. 223.
  11. ^ a b Bosworth 1992, s. 273.
  12. ^ a b c d e f g h i j k l Stern 1960, s. 219.
  13. ^ PmbZ, Urḫuz (#28403).
  14. ^ PmbZ, ʻAbdallāh b. Rāšid b. Kāwus (#20014).
  15. ^ Stern 1960, ss. 219-220.
  16. ^ a b c d Stern 1960, s. 220.
  17. ^ PmbZ, Aḥmad b. Tuġān al-‘Uǧayfī (#20193).
  18. ^ a b c d e f g h i Stern 1960, s. 221.
  19. ^ PmbZ, Ibn al-Iḫšād (#22696).
  20. ^ PmbZ, Abū Ṯābit (#20080).
  21. ^ PmbZ, Rustam b. Baradū al-Farġānī (#26909).
  22. ^ PmbZ, Bišr al-Afšīnī (#21166).
  23. ^ PmbZ, Ṯamal ad-Dulafī (#27558).
  24. ^ a b Stern 1960, ss. 221, 223.
  25. ^ PmbZ, Naṣr aṯ-Ṯamalī (#25494).
  26. ^ PmbZ, Ibn az-Zayyāt (#22686).
  27. ^ PmbZ, Rašīq an-Nasīmī (#26804).

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tolunoğulları</span> Mısırda kurulmuş Türkî Memluk hanedanı

Tolunoğulları, Batlamyus Hânedânı idaresinden sonra Mısır'ı ve Suriye'nin çoğunu yöneten ilk bağımsız hanedan olan Türk kökenli bir Memlûk hanedanıydı. Bu devletin bir diğer önemi ise Müslüman olan Türklerin kurduğu ilk bağımsız devlet olmasıydı. İslam Halifeliği'ni yöneten Abbâsî Hanedanı'nın merkezî otoritesinden ayrıldıkları 868'den 905'e kadar bağımsız kaldılar.

Manuil, yaklaşık 810'dan 838'deki ölümüne kadar görev yapmış önemli bir Ermeni asıllı Bizans generalidir. En yüksek askeri rütbeye eriştikten sonra sarayda aleyhine düzenlenen bir komplo sonucu 829 yılında Abbasilere sığınmak zorunda kaldı. Ertesi sene Bizans hizmetine geri döndü, yeğeni Theodora ile evlenen İmparator Theofilos onu Domestikos ton sholon görevine getirdi. Theofilos'un hükümdarlığında bu görevde kaldı, 838 yılında Dazimon Muharebesi'nde imparatorun hayatını kurtardığı rivayet edilir. Bu anlatıma göre, 27 Temmuz 838 günü muharebede aldığı yaralar yüzünden ölmüştür fakat başka kaynaklar ise bu muharebeden sağ kurtulduğunu, Theofilos'un ölümünden sonra imparatorluğu yöneten naip heyetinde önemli bir rol oynadığını ve 860 civarında öldüğünü kaydederler.

Mutemid, tam ismiyle Ebu Abbas Mutemid billah Ahmed bin Cafer Mütevekkil, 870-892 döneminde hükümdarlık yapan 15. Abbasi halifesi. Halifelik mevkiinde 22 yıl kalmakla beraber bu dönemde gerçek iktidar gücü kendi elinde bulunmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mutazıd</span> 16. Abbasi halifesi

Mutazıd veya Ahmed el-Mutezîd Billâh Tam Adı: Ebû’l-'Abbâs "el-Mu'tezîd bi’l-Lâh" ʿAhmed bin Tâha el-Muvaffak bin Câʿfer el-Mûtevekkil (d: 857- ö. Ekim 902. 892-902 döneminde hükümdarlık yapan onaltıncı Abbasi halifesidir. Ekim 892'de amcası Halife Mutemid'in ölmesi ile halife olmuş; 10 yıl kadar süren bir halifelikten sonra 902'de ölmüştür. Yerine bir Türk asıllı cariyeden olan oğlu Muktefi Abbasi halifesi olarak tahta geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Müktefî</span>

Muktefi veya ʿAlî el-Muktefî Billâh Tam Adı: Ebû Ahmed "el-Muktefî bi’l-Lâh" ʿAlî bin ʿAhmed el-Mu'temid Abbasi halifelerinin onyedincisidir. 902 senesinde halife oldu ve 908'de öldü. Abbasi hakimiyetindeki geniş topraklarda parçalanmalar başlamış ve eyalet valileri birer birer bağımsızlıklarını ilan etmeye başlamışlardı. Muktefi, bu parçalanmayı durdurdu ve Abbasi hakimiyetini yeniden tesis etti.

<span class="mw-page-title-main">Ekskubitores</span>

Excubitores erken dönem Bizans imparatorlarının imparatorluk muhafızları olarak yaklaşık 460 yılında kurulmuştur. Komutanları kısa sürede büyük etki sahibi olmuş, aralarından 6. yüzyılda bir dizi imparator çıkmıştır. Excubitores geç 7. yüzyılda kayıtlarında görülmemeye başlamışlardır, fakat 8. yüzyıl ortalarında, orta dönem Bizans ordusunun çekirdeğini oluşturan seçkin "tagmata" birliklerinden birine dönüşmüşlerdir. Excubitores hakkında son kayıt 1081 yılıdır.

Yazman el-Hadım Soyismi hadım olmasından gelir. Abbasiler döneminde 882 yılından öldüğü 891 yılına kadar Tarsus valisi ve İslam'ın Bizans İmparatorluğu ile sınır toprakları olan Klikya'nın baş askeri lideri. Bizanslılara karşı düzenlediği deniz akınları ile tanınmıştır.

Damyanah ya da Damian ve soy ismi Gulam Yazman, İslam dinine dönmüş Bizanslı Yunan asıllı, 896 ile 897 yılları arasında Tarsus valiliği yapmış ve erken 10. yüzyılda Bizans İmparatorluğu'na karşı yapılan deniz akınlarının önde gelen liderlerinden birdir.

Kleisoura, Bizans İmparatorluğu'nda geleneksel olarak dağ geçitlerini koruma maksatlı kurulan askeri bölgedir. 7. yüzyılın sonlarına doğru, daha büyük themalardan farklı olarak, daha çok İmparatorluk'un Doğu sınırı boyunca, Halife ile Toros-Aladağlar boyunca uzanan daha geniş sınır bölgelerine uygulanmaya başladı. Kleisoura veya Kleisourarchia'lar, Kleisourarches unvalı komutanlara bağlı özerk komutanlıklar idi. Bu komutanlıkların seviyesi bir süre sonra genellikle themata'ya yükseltildi. 10. Yüzyıldan sonra Kleisoura terimi kullanımdan düşmüştür. Kilikya ve Mezopotamya'daki Müslüman karşılığı al-thughūr idi.

<span class="mw-page-title-main">Dimyat'ın Yağmalanması (853)</span>

Dimyat'ın Yağmalanması, 22-24 Mayıs 853'te Nil Deltası'ndaki liman kenti Dimyat'a Bizans donanması tarafından yapılan başarılı bir baskındır. O sırada garnizonu bulunmayan şehir yağmalandı. Hem çok sayıda esir verdi, hem de Girit Emirliği'ne yönelik büyük miktarlarda silah ve malzeme de elde edildi. Sonraki yıllarda tekrarlanan Bizans saldırısı, Abbasi makamlarını şaşkına uğrattı ve kıyıları yeniden düzenlemek ve yerel filoyu güçlendirmek için acil önlemler alınarak, Tolunoğulları ve Fatımiler dönemlerinde doruğa çıkan Mısır donanmasının canlanmasına başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Krasos Muharebesi</span>

Krasos Muharebesi, Ağustos 804'te, İbrahim ibn Cibril komutasındaki Abbasi ordusu ile İmparator I. Nikiforos komutasındaki Bizanslılar arasında gerçekleşen Arap-Bizans Savaşları'nda bir savaştı. I. Nikiforos'un 802'ye katılması Abbasi Halifeliği ve Bizans arasında savaşın yeniden başlamasına neden oldu. 804 yazının sonlarında, Abbasiler geleneksel akınlarından biri için Bizans Küçük Asya'yı işgal etmişti ve Nikiforos onlarla buluşmak için yola çıktı. Ancak Krasos'ta şaşırdı ve ağır bir yenilgiye uğradı, kendi hayatıyla zar zor kurtuldu. Ardından ateşkes ve esir takası düzenlendi. Yenilgisine ve ertesi yıl büyük bir Abbasi istilasına rağmen, I. Nikiforos, Halifeliğin doğu vilayetlerinde yaşanan sorunlar Abbasileri barış yapmaya zorlayana kadar sebat etti.

<span class="mw-page-title-main">Faruriyyah'ın ele geçirilmesi</span>

Faruriyyah'ın ele geçirilmesi, 862'de Abbasi Halifeliği tarafından Bizans İmparatorluğu'na karşı yürütülen bir askerî harekâttı. El-Muntasir'in kısa halifeliği sırasında planlanan (861-862), Türk general Wasif tarafından komuta edildi ve Güney Anadolu'daki Bizans savunma mevzilerine saldırmak niyetindeydi. Başlangıçta çok yıllı büyük bir operasyon olarak tasarlanan operasyon, el-Muntasir'in ölümünün ardından kısa kesildi ve Faruriyyah kalesinin ele geçirilmesiyle yalnızca küçük bir başarı elde etti.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Asya'nın Abbasi işgali (806)</span>

806 Küçük Asya'nın Abbasi işgali, Abbasi Halifeliği tarafından Bizans İmparatorluğu'na karşı başlatılan uzun bir dizi askerî operasyonun en büyüğüydü. Abbasi ve Bizans imparatorluklarının uzun bir kara sınırını paylaştığı güneydoğu ve orta Küçük Asya'da gerçekleşti. Abbasi ve Bizans imparatorluklarının uzun bir kara sınırını paylaştığı güneydoğu ve orta Küçük Asya'da gerçekleşti.

Toğç bin Cuff bin İltekin bin Furan bin Furı bin Hakan Abbasi Halifeliğine ve özerk Tulunid hanedanına hizmet eden bir Türk askeri subaydı. İhşîd hanedanlığının kurucusu Muhammed bin Toğaç'in babasıydır.

<span class="mw-page-title-main">Boğazlar Muharebesi</span> 965 muharebesi

Boğazlar Muharebesi 965'in başlarında Bizans İmparatorluğu filoları ile Fâtımîler arasında Messina Boğazı'nda çatışmadır. Büyük bir Fâtımî zaferi ve İmparator II. Nikiforos'un Sicilya'yı Fâtımîlerden geri alma girişiminin nihai çöküşüyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Drungarios tu ploimu</span> Bizans donanmasında imparatorluk filosu komutanı

Drungarios tu ploimu (Yunanca: δρουγγάριος τοῦ πλοΐμου/τῶν πλοΐμων, droungarios tou ploïmou/tōn ploïmōn;

Ebu Abdülrahman Muhammed bin Mervân bin al-Ḥakam, bir Emevi prensi ve 690-710 döneminde Emevi Halifeliğinin en önemli generallerinden biri ve Arapların Ermenistan'ı fethini tamamlayan kişiydi. Bizanslıları yendi ve Ermeni topraklarını fethetti, 704-705'te bir Ermeni isyanını bastırdı ve ülkeyi bir Emevi vilayeti haline getirdi. Oğlu II. Mervân son Emevi halifesiydi.

Ali bin Yahya el-Ermeni, 9. yüzyılın ortalarında Bizans İmparatorluğu ile sınır savaşına katılan ünlü bir Müslüman askeri komutandı. Yaklaşık 852'den 862'ye kadar Tarsus valisi olarak görev yaptı, Bizanslılara karşı birkaç sefer düzenledi. 862'de memleketi Arminiya'nın valisi olarak atandı, ancak 863 sonbaharında Bizanslılara karşı savaşırken öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Mekke Muharebesi (883)</span> 883de muharebe

Mekke Muharebesi, Mısır ve Suriye'nin Tolunoğulları hükümdarı Ahmed bin Tolun'un güçleri ile Seferî emirliği tarafından desteklenen Abbâsî güçleri arasında 883 yılında yapılan silahlı bir çatışmadır. Muharebe, hac sırasında şehrin velayetini kimin alacağını belirlemek için Batı Arap Yarımadası'nda Mekke'de gerçekleşmiştir. Abbasi-Saffari zaferi ve Tuluni güçlerinin Mekke'den sürülmesiyle sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Humâreveyh bin Ahmed bin Tolun</span> Mısırlı emir (884-896)

Ebü'l-Ceyş Humâreveyh bin Ahmed bin Tolun Tolunoğulları hanedanının kurucusu Ahmed bin Tolun'un oğluydu. Mısır ve Suriye'nin özerk hükümdarı olan babası onu halefi olarak atadı. İbn Tolun Mayıs 884'te öldüğünde, Humâreveyh onun yerine geçti. Kendisini tahttan indirme girişimini bozguna uğrattıktan sonra, 886'da Abbasi Halifeliği'nden miras kalan bir vali olarak Mısır ve Suriye üzerindeki yönetiminin tanınmasını başardı. 893'te anlaşma yeni Abbasi Halifesi Mutazıd ile yenilendi ve kızı Katr en-Nada'nın halifeyle evlenmesiyle mühürlendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.