İçeriğe atla

Abşeron Yarımadası

Koordinatlar: 40°27′49.20″K 49°57′27.29″D / 40.4636667°K 49.9575806°D / 40.4636667; 49.9575806
Abşeron Yarımadası
Abşeron yarımadası
Slogan:
Qara qızıl diyarı (Siyah altın diyarı)
Alt idari birimler
Liste
Yüzölçümü
 • Toplam2110 km²
Nüfus
 (Aralık 2008)
 • Toplam3.4 milyon
 • Sıra1.
 • Yoğunluk3070/km²
Etnik köken
 • Azeri%96
 • Diğer4%
ISO 3166 koduAZ-AB

Abşeron Yarımadası (AzericeAbşeron yarımadası), Azerbaycan'da bir yarımadadır. Yarımada, ülkenin en büyük ve en kalabalık şehri Bakü'nün ve ayrıca onun uydu şehirleri Sumgayıt ve Hırdalan'ın ev sahibidir.

Adada ikisi (Bakü ve Sumgayıt) kentsel bölgede ve biri (Abşeron Rayonu) Abşeron yöresinde banliyö bölgesi olmak üzere üç ilçe vardır.

Yarımada, Hazar Denizi'ne doğru 60 kilometre (37 mi) doğuya uzanır ve maksimum 30 kilometre (19 mi) genişliğe ulaşır. Teknik olarak Kafkas Dağları'nın en doğudaki uzantısı olmasına rağmen, manzarası sadece hafif tepelik olan, Şah Dili olarak bilinen uzun bir kum tepesi ile biten ve günümüzde Abşeron Millî Parkı ilan edilen hafifçe dalgalı bir ovadır. Bu kısımda yarımada vadiler tarafından kesilir ve sık sık tuz gölleri ile karakterize edilir.

Etimoloji

"Abşeron" ismi Farsça āb šuran'dan (tuzlu sular) gelir. Bu kelime aynı zamanda adını Rusya'daki Apşeronsk şehrine de vermiştir.

Conrad Malte-Brun'a göre 1810'da yarımada için kullanılan alternatif bir isim "Okoressa" idi.[1]

Coğrafya

Abşeron yarımadası belediyeleriyle birlikte gösteriliyor

Abşeron Yarımadası, Bakü'nün neredeyse metropol alanıdır; çünkü Bakü metropol alanı Bakü şehri, Sumgayıt ve Kırdalan'dan oluşurken; Abşeron Yarımadası, Bakü şehri, Sumgayıt ve merkezi Kırdalan olan Abşeron rayonundan oluşur.

İklim

Abşheron Yarımadası, sıcak ve kuru yazları, serin ve zaman zaman yağışlı kışları ve yıl boyunca kuvvetli rüzgarları ile ılıman yarı kurak bir iklime (Köppen iklim sınıflandırması: BSk) sahiptir. Yarımada, Azerbaycan'ın en kurak kısmıdır (burada yağış yılda 200 mm civarında veya daha azdır). Yıllık hafif yağışların çoğu yaz mevsimi dışında gerçekleşir ancak bu mevsimlerin hiçbiri özellikle ıslak değildir. Abşeron Yarımadası'nın doğal bitki örtüsü kuru bozkır ve yarı çöldür. Yarı kurak iklim nedeniyle, yerel tarım sulama gerektirir.

Ekonomi

1870'lerin başlarında Abşeron Yarımadası, dünyada petrol üretiminin yapıldığı en eski yerlerden biriydi. Manzaranın çoğu hâla paslanan yağ vinçleri ile işgal edilmiş haldedir. Çevresel hasar ve kirlilik ile ilgili ciddi sorunlara rağmen, Abşeron; çiçekleri, bahçeciliği, dutları ve incirleriyle bilinir. Kuzey kıyısı, popüler yerel turistik cazibe merkezleri olan el değmemiş plajlara sahiptir.

Robert Nobel ve Zeynelabidin Tağıyev dahil zengin insanlar, Abşeron Yarımadası'na yerleştiler.

Doğal kaynaklar

Yarımadada petrol, kireç, kum ve tuz gibi doğal kaynaklar vardır. Yarımadanın Masazir, Khojahasan ve Boyuk Shor gibi ünlü gölleri vardır. Abşeron Yarımadası'nda dünyanın birkaç eski petrol kuyusu bulunmaktadır. Azerbaycan, Abşeron'daki çeşitli çamur volkanları ile bu kategoride ilk sırada yer alıyor. Dünyadaki 800 çamur volkanından 400'ü Güney Hazar petrol-gaz havzasında ve Azerbaycan'ın ve diğer adaların Hazar Denizi'nin su alanındaki kuru bölgelerinde bulunmaktadır.

Ana yollar

Ülkenin ana karayolları Bakü ve Abşeron Yarımadası'ndadır. Bunlar Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı, Deniz limanı, Bakü Tren İstasyonu ve başkenti ülkenin diğer bölgelerine bağlayan diğer otoyollardır. Büyük petrol ve gaz boru hatları da bu yarımadadan geçmektedir. Bakü TRACECA (Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaştırma Koridoru) uluslararası trafik koridorunun en önemli noktasıdır. Bu proje ile Azerbaycan, tarihi İpek Yolu'nun yeniden kurulmasında rol oynamaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Malte-Brun's 1822 English translation - Universal Geography". 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Yarımadası</span> Asyanın güneybatısında yer alan bir yarımada

Arap Yarımadası ya da Arabistan, Asya'nın güneybatısı ve Afrika'nın kuzeydoğusunda yer alan yarımada. Büyük bölümü çöl olan yarımada, içerdiği petrol ve doğalgaz kaynakları nedeniyle Orta Doğu'nun jeopolitik açıdan önemli bir bölgesidir. Bölgede nüfusun büyük bölümü Arap ve Müslüman kökenlidir. Ayrıca yarımada, İslam dininin ortaya çıktığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Biga Yarımadası</span> Türkiye de yarımada

Biga Yarımadası, antik ismiyle Troas ya da Troad, Çanakkale Boğazı'nın ikiye böldüğü Anadolu ve Rumeli bağlantısının doğu kısmıdır. Boğazın kuzeyinde Gelibolu Yarımadası, güneyinde ise Biga Yarımadası yer alır. Bugün Çanakkale ilinin topraklarının bütünü Biga Yarımadası'nı oluşturur. Bölge adını Cumhuriyet Dönemi'nde önce bölge merkezi olan fakat günümüzde Çanakkale'nin ilçesi olan Biga'dan almıştır.

Mangışlak Yarımadası Kazakistan'nın güneybatısında, Hazar denizi'nin doğu kıyısında bir bölgedir. Bu bölge Kazakistanın Mangistav Eyaleti'nin sınırları içinde, en büyük şehri Aktau, 1992 yilina kadar Shevchenko 'dır. Kara-Tau (Kara-Dağ) sıradağları hariç, Yarımada deniz seviyesinin altındadır; Batyr havzası ortalama 130 metre deniz seviyesinden altındadır. Yarımadada Ham petrol, Doğalgaz, Mangan ve Kömür madenleri bulunur. Çöl iklimi olan yarımadada bitki örtüsü azdır, bu yüzden çok sayıda küçük ve büyük baş hayvancılığa elverişli değildir.

<span class="mw-page-title-main">Sumgayıt</span> Azerbaycanda şehir

Sumgayıt veya Sumgait ya da Sumgayit, Azerbaycan'ın Bakü'den sonra ikinci büyük şehridir. Hazar Denizi'nin batı kıyısında 96 km² arazide yer alan Sumgayıt'ın nüfusu, 2017 sayımına göre 341.430 kişiye ulaşmıştır. Sumgayıt kenti dışında Corat ve Hacı Zeynalabidin kasabaları da Sumgayıt belediyesi yönetimindedir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan jeolojisi</span>

Azerbaycan'ın arazisi, Kafkasya arazisinin tamamı gibi, Alplerin kıvrımlı kuşağına ait olup karmaşık tektonik yapıya sahiptir. Azerbaycan Cumhuriyeti arazisinde son 13-15 bin yıl içinde yer alan jeolojik ve jeomorfolojik süreçler, iklim şartları ve denizin toplu olarak gerilemesi eşsiz yer şekillerini oluşturmuştur. Kayaçların yaşı, Alt Pliyosenden başlayarak çağdaş döneme kadar tüm zamanlarda insanların dikkatini çekmiştir. Azerbaycan arazisinde en eski kayaçlar, Alt Paleozoik, karmaşık metamorfik şistler çökelimidir. Azerbaycan Cumhuriyetinin arazisi paleontolojik ve mineralojik anıtlarla zengindir. Volkanik-magmatik ve tortul kökenli, paleontolojik koşulları yansıtan zaman ve mekân içinde değişen faktörler, aynı zamanda doğal zenginlikler bu kayaçların yaşını belirlemek için imkân sağlamaktadır. Kabuk içeren sapkın kayalar, onların Kretase ve Kretase sonrası dönemleri için yaşlarının tarihini belirlemeye yardımcı oluyor.

<span class="mw-page-title-main">Çamur volkanı</span>

Çamur volkanı, volkanik arazilerde, kil, mil, sıcak su ve gaz çıkışından oluşan küçük çamur konileridir. Gerçek yanardağ değildir, hiçbir zaman lav püskürtmezler.

<span class="mw-page-title-main">Lökbatan Çamur Volkanı</span> Azerbaycanda bir volkan

Lökbatan Çamur Volkanı, Azerbaycan'ın Bakü şehrinin 15 km güneybatısında yer alan Lökbatan kasabası yakınlarında, Hazar Denizi kıyısında aynı adlı petrol ve maden sahasında bulunan çamur volkanıdır. Püskürme sayısına göre "dünya rekortmeni" olan bu çamur volkanı, Azerbaycan'ın en aktif, dünyanın ise en aktif beş çamur volkanından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Hazar ova çölü</span>

Hazar ova çöl ekolojik bölgesi, kuzey bölgesindeki Volga ve Ural Nehri deltaları da dahil olmak üzere Hazar Denizi'nin kuzey ve güneydoğu kıyılarını kapsayan bir ekolojik bölgedir. Bölge nispeten düşük miktarlarda yağış almasına rağmen, yaban hayatı nehir haliçleri ve denizin kendisi tarafından desteklenmektedir. Sulak alanlar, kuş yuvalama ve göçmen dinlenme için uluslararası öneme sahip bir alandır. Ekolojik bölge Palearktik biyocoğrafik bölgesi ve Çöller ve Xeric Çalılıkları biyomundadır. 103.200 milkare (267.300 km2) bir alana sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hazar Depresyonu</span> Hazar Denizinin kuzey kesimini kapsayan alçak düzlük bölgesi

Hazar Depresyonu veya Pricaspian/Peri-Hazar Depresyonu/Ovası, yeryüzündeki en büyük kapalı su kütlesi olan Hazar Denizi'nin kuzey kısmını kaplayan alçak bir düzlük bölgedir. Aral ve Hazar denizlerini kapsayan daha geniş Aral-Hazar Depresyonu'nun daha büyük kuzey kısmıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan coğrafyası</span>

Kazakistan, Orta Asya ve Doğu Avrupa'da 48°K 68°D koordinatlarında yer almaktadır. Yaklaşık 2.724.900 km2 bir alana sahip olan Kazakistan, diğer dört Orta Asya ülkesinin toplam büyüklüğünün iki katından ve Alaska'dan %60 daha büyüktür. Ülke güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan ile; Kuzeyde Rusya; Batıda Hazar Denizi; Doğuda ise Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile sınır komşusudur.

Azerbaycan, çok elverişli doğa koşullarına ve zengin doğal kaynaklara sahip bir ülkedir. Karlı tepeler, yüksek dağlar, verimli topraklar, geniş ovalar, Okyanus Seviyesi Altındaki En Alçak Arazi Noktaları cumhuriyetin ana peyzaj oluşumları arasındadır. Bu karmaşık peyzaj dokusu, doğal koşullarda - iklim, toprak-bitki örtüsü ve su kaynakları - çeşitliliğe neden olmuştur. Bu da, bölgedeki nüfus ve çiftliklerin dengesiz dağılımına ve üretimin farklı türlerde uzmanlaşmasına yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ceyranbatan Baraj Gölü</span>

Ceyranbatan Baraj Gölü, Azerbaycan'ın doğusunda Abşeron Rayonu içerisinde yer alan bir baraj gölüdür. Bakü ile Sumgayıt şehirleri arasında, Bakü'ye 20 km uzaklıkta Ceyranbatan şehrinin yanında yer almaktadır.

Masazır Azerbaycan'ın Abşeron Rayonu'nda bir yerleşim ve belediyedir. 3.247 nüfusa sahiptir. Massasyr-Gel Gölü'ndedir. Masazır çevresindeki arazi kuzeydoğuya doğru düz, güneybatıya doğru ise engebelidir. Yakındaki en yüksek nokta deniz seviyesinden 354 metre yükseklikte bulunan Şabandağ'dır. Masazır bölgesinin km güneyinde. Masazır civarı, kilometrekareye 982 nüfuslu yoğun bir nüfusa sahiptir. En yakın büyük topluluk Bakü, 16.2 Masazır bölgesinin km güneydoğusunda. Masazir çevresindeki bölgede alışılmadık şekilde adlandırılmış birçok dağ var. Masazır çevresi esasen açık bir çalılık peyzajıdır. Bölgede iklim ılıman. Mahallede yıllık ortalama sıcaklık 17 °C. En sıcak ay, ortalama sıcaklığın 30 olduğu Ağustos'tur. °C ve en soğuk Aralık, 6 °C. Yıllık ortalama yağış 477 milimetredir. Yağmurlu ay, ortalama 83 ile Kasım'dır. mm yağış, en kurak, 6 ile Ağustos mm yağış.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da petrol endüstrisi</span>

Azerbaycan'daki petrol endüstrisi yaklaşık 873.260 varil (138.837 m3) günlük petrol ve 2013 itibarıyla yılda 29 milyar metreküp gaz üretmektedir. Azerbaycan, petrol endüstrisinin doğum yerlerinden biridir. Tarihi petrol servetiyle bağlantılıdır. Dünyadaki en önemli petrol ve gaz üreticisi olmaya adaydır.

Azerbaycan'ın Hazar Denizi kıyısı boyunca birçok adası vardır. Çoğu Bakü Takımadaları'nın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye coğrafyası</span> Suriyenin coğrafi özellikleri

Suriye, Batı Asya'da, Arap Yarımadası'nın kuzeyinde, Akdeniz'in doğu ucunda yer almaktadır. Kuzeyde Türkiye, batı ve güneybatıda Lübnan ve İsrail, doğuda Irak ve güneyde Ürdün ile komşudur. Batıda sıradağlardan ve iç kesimlerde sarp bir alandan oluşur. Doğuda Suriye Çölü, güneyde ise Cebel el-Dürzi Sıradağları yer almaktadır. İlk bölge Fırat Vadisi tarafından ikiye bölünür. Fırat üzerinde 1973 yılında inşa edilen bir baraj, Suriye'nin en büyük gölü olan Esad Gölü adında bir rezervuar oluşturur. Suriye'nin en yüksek noktası Lübnan sınırındaki 2,814 metre yüksekliğindeki Hermon Dağı'dır. Nemli Akdeniz kıyısı ile kurak çöl bölgeleri arasında, ülkenin dörtte üçüne yayılan ve çöl boyunca esen sıcak ve kuru rüzgarları alan yarı kurak sarp bir bölge yer alır. Suriye'de toprakların yüzde 28'i ekilebilir, yüzde 4'ü kalıcı ürünlere ayrılmış, yüzde 46'sı çayır ve mera olarak kullanılırken sadece yüzde 3'ü orman ve ağaçlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Çamur Volkanları Devlet Tabiatı Koruma Alanı</span>

Çamur Volkanları Devlet Tabiatı Koruma Alanı veya tam adıyla Bakü ve Abşeron Yarımadası Çamur Volkanları Grubu Devlet Tabiatı Koruma Alanı, Azerbaycan'ın Abşeron bölgesinde bulunan bir devlet koruma alanıdır. Koruma alanı 12.322,84 hektardır ve burada 43 çamur volkanı korunmaktadır. Dünyanın en büyük çamur volkanı olan Toragay da bu alanda korunmaktadır.

Çilov Adası, Hazar Denizi'ndeki Abşeron Takımadaları'nda bir adadır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan çamur volkanları</span>

Çamur volkanları, volkanik çamur materyallerinden oluşan, zirvesinde bir krateri bulunan düz koni şeklindeki tepelerdir. Sürekli ya da aralıklı olarak çamur, gaz, kaya parçacıkları ve su püskürtür. Azerbaycan’ın petrol ve doğal gaz bölgelerinde 300’den fazla çamur volkanı ve çamur volkanı oluşumu bulunmaktadır. Bunların çoğu yoğun grifon-salza aktivitesiyle karakterize edilir ve yeryüzüne hidrokarbon gazları, mineralli sular, petrol emülsiyonlu çamur çıkarır.