Abbâsî İhtilâli

Abbâsî İhtilâli ya da Kara Elbiseli Adamların Hareketi olarak da adlandırılan,^[2] erken İslam tarihindeki dört büyük Halifelikten ikincisi olan Emevi Halifeliğinin (MS 661-750) üçüncüsü Abbasi Halifeliği (MS 750-1517) tarafından devrilmesiydi. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden otuz yıl sonra ve Râşidîn Halifeliği'nin hemen ardından iktidara gelen Emeviler, büyük çoğunluğu Arap olmayan bir nüfusa hükmeden bir Arap İmparatorluğuydu. Arap olmayanlar, İslam'a dönüp dönmediklerine bakılmaksızın ikinci sınıf vatandaş muamelesi gördüler ve inançları ve etnik kökenleri aşan bu hoşnutsuzluk, nihayetinde Emevilerin devrilmesine yol açtı.^[3] Abbasi ailesi, Muhammed'in amcası Abbas bin Abdülmuttalib'in soyundan geldiğini iddia etti.

İhtilâl esasen Arap imparatorluğunun sonunu ve Orta Doğu'da daha kapsayıcı, çok ırklı bir devletin başlangıcını işaret ediyordu.^[4] Tarihin en iyi organize edilmiş devrimlerinden biri olarak anılan bu devrim, İslam dünyasının odağını yeniden doğuya çevirdi.^[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "The Abbasids had been aided in their ascent by the Shia, with whom they had a common cause in revolt." Confounding Powers – Anarchy and International Society from the Assassins to Al Qaeda, Cambridge University Press, 2016, page 72.
^ Frye, R. N.; Fisher, William Bayne; Frye, Richard Nelson; Avery, Peter; Boyle, John Andrew; Gershevitch, Ilya; Jackson, Peter (26 Haziran 1975). The Cambridge History of Iran (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 9780521200936.
^ Paul Rivlin, Arab Economies in the Twenty-First Century, p. 86. Cambridge: Cambridge University Press, 2009. 9780521895002
^ Saïd Amir Arjomand, Abd Allah Ibn al-Muqaffa and the Abbasid Revolution 13 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Iranian Studies, vol. 27, Nos. 1-4. Londra: Routledge, 1994.
^ Hala Mundhir Fattah, A Brief History of Iraq, p. 77. New York: Infobase Publishing, 2009. 9780816057672

Konuyla ilgili yayınlar

Agha, Saleh Said (2003). The Revolution which Toppled the Umayyads: Neither Arab nor ʿAbbāsid. Leiden and Boston: Brill. ISBN 90-04-12994-4.
Blankinship, Khalid Yahya (1994). The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads (İngilizce). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-1827-7.
Daniel, Elton L. (1979). The Political and Social History of Khurasan under Abbasid Rule, 747-820. Minneapolis and Chicago: Bibliotheca Islamica, Inc. ISBN 0-88297-025-9.
Hourani, Albert, History of the Arab Peoples
Kennedy, Hugh (2016). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (İngilizce) (Second bas.). Oxford ve New York: Routledge. ISBN 978-1-138-78761-2.
Shaban, M. A. (1979). The ʿAbbāsid Revolution. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-29534-3.
Sharon, Moshe (1990). Revolt: the social and military aspects of the ʿAbbāsid revolution. Kudüs: Graph Press Ltd. ISBN 965-223-388-9.

Dış bağlantılar

Abbasid Calipahte Bibliography 17 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Oxford Bibliographies
The Rise and Spread of Islam

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İslam tarihi</span> İslam medeniyetinin tarihî gelişimi

İslam tarihi, Müslüman medeniyetinin geçmişten günümüze dek siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmeleri ile ilgili olan tarihsel çalışma alanıdır. Çoğu tarihçi, İslam dininin MS 7. yüzyılın başında Arap Yarımadası'ndaki Mekke ve Medine şehirlerinde ortaya çıkıp yayıldığını kabul etmektedir. Müslümanlar, İslam'a Âdem, Nuh, Musa, Davud, Süleyman, İsa gibi peygamberlerden beri var olan bir din ve Allah'ın iradesine teslimiyetle gerçekleşen bir dönüş olarak inanırlar.

Abbâsîler, Emevî Hanedanı'ndan sonra başa gelerek İslam Devleti'nin yönetimini ve halifeliği beş yüzyıldan daha uzun bir süre elinde tutan Müslüman Arap hanedanı.

Ziyariler ya da Zeyariler, Hazar Denizi'nin güneyinde, 927-1090 yılları arasında hüküm süren Gilek kökenli bir hanedandır.

II. Mervan, tam adı Mervan bin Muhammed bin Mervan, on dördüncü ve son Emeviler halifesiydi (744-750).

İbrahim bin Velid, 13. Emevi halifesidir. I. Velîd 'in oğludur. Kardeşi III. Yezid'i takiben 744 yılında Emevi halifesi olmuş ama sadece iki ay bu görevde kalabilmiştir.

Emevî halifeleri listesi, Emevî Hanedanı'nın halifelik unvanına sahip olan hükümdarlarının yer aldığı liste. Emevî ismi Dört Halife döneminden (632-661) sonra İslam Devleti'ne egemen olan Emevî Hanedanı'nın kurucusu Muaviye'nin büyük-büyük-babası Ümeyye bin Abdişems'ten ve Mekkeli Kureyş kabilesine bağlı Ümeyye ailesinden gelmektedir. Muaviye, Ömer döneminin sürdüğü 641'de Şam valisi olarak atanmış ve Suriye'yi denetimi altına almıştı. 661'de kurduğu halifelik devletinin başkenti de Şam'dı. Emevîler, Muhammed'in ölümünden sonra kurulan dört Arap halifelik devletinin ikincisidir. Kurulmasından sonra oldukça büyüyen Emevî Devleti bir imparatorluk haline gelmiş ve arazi yüzölçümü bakımından birbirine bağlı arazilerden oluşan imparatorlukların en büyük dördüncüsü olmuştur.

Süleyman bin Abdülmelik, yedinci Emeviler devleti halifesidir. Kardeşi I. Velîd yerine halife olmuş ve sonra 715 ile 717de döneminde iki yıl beş ay süren halifelik yapmıştır. Yerine halife olarak kuzeni Ömer bin Abdülaziz gelmiştir.

Revvadiler, 1071-955 yılları arasında Azerbaycan'ın kuzeybatı bölgesinde bulunmuş Sünni Müslüman bir Kürtleşmiş Arap hanedanıydı. Revvadiler 8. yüzyılın sonlarında ve 9. yüzyılın başlarında Tebriz ve güneydoğu Azerbaycan'ı yönetti. Aile, 10. yüzyılın başlarında Kürtleşerek Tebriz ve Meraga merkezli hale geldi.

Dimitri Gutas, Yale Üniversitesi Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü'nde Arap ve İslami Çalışmalar profesörü olan Amerikalı bir Arabist ve Helenisttir..

782 Küçük Asya'nın Abbasi işgali, Abbasi Halifeliği'nin Bizans İmparatorluğu'na karşı başlattığı en büyük operasyonlardan biriydi. İşgal, bir dizi Bizans başarısının ardından Abbasi askerî gücünün bir göstergesi olarak başlatıldı. Abbasi veliahtı, geleceğin Harun al-Rashid komutasındaki Abbasi ordusu, Bizans başkenti Konstantinopolis'ten Boğaz'ın karşısındaki Hrisopolis'e kadar ulaştı, ikincil güçler Batı Anadolu'ya baskın düzenledi ve burada Bizans güçlerini mağlup etti. Harun, Konstantinopolis'e saldırmak niyetinde olmadığı ve bunu yapacak gemileri olmadığı için geri döndü.

Mamma Muharebesi, 688 yılında Emevi Halifeliğinin Arap Müslüman güçleri ile Altava Krallığı'ndan Caecilius liderliğindeki Berberiler arasında gerçekleşti.

Amajur el-Turki (Majur, Anajur ve Majura olarak da bilinir), Abbasi Halifeliğinde bir Türk askeri subayıydı. El-Mu'tamid'in halifeliği sırasında 870'ten yaklaşık olarak ölümüne kadar Şam valisi olarak görev yaptı.

Zenc İsyanı, Abbâsîlere karşı 869'dan 883'e kadar devam etmiş bir isyandır. Günümüzde Irak'ın güneyinde yer alan Basra kenti yakınlarında başlamış ve Ali ibn Muhammed tarafından yönetilmiş ayaklanma, Zenc adı verilen; Doğu Afrika kıyılarında yakalanarak bölgedeki bataklıkları kurutmak için Orta Doğu'ya nakledilmiş ve Bantu dilleri konuşan köle bireylerce sürdürülmüştür. İsyan, ilerleyen zamanlarda halifeliğin çeşitli bölgelerine yayılarak hem Afrikalılar hem de Araplar dahil olmak üzere köleleri ve özgür insanları kapsayacak şekilde büyümüş ve mağlup edilene kadar on binlerce kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır.

Clifford Edmund Bosworth FBA, İngiliz tarihçi ve oryantalistti.

Hugh Nigel Kennedy, bir İngiliz ortaçağ tarihçisi ve akademisyenidir. Erken İslami Orta Doğu, Müslüman İberya ve Haçlı Seferleri tarihinde uzmanlaşmıştır. 1997'den 2007'ye kadar St Andrews Üniversitesi'nde Ortadoğu Tarihi Profesörüydü. 2007'den beri Londra Üniversitesi SOAS'ta Arapça Profesörü olarak görev yapmaktadır.

Abū Ḥarb Salm ibn Ziyād ibn Abīhi, Emevî saflarına dönmeden önce İkinci Müslüman İç Savaşı sırasında Abdullah bin Zübeyr'in halifeliğine sığınan Emevî generali ve devlet adamıdır. Salim, Halife I. Yezîd tarafından 681'de Horasan ve Sistan valisi olarak atandı. Valiliği sırasında, Semerkant ve Harezm dahil olmak üzere Orta Asya'nın Mâverâünnehir bölgelerine birkaç sefer baskın düzenledi. Başarıları ve savaş ganimetinin Horasan Arap birlikleri arasında cömertçe dağıtılması, onlar arasında geniş bir popülerlik kazandı, ancak Yezîd öldükten sonra Salim, Emevîlere olan sadakatlerini uzun süre koruyamadı. Birlikleri ve seçilmiş halefi Abdullah bin Hâzim es-Sülemî, Abdullah bin Zübeyr'in rakip halifeliğine bağlılıklarını verdikten sonra Salim, Basra'ya gitti. Orada, sonunda bin Zübeyr'in kampına katıldı, ancak yine de bin Zübeyr tarafından Mekke'de hapsedildi. Büyük bir rüşvet ödedikten sonra serbest bırakıldı ve bin Zübeyr'in 692 sonlarında Emevîler tarafından öldürülmesinin ardından yeniden Horasan valiliğine atandı. Ancak görevine devam edemeden öldü.

Abbād bin Ziyād bin Abīhi, Emevî komutanı ve devlet adamıdır. Irak valisi Ziyâd bin Ebih'in] oğlu Abbad, 673 ile 681 yılları arasında halifeler I. Muâviye ve I. Yezîd hükümdarlıklarında Sistan valisi olarak görev yaptı. Merc Rahit Muharebesi'nde Halife I. Mervân'ın ordusunda bir birliğe liderlik etti ve sonrasında Muhtar es-Sekafî'nin destekçilerine karşı savaştı. Daha sonra Abdülmelik'in oğlu ve halefi Halife I. Velîd'in ve Velid'in oğlu Abdülaziz ile halifenin kardeşi Süleyman arasındaki veraset entrikalarında rol oynadı.

Cebele bin Eyhem 7. yüzyılda Suriye'deki Ghassani hanedanının son hükümdarı veya filarşisiydi. 630'larda Müslümanların Levant'ı fethi sırasında Bizans İmparatorluğu adına Arap Hıristiyan kabile birliklerine Arap Müslüman güçlerine karşı komuta etmiştir. Kuzey Arabistan'daki Dumet-ül Cendel savaşlarında ve 636'da güney Suriye'deki belirleyici Yermük Muharebesi'nde güçleri yenilgiye uğratıldı. İslam'ın eşitlikçi ilkeleriyle ilgili olarak maruz kaldığı aşağılanmaları protesto etmek için inançla bağlarını koparmadan önce sözde İslam'a geçmiştir. Daha sonra Suriye'yi kalıcı olarak terk ederek aşireti ile Bizans Anadolu'suna sığınmıştır. Tarihçiler, döneme ait kaynakların bulunmaması nedeniyle Cebele'nin tarihselliği konusunda bölünmüş durumdadırlar; bazıları onun kişiliğinin esasen daha sonraki İslami yazarların edebi bir aracı olduğunu savunmaktadırlar.

Alî bin Îsâ bin Mâhân, 8. yüzyılın sonları ve 9. yüzyılın başlarında Abbasi Halifeliği'nin önde gelen İranlı askeri lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Tâhir bin Hüseyin</span> Abbâsî halifeliği generali ve Taheri Emirliğinin kurucusu (821-822)

Tâhir bin Hüseyin, aynı zamanda Zül-Yamīneyn olarak da bilinir ve el-A'war, Abbasi Halifeliği döneminde general ve valiydi. Özellikle Dördüncü Fitne sırasında Memûn'un komutasında görev yaptı ve Emîn'i yenerek Memûn'u halife yapacak ordulara liderlik etti.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.