İçeriğe atla

Abaza Hasan Paşa

Abaza Hasan Paşa (? - 1659) On yedinci yüzyılın ortalarında Osmanlı eyalet valisi ve celali isyancısıydı. Osmanlı hükûmetine karşı iki isyan başlattı; bunların ikincisi ve en büyüğü, Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa'yı görevden almaya yönelik başarısız girişimin ardından 16 Şubat 1659'da Halep'te suikastla sonuçlandı.[1]

Kapıkulu süvarilerinin silahtar bölüğüne kayıtlıdır. Abaza Hasan Paşa, sancakbeyi vekiliyken 1648 yılında Türkmen ağalarından Haydaroğlu Mehmet'i yakalayıp isyanını bastırınca sadrazam Sofu Mehmed Paşa tarafından 3 yıl süreliğine Yeni-İl Türkmen voyvodalığına getirildi. Sadrazamın bir yıl sonra görevinden alınmasından sonra ocak ağalarının itirazları üzerine Abaza Hasan Paşa' da bu görevinden alındı. 1651 yılında sadrazam Melek Ahmed Paşa' nın huzuruna çıkarak kendisine haksızlık yapıldığını ve devletten 60 bin kuruş alacağı olduğunu belirtti. Sadrazam tarafından kendisine vilayetine gitmesi buyrulan Abaza Hasan Paşa, öldürülmekten çekinerek Üsküdar'a geçti. Orada yönetimden rahatsız sipahilerin başına geçerek kendisine haksızlık ettiğini düşündüğü kişilerin öldürülmesini istedi. Ancak bu isteği sadrazam tarafından reddedildi. Anadolu' ya doğru hareket eden Abaza Hasan Paşa İzmit' ten itibaren emrindekilerle soygunculuğa başladı. Abaza Hasan Paşa' nın üzerine Sivas valisi İbşir Mustafa Paşa gönderildi ancak ocak ağaları İbşir Paşa' nın Abaza Hasan'ın hemşehrisi olduğundan görevlendirilmesini uygun görmeyerek ondan vazgeçilip Karaman beylerbeyi Katırcıoğlu Mehmet Paşa görevlendirildi. Başkasının kendi yerine görevlendirildiğini duyan İbşir Mustafa Paşa da, Abaza Hasan Paşa' nın kuvvetlerine katıldı. Abaza Hasan Paşa, Aksaray'da üzerine yürüyen Katırcıoğlu Mehmet Paşa'nın ordusunu bozguna uğrattı. Bundan sonra Orta Anadolu' daki bazı valiler ve sancakbeylerinin de kendisine katılmasıyla Ankara' ya geldi. Sadrazam Siyavuş Paşa tarafından kendisine iyi bir göreve tayin edileceği bildirilmesi, ocak ağalarınında temizlenmesi üzerine Abaza Hasan Paşa' ya Türkmen ağalığı verilerek ilk isyanı bastırıldı.[2]

Abaza Hasan Paşa, İbşir Mustafa Paşa' nın sadrazam olmasıyla İstanbul' a geldi. Onun öldürülmesinden sonra emrindekilerle Anadolu' ya döndü. Burada İbşir Paşa' nın adamlarını etrafına toplaması ve Seydi Ahmet Paşa ile birlikte hareket ettiği için isyan çıkarılmasından endişe edilerek kendisine 1655 yılında Yeni-İl voyvadalığı verildi. Bir sene sonra vezirlikle Diyarbakır'a tayin olunup, 1657 yılında Halep valiliği görevi verildi.[2]

Köprülü Mehmed Paşa'nın sadrazam olmasından sonra kendisinden şüpheleri olan sipahilerin yanına gelmesinden cesaret alan Abaza Hasan Paşa, Köprülü Mehmed Paşa' ya karşı bazı vezir, beylerbeyi ve sancakbeylerinin de katılımıyla Konya Ovası' nda ordu topladı. Sadrazam tarafından Erdel seferi nedeniyle orduya katılması çağrısına uymayıp, onun sefere çıkmasından sonra yağmacılığa ve tahribata başlayarak Bursa' ya girdiler. Abaza Hasan Paşa liderliğindeki isyancılar IV. Mehmet' ten sadrazamın öldürülmesini istemelerine rağmen padişah bu isteklerini kabul etmedi. Abaza Hasan Paşa, Köprülü Mehmed Paşa tarafından isyanı bastırtırmakla görevlendirilen Bağdat muhafızı vezir Murtaza Paşa'yı pusuya düşürerek yenilgiye uğrattı. Bu galibiyetten sonra Abaza Hasan Paşa kışı geçirmek üzere Antep' e çekildi. Emrindeki kuvvetlerden bir kısmının Halep' te bulunan Murtaza Paşa' ya teslim olmasından sonra ümitsizliğe kapılan Abaza Hasan Paşa, Murtaza Paşa' nın hayatına dokunulmayacağına dair yeminle teminatı üzerine emrindekilerle ona sığındı. Abaza Hasan Paşa, 16 Şubat 1659 akşamı verilen yemekte emrindeki ileri gelen isyancılarla birlikte öldürülmüştür.[2]

Kaynakça

  1. ^ İlgürel, Mücteba (1988). "ABAZA HASAN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 10-11. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  2. ^ a b c Osmanlı Tarihi, III. Cilt-I. Kısım, 10. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Köprülü Mehmed Paşa</span> 89. Osmanlı sadrazamı

Köprülü Mehmed Paşa, IV. Mehmed Dönemi'nde 1656-1661 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış bir bürokrattır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Duraklama Devri'nde devleti idare etmiş, görev süresi boyunca yaşanan politik ve toplumsal karışıklıkların etkisini azaltmış ve Osmanlı İmparatorluğu'nun eski itibarını kazanmasında rol oynamıştır. Amasya'ya bağlı Köprü (Vezirköprü) kasabasından Ayşe Hanım'la evlenip bir süre orada yaşadığı için Köprülü olarak tanınmıştır.

Mere Hüseyin Paşa, II. Osman'ın yeniçeriler tarafından tahttan indirilerek öldürüldüğü ve amcası I. Mustafa'nın ikinci kez tahta geçirildiği anarşi sırasında 13 Haziran 1622 - 8 Temmuz 1622 ve 5 Şubat 1623 - 30 Ağustos 1623 tarihleri arasında iki kez olmak üzere toplam yedi ay on sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Gazi Ekrem Hüsrev Paşa veya kısaca Hüsrev Paşa, IV. Murad saltanatının devlet idaresinin annesi Kösem Sultan'ın elinde olduğu ilk dönemlerinde 6 Nisan 1628 - 25 Ekim 1631 tarihleri arasında üç yıl altı ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kara Dev Murad Paşa IV. Mehmed saltanatında 21 Mayıs 1649 - 5 Ağustos 1650 ve 11 Mayıs 1655 - 19 Ağustos 1655 tarihleri arasında iki kez, toplam bir yıl, beş ay, yirmi dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Zurnazen Mustafa Paşa, IV. Mehmed saltanatında 5 Mart 1656 tarihinde dört saat boyunca sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Osmanlı tarihinin en kısa süre sadrazamlık yapan devlet adamıdır. 1655-1656 döneminde kaptan-ı derya görevi de yapmıştır.

Abaza Siyavuş Paşa, II. Süleyman saltanatında, 23 Eylül 1687 - 2 Şubat 1688 tarihleri arasında beş ay dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Köprülü ailesi damadıdır.

<span class="mw-page-title-main">Köprülü Fazıl Mustafa Paşa</span> 97. Osmanlı sadrazamı

Köprülü Fazıl Mustafa Paşa,, II. Süleyman saltanatında, 25 Ekim 1689 - 19 Ağustos 1691 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Koca Derviş Mehmet Paşa veya Bıyıklı Koca Derviş Mehmet Paşa,, IV. Mehmed saltanatı döneminde 21 Mart 1653 - 28 Kasım 1654 tarihleri arasında bir yıl yedi ay sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Çerkes asıllı Osmanlı devlet adamıdır. Öncesinde iki kez, 1649-1650 ve 1652-1653 dönemlerinde, kaptan-ı deryalık yapmıştır.

Sofu Mehmet Paşa veya Mevlevi Mehmed Paşa, Osmanlı Padişahı I. İbrahim'in saltanatının son döneminde ve IV. Mehmed saltanatında 7 Ağustos 1648-21 Mayıs 1649 tarihleri arasında dokuz ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı. 18 Ağustos 1648'de İstanbul'da liderliğini yaptığı isyanda Sultan İbrahim'in boğdurulması emrini vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Abaza Mehmed Paşa</span>

Abaza Mehmed Paşa (1576-1634), Osmanlı veziri, valisi, devlet adamı, kumandanı ve aynı zamanda isyancı lideri. Celali isyanları diğer birçok liderleri gibi hem Osmanlı Devleti'nin yüksek kademelerinde görev aldı, hem de Osmanlı Devleti'ne karşı bayrak açtı.

Murtaza Paşa, 17. yüzyıl'ın ikinci yarısında görev yapmış ünlü bir Osmanlı paşasıdır.

İbşir Mustafa Paşa IV. Mehmed saltanatında 28 Ekim 1654 - 11 Mayıs 1655 tarihleri arasında altı ay on dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Seydi Ahmed Paşa</span>

Seydi Ahmet Paşa Osmanlı Devleti'nde IV. Mehmet döneminde Budin Eyaleti valiliği ve serdarlığı yapmış Çerkes asıllı Osmanlı devlet adamı ve asker.

Katırcıoğlu Mehmet Paşa, I. İbrahim ve IV. Mehmed dönemlerindeki Celali isyanları'na önderlik etmiş kişilerdendir.

Haydaroğlu Mehmet, I. İbrahim ile IV. Mehmet’ in ilk yıllarını içeren dönemindeki Celali isyanları' nda önderlik etmiş kişilerdendir.

Sarı Kenan Paşa , vezirlik ve kaptan-ı deryalık görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Deli Derviş Paşa, Osmanlı asker ve devlet adamıdır.

Debbağzade Mehmed Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

Firari Kara Mustafa Paşa ya da Halıcı Damadı Mustafa Paşa, Osmanlı devlet adamı.

Boynuyaralı Mehmed Paşa ya da diğer lakabıyla Boynueğri Mehmed Paşa, IV. Mehmed saltanatında Nisan 1656 - 14 Eylül 1656 tarihleri arasında kısa süre sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.