Yüksek hızlı demiryolu (YHD), kendine özgü ray sistemi ve bu sisteme entegre özel raylı taşıtları ile geleneksel demiryolu trafiğinden önemli ölçüde daha hızlı ulaşıma imkân tanıyan demiryolu taşımacılığı türüdür. Dünya çapında bir tek geçerli standart tanım bulunmamakla birlikte, 250 kilometre/saat (160 mph) ve üstü hıza uygun yeni demiryolu hatları ve 200 kilometre/saat (120 mph) ve üstü hıza uygun geliştirilmiş mevcut demiryolu hatları yaygın olarak yüksek hızlı demiryolu olarak kabul edilir.
Doğu Ekspresi, TCDD Taşımacılık tarafından Ankara – Kars güzergâhında her gün karşılıklı bir sefer işletilen anahat trenidir. Trenler yataklı, kuşetli ve yemekli vagonlardan oluşmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), Türkiye'deki demiryolu ulaşımının altyapısını geliştiren, düzenleyen ve kontrol eden resmî kurumdur.
Şinkansen, Japonya'da Japan Railways tarafından işletilen yüksek hızlı demiryolu ağıdır. Ağın en yüksek işletme hızı 240–320 km/h arasında olup, kuzeyde Hokkaido'da devam eden bir bağlantı inşaatı ile birlikte Honshu ve Kyushu adalarındaki çoğu büyük şehri birbirlerine bağlamaktadır.
Kazakistan Demir Yolları,, ayrıca Kazakistan Demir Yolu Ulusal Şirketi olarak bilinen Kazakistan'ın ulusal demiryolu şirketidir.
Standart hat açıklığı ya da Stephenson hat açıklığı, rayların iç kenarları arasındaki açıklığın 1.435 mm olduğu demiryolu hat açıklığı türüdür. Adını ilk buharlı lokomotifin mucidi George Stephenson'dan alır. Standart hat açıklığı, dünyada en yaygın kullanılan hat açıklığı türü olup, dünyanın %60'ı tarafından kullanılmaktadır. Aynı zamanda Rusya, Finlandiya ve Özbekistan dışında tüm ülkelerdeki yüksek hızlı demiryolu hatları da standart hat açıklığı ile inşa edilmiştir.
Renfe Operadora, İspanya'nın devlete ait demiryolu hizmetlerini işleten kurumdur. Şirket, 1941 yılında kurulmuş olup 2005 yılında demiryolu altyapı hizmetlerinin ADIF adı altında ayrılmasıyla günümüz adını almıştır. Renfe Operadora, İspanya'nın yüksek hızlı demiryolu şebekesi olan AVE de dahil olmak üzere yolcu ve yük tren hizmetlerini yürütmektedir. Merkezi Madrid'de yer almaktadır.
Cercanías Madrid, İspanya'nın başkenti Madrid'e hizmet veren bir banliyö demiryolu ağıdır. Cercanías Madrid, 1990 yılında hizmete girmiştir. Sistem 370 km uzunlukta olup dokuz hat ve 90 istasyona sahiptir.
Talgo, İspanya merkezli bir raylı taşıt üreticisidir. Şirket, 1942 yılında Alejandro Goicoechea ve José Luis Oriol tarafından kurulmuştur. İspanya'nın yüksek hızlı demiryolu (AVE) sisteminin ana raylı taşıt üreticilerinden biridir. Merkezi Las Rozas de Madrid'de yer almaktadır.
TCDD Taşımacılık A.Ş., Türkiye'de demiryolu taşımacılığı hizmeti veren bir kamu şirketidir.
Bakü banliyö demiryolu, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de bulunan bir banliyö treni ağıdır. Bakü banliyö demiryolu, 21 Mayıs 2019 tarihinde açılmıştır. Sistem 91 km uzunlukta olup 15 istasyona sahiptir.
Estonya'daki demiryolu ulaşım sistemi, yaklaşık 1.200 kilometrelik demiryolu hattının 900 kilometresi şu anda genel kullanımda olan bir ağdır. Demiryolu ağının altyapısı çoğunlukla devlete aittir ve Estonya Teknik Gözetim Kurumu tarafından incelenmiştir.
Gürcistan Demiryolu LLC, Gürcistan'ın ulusal demiryolu şirketidir.
Madrid-Chamartín İstasyonu, İspanya'nın başkenti Madrid'de bulunan bir tren istasyonudur. İstasyon Chamartín semtinde yer almakta olup banliyö trenleri (Cercanías), şehirlerarası ve bölgesel trenler ile León kentine AVE yüksek hızlı tren ile Lizbon uluslararası trenlere hizmet vermektedir.
Yasal olarak Air Nostrum olarak anılan Air Nostrum, Líneas Aéreas del Mediterráneo, S.A., merkezi Valencia'da bulunan bir İspanyol bölgesel havayoludur.
Çin'de yüksek hızlı demiryolu (YHD), 2020'nin sonunda toplam 37.900 km'lik uzunluğuyla dünyanın en uzun yüksek hızlı demiryolu ağıdır ve en yaygın şekilde kullanılmaktadır. YHD ağı, tasarım hızı 200–350 km/sa (120–220 mph) olan yeni inşa edilmiş demiryolu hatlarını kapsar. Çin'in YHD'si, dünyanın toplam yüksek hızlı demiryolu ağlarının üçte ikisini oluşturur. Hemen hemen tüm YHD trenleri, rayları ve hizmetleri China Railway Corporation'a aittir ve China Railway High-speed (CRH) markası altında işletilmektedir.
Portekiz'de yüksek hızlı demiryolu Şubat 2009'da, Portekiz hükûmeti Lizbon'dan Madrid'e yüksek hızlı bir demiryolu hattı inşa etme planlarını duyurdu; bu plan, Portekiz Cumhuriyeti'ne mali yardım amaçlı bir kurtarma programı sırasında Mart 2012'de iptal edildi. Projenin değeri 7,8 milyar € idi ve hükûmet bunun 100.000 iş yaratacağını iddia etmişti. Hat, İspanya'nın Güneybatı Koridoru'na bağlanacaktı.
Avrupa'da yüksek hızlı demiryolu , Avrupa'da giderek daha popüler ve verimli bir ulaşım haline gelmiştir. 1980'lerde ve 1990'larda inşa edilen ilk yüksek hızlı demiryolu hatları, ülke içi koridorlarda seyahat sürelerini iyileştirdi. O zamandan beri, birçok ülke kapsamlı yüksek hızlı ağlar kurdu ve şimdi birkaç sınır ötesi yüksek hızlı demiryolu bağlantısı var. Demiryolu operatörleri sıklıkla uluslararası hizmetler işletmektedir ve hatlar sürekli olarak inşa edilmekte ve gelişmekte olan Avrupa yüksek hızlı demiryolu ağında uluslararası standartlara yükseltilmektedir.
Yüksek standartlı demiryolu,, yüksek performanslı demiryolu, yarı yüksek hızlı demiryolu veya orta hızlı demiryolu, konvansiyonel demiryolundan daha yüksek hız ve standartlara sahip olan ancak yüksek hızlı demiryolu olarak adlandırılacak kadar yüksek hız ve standartlara sahip olmayan şehirlerarası yolcu demiryolu hizmetlerini tanımlamak için kullanılan bir jargondur. Terim aynı zamanda planlamacılar tarafından, yüksek hızlı demiryolu ağlarını oluşturmak veya genişletmek için daha büyük çabalara alternatif olarak tren hızlarını artırmak ve seyahat süresini azaltmak için artan demiryolu iyileştirmelerini tanımlamak için kullanılır. Bazı ülkeler bunun yerine orta hızlı tren veya yarı yüksek hızlı tren terimini kullanır.
Demiryolu taşımacılığı, Çin'de uzun mesafe taşımacılığının önemli bir şeklidir. 2024 yılı itibarıyla ülkede 159.000 km (98.798 mi) fazla demir yolu hattı vardı ve bu, dünyanın en uzun ikinci ağıydı.
