Abhazya, Gürcistan'ın kuzeybatısında, Karadeniz'in doğusunda yer alan tarihsel bölgedir. Abhazya adı, tarihsel bölge dışında, de facto Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcistan'a bağlı Abhazya Özerk Cumhuriyeti'ni de ifade etmektedir.
Lazika ya da Egrisi, ayrıca Laz İmparatorluğu olarak da bilinir, Karadeniz'in güneydoğu kıyısında tarihsel bölge. Latince'de 'Lazika'; "Lazların ülkesi" anlamına gelmektedir. Aynı dönem devleti Perslerin resmi literatüründe ise "Lazistan" olarak yer almıştır. Bugün Türkiye, Rusya ve Gürcistan sınırları içinde yer alır. Bu bölgeden “Lazika” adıyla ilk kez 7. yüzyılda yazarı bilinmeyen, Ermenice "Coğrafya” adlı kitapta bahsedilmiştir. Lazika Krallığı'nın sınırları 4. yüzyılın ikinci yarısında batıda Trabzon kuzeyde Kafkas Sıradağları ve doğuda Lihi Dağları'na kadar uzanıyordu.
Abhazlar Abhazya’da yaşayan Kuzeybatı Kafkasya halkı. Abhazya dışında en büyük Abhaz nüfusu Türkiye’dedir. Türkiye’deki Abhazların ataları 19. yüzyılda diğer Kafkas halklarıyla birlikte Ruslar tarafından sürgün edilmiştir. Ayrıca Rusya, Kazakistan ve Ukrayna’da da Abhaz nüfusu vardır. Kuzey Kafkasya’da yaşayan Abazalar ile Abhazların aynı kökenli olduğu kabul edilir.
Sohum, Karadeniz kıyısında bulunan bir şehir. Abhazya Özerk Cumhuriyeti'nin de başkentidir. Osmanlı dönemindeki adı Sohumkale'ydi.
Avarlar,, Yunanca: Άβαροι, Ουαρχωννιται, bir tür zırh; Rusça: О́бры, Latince: Avari) 6. yüzyılın başlarında batıya doğru göçerek Orta ve Doğu Avrupa'da görünmeye başlayan ve Büyük Macaristan Ovası'na yerleşerek Avar Kağanlığı'nı kurmuş 9. yüzyıla kadar ayakta kalan, nüfusunun kökeni Türk olduğu bilinen savaşçı bir topluluktur. Bazı görüşler Avarların Prototürk kökenli olduğunu kabul eder. Avarlar çok yüksek örgütlenmiş ve çeşitli güçlü göçebelerden oluşan, Türk çekirdek soylu göçebelerden bir ana hükmedeni (Kağan) olan bir birliktir. Avarlara ilişkin bilgiler Teofilaktos Simokates, Menandros Protektor ve Efesli İoannes gibi Bizans kaynakları ile Fredegara Günlükleri ve Pavel Diakon gibi Frank kaynaklarında bulunmaktadır. Avar sözcüğünün kaynağı ise tam olarak bilinmemektedir.
Osetler, Osetya'nın yerli bir etnik grubu olan İranî bir ulustur. Oset, Gürcülerin bu halka verdiği isimdir. Osetlerse kendilerine İron, ülkelerineyse İrişton derler. Osetlerin çoğunluğu Rusya'ya bağlı Kuzey Osetya'da ve Gürcistan'la yaşanan savaştan sonra Rusya tarafından bağımsızlığı tanınan Güney Osetya'da yaşamaktadır. Dilleri Hint-Avrupa dil ailesinin İrani Diller koluna bağlı Osetçedir.
Abazalar, çoğunluğu Karaçay-Çerkesya, Adigey ve Abhazya'da yaşayan Kuzey Kafkas halkı. Abhazya'da yaşayan Abhazlar, Abazalara dil açısından en yakın halktır. Günümüzde Abazaların büyük bölümü Türkiye ile Mısır ve bazı Arap ülkelerinde de yaşamaktadır.
Kolhis ya da Kolhis Krallığı, Karadeniz'in doğu kıyılarında, bugünkü Gürcistan'ın batısında kurulmuş Antik Çağ krallığıdır.
Sadzlar veya Cigetler, Abhazların alt etnik gruplarından biridir. Sadz kabilesi, Küçük Abhazya adı verilen Gagra şehri ve Matsesta nehri arasındaki bölgede yaşamıştır. Sovyet etnograf L.İ. Lavrov, Cigetler’in Gagra’dan Soçi’ye kadar alanda yaşamakta olduklarını belirtmişti.
Lucius Flavius Arrianus ve Nicomedia'lı Arrianus olarak bilinen Bitinya kökenli antik Romalı tarihçi,), yönetici, asker ve Roma ve Bizans dönemi filozofu. Büyük İskender ve onun doğu seferi hakkında en önemli kaynak Arrianus tarafından yazılan "Aleksandrou Anabasis" İskenderin Seferi adlı eseridir. Arrianos, İskender döneminde yaşamamış olmasına rağmen Büyük İskender'i takdir ettiğini sık sık yinelemektedir. "Aleksandrou Anabasis" adlı eseri, onun isminin ve yaptıklarının gelecek nesiller tarafından doğru bilinmesi için yazmıştır.
Sanigler Antik Çağ'da kuzeybatı Abhazya'da yaşamış bir topluluktur. Etnik kimlikleri belirsizdir ve bir tartışma konusudur. Saniglerden ilk olarak Apsiller ve Heniohların arasında yaşadıklarını belirten Plinius'un eserlerinde ve Heraclea Anıtı'nda bahsedilmiştir. Arrianus'a göre, Sebastopolis çevresinde yaşamışlardır. Çoğu kaynağa göre Sanig, Abazgların civarında yaşayan bir kabiledir ve aralarındaki doğu sınırı Abask Nehri'dir. Zihlerle olan kuzeybatı sınırları ise Aheunt Nehri'ne ulaşıyordu. III. yy. civarlarında Dioscuriada çevresinde bir nüfus değişikliği varsaymak için neden olmadığından Sanigler, antik Abhaz öncesi kavimlerle, yani Zihler ve Heniohlar ile ilişkilidir.
Misimianlar(Abhazca: Мырзаҟанаа) - Abhazya ve Karaçay-Çerkesya'nın dağlık kesimlerinde yaşayan ve şimdi Murzykanlar olarak bilinen kabile. 555 yılına kadar Apsil ile aşiret ittifakının bir parçasıydı Bizans imparatorluğu'nun etkisi, ancak Bizanslılardan kurtulmak için ayaklandılar. nüfuz ve Perslerden ve Hunlardan yardım istiyorlar, ancak Bizanslılar büyük bir asker birliği gönderdiler ve isyanı bastırdılar 5.000 sivili öldürerek, ardından tekrar apsillerin bir parçası oldular ve bir kez daha Bizanslıların etkisi altına girdiler.
Gantiadi Kilisesi Gagra rayonunun Gantiadi köyünde bulunan 6. yüzyıl yapımı üç apsisli bir bazilikadır. MS 543 yılında inşa edilen kilise, 8-10. yüzyıllar arasında birkaç kez değişime uğradı. 1576'da Osmanlılı işgalciler tarafından kısmen tahrip edildi. Gürcistan'daki en eski Hristiyan tapınaklardan biridir. Günümüze sadece bazilikanın kalıntıları kalmıştır.
Apsiller veya Apsilyalılar, Apsilia bölgesinde yaşayan antik bir halktır. Apsiller, Karadeniz'e yakın yerlere yerleşmiş antik Zygii halklarından türemiştir. Apsillerin günümüz Abhazlarının mı yoksa Gürcülerin mi atası olduğu siyasallaştırılmış bir tartışma konusudur. Apsillerden ilk kez Büyük Plinius MS 1. yüzyılda bahsetmiştir.
Kaşkaca, Kaşkaların konuştuğu Hint-Avrupa dil ailesine dahil olmayan ölü dildir. Tunç Çağı döneminde Karadeniz bölgesinin dağlık bölgelerinde konuşulurdu.
Terdet, II. Gubaz döneminde görev yapmış Laz subay.
Abazg İsyanı 550 yılında Bizans hegemonyasına karşı Abazgia'da gerçekleşen ayaklanmadır.
Trakei Kalesi Batı Gürcistan, Abhazya bölgesinde Abazgia ve Apsileti sınırında, tahminen daha sonraki Anakopya bulunan tarihi bir kaledir. Kalıntıları korunmuştur. Tarihi kaynaklarda ilk defa 6. yüzyılda bahsedilmektedir. Ele geçirilemez bir kale olarak kabul edilmekteydi. Apsileti ve Lazika'nın geri kalanını Abazgia'ya bağlayan tek kara yolu sahil boyunca buradan geçmekteydi. 550 yılında, Trakei Kalesi'de Bizans ordusu ile Abazg ayaklanmacılar arasında bir savaş gerçekleşti. Trakei'nin eski Gagra Kalesi ile aynı olduğuna dair bir görüş bulunmaktadır.
Aniket İsyanı, Kolhis ve Pontus'da MS 69 yılında bastırılmış Roma karşıtı isyandır. İsyana dair bilgiler Tacitus'un "Tarih" eserinde kaydedilmiştir.
Ahçıpsı, Krasnaya Polyana bölgesi de dahil olmak üzere modern Krasnodar Bölgesi ve Abhazya sınırındaki Mzımta Nehri'nin üst kesimlerinde yaşayan bir Abhaz dağ kabilesidir. Bazı devrim öncesi Rus yazarlar topluluğu Medoveylere dahil ederken diğerleri Medovey ve Ahçıpsı'yı iki farklı komşu topluluk olarak tanımlamıştır.
