AIM-9 Sidewinder - Turkipedia

AIM-9 Sidewinder, pek çok modern jet tarafından kullanılan, ısı güdümlü, Amerikan yapımı havadan havaya muharebe füze sistemidir (AAM). Etkili bir patlayıcı başlığa ve kızılötesi yol gösterici sisteme sahiptir. Birim fiyatı 90.000 dolardır.

Sidewinder'in yapısı

AIM-9M Sidewinder'ın temel olarak 12,7 cm bir tüp şeklindeki borunun içine yerleştirilmiş yüksek teknoloji ürünü parçalardan oluşmaktadır, 287 cm uzunluğundaki AIM-9 tüpünün, ön kısmında BSU-32 kanatçıkları vardır. Bunların uzunluğu 38 cm'dir. Arka tarafta bulunan kuyruk kısmının kanat uzunluğu ise 63 cm'dir. Ağırlığı 88 kg olan Sidewinder'in burun kısmında bu füzenin beyni sayılan, WGU-4A/b Güdüm Kontrol Kısmı arayıcısı bulunmaktadır. Burada kızıl ötesi enerji yayan kaynakları algılayan bir algılayıcı vardır. Bir magnesyum florür transparan cam yüzeyin arkasında bulunan indiyum-antimonide (InSb) detektörü ve Joule-Thompson cryosat soğutucunun bulunduğu bu baş kısmında, bir hedef bulunduğunda bilgileri sinyal işlemcisine gönderilir ve bu bilgi daha sonra füzenin yön kanatcıklarına iletilerek füzenin yön kumandaları verilir. Bu sistemin en ölümcül yanı, iki değişik dalga boyunda da işlem yapabilmesidir. Yani bu baş kısım hem kısa, hem de orta dalga boylarındaki kızıl ötesi ışınları tespit edebilmektedir. Roket motorlarının önünde WDU-17 harp başlığı bölümü bulunmaktadır. Buradaki 12 kg başlık, proximity tapa taşımaktadır. DSU-15/B Aktif optik Hedef Detektörü, lazer detektör halkaları sayesinde bir hedef kaçırıldığı zaman kendi kendini imha ederek şarapnellerin aktif hale gelmesini sağlamaktadır.

Türk Hava Kuvvetleri ve AIM-9

AIM-9 Sidewinder füzesi, Türk Hava Kuvvetleri envanterine ilk defa 1960'lı yıllarda girmiştir. Sidewinder'ın ilk modeli olan AIM-9B füzesi, o zamanların en gelişmiş uçakları olarak sayılan ve Türk Hava Kuvvetleri envanterine yeni giren F-5A ve F-104G uçaklarında kullanılmak üzere satın alınmışlardır. Daha sonra AIM-9P füzesi F-4 Phantom uçaklarının alınması sonucunda envantere girmiştir. AIM-9L/M Sidewinder füzesinin gelmesi ise F-16'ların seçilmesi ve filolarda görev başlamasıyla beraber gerçekleşmiştir. Türk F-16'ları L/M/S varyantlarındaki AIM-9 füzelerini modellerini taşımaktadır. Türk Hava Kuvvetleri envanterinde B modelinden 210, M modelinden 500, L modelinden 640, S modelinden 310 ve P modelinden de 750+ adet AIM-9 Sidewinder füzesi olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye ayrıca F-16C ve D modellerinde kullanılmak üzere F-16 CCIP kapsamında 35.7 milyon dolar maliyetle 127 adet AIM-9X ve 22 adet AIM-9X Captive eğitim füzesi satın almaktadır.

Kaynakça

MSI Aylık Savunma Teknolojileri Dergisi Sayı: 2006-012
Savunma ve Havacılık sayı:1999-2,sy.82-85.

Dış bağlantılar

Füze ile ilgili bir video 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

F-16 Fighting Falcon, çok amaçlı, tek jet motorlu, 4. nesil savaş uçağı. General Dynamics şirketi tarafından, ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Hafif avcı uçağı olarak tasarlanmış olmasına rağmen birçok başka amaç için de kullanılmakta olan avcı uçağıdır. Geniş kullanım alanı ve yüksek manevra kabiliyeti sayesinde birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Faal olarak çeşitli ülkeler tarafından kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrası üretilen uçaklar içinde, MiG-21'den (10,000+) ve F-4 Phantom-II'den (5.195) sonra en çok üretilen 3'üncü savaş uçağıdır. Temmuz 2016 itibarıyla 4.573 adet üretilmiştir.

IRIS-T orta mesafeden havadan havaya taktik saldırı ve yerden havaya savunma füzesi. Yüksek 90 derecelik görüş dışı hedef takip yeteneği ve IHMDS ile olağanüstü angajman yeteneği, yüksek manevra ve hız, thrust vectoring ve 3. nesil IIR FPA teknolojisine sahip bir füzedir. Ön kanatçıksız yapısı ve arkaya doğru uzayan uzun blok kanatçığı ile göze çarpar. AIM-9 Sidewinder fırlatma yeteneğine sahip her uçak IRIS-T de taşıyabilir. 1980'lerde Almanya, İngiltere ile beraber ASRAAM projesinin içindeyken 1990'ların başında projeden ayrılmış ve IRIS-T üzerinde çalışmalara başlamıştır. 1995'te de Almanya (%46), İtalya (%19), İsveç (%18), Yunanistan (%13) Norveç ve Kanada ortaklığında IRIS-T geliştirme programı ortaya çıkmıştır. İspanya'da 2003 yılında bu ortaklığa katılmıştır. IRIS-T, Alman ve İtalyan Eurofighter, İsveç Gripen, İspanya F-18 ve Yunanistan ile Norveç F-16'ları tarafından kullanılmaktadır.

AIM-120, savaş uçaklarından fırlatılan yeni nesil bir orta menzilli görüş ötesi havadan havaya füzedir.

Penguin, Norveçli Kongsberg Defence & Aerospace (KDA) firması tarafından üretilen NATO'nun ilk serbest uçuşlu anti-gemi füzesidir. Füzenin orijinal adı Penguin olmakla birlikte ABD kodlaması AGM-119'dur. Ufak ve orta tonajlı gemilerle satıhtaki denizaltılara karşı taarruz amaçlı geliştirilmiştir.

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

<span class="mw-page-title-main">North American F-100 Super Sabre</span> Amerikan yapımı savaş uçağı

F-100 Super Sabre ; ilk prototip uçuşu 25 Mayıs 1953'te gerçekleştirilen, North American firması tarafından geliştirilen ve tasarımı F-86 Sabre'a dayandırılan bir av-bombardıman uçağıdır. Rus muadili Mikoyan-Gurevich MiG-19'dur.

F-14 Tomcat, Northrop Grumman tarafından üretilen süpersonik, çift motorlu ve değişken geometrik kanatlı bir av önleme ve hava üstünlük uçağıdır.

F/A-18 Hornet,, McDonnell Douglas ve Northrop şirketleri tarafından müşterek olarak tasarlanan ve 1982 yılında üretilmeye başlanmış olan bir muharebe uçağıdır. 1997'den beri Boeing tarafından üretilmektedir. Rus muadili SU-33 model savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Havadan havaya füze</span>

Havadan Havaya Füze, uçak ve helikopterlerin diğer hava araçlarını bertaraf etmekte kullandığı silahlardır. Bu silahlar, ısıya veya hedefe gönderilip yansıyan radar ve lazer sinyallerine veya hedeften çıkan radar sinyallerine güdümlüdürler.

<span class="mw-page-title-main">Rapier</span> İngiliz yapımı yerden radar ve elektro-optik güdümlü bir alçak irtifa hava savunma sistemi

İsmini Yeni Çağ'da Avrupalı soyluların kullandığı ince ve esnek bir kılıçtan alan Rapier, İngiliz silah üreticisi BAE Systems tarafından üretilen yerden radar ve elektro-optik güdümlü bir alçak irtifa hava savunma sistemidir. Tasarım amacı hava üsleri ile bazı stratejik/ekonomik hedeflerin alçak irtifa hava savunmasının sağlanmasıdır.

AGM-45 Shrike, radar vericilerini imha ve home için yapılmış havadan atılan anti-radyasyon füzesi. AGM-45 olarak adlandırılır. İlk anti-radar füzesi olan AGM-45 Shrike'ın ilk versiyonu 1958'de ABD NWC'de üretilmiştir. SA-2 Guideline SAM hava savunma bataryalarına karşı geliştirilmiştir. Özellikle Vietnam Savaşı'nda adından sıkça söz ettirmiştir. Savaşın başlarında hedef tespit ve imha yeteneği üst seviyede iken zamanla SAM bataryalarına yakalanma ve hedeften sapma oranının beklenenin üzerinde olması füzenin geliştirilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. ABD ve İsrail Hava Kuvvetleri envanterine katılmıştır. İsrail tarafından Arap-İsrail savaşlarında Mısır'ın SA-2 Guideline ve SA-3 Goa SAM bataryalarına karşı kullanılmış ve başarılı olmuştur. F-16CJ Wild Weasel, F-4G, F-15, A-4, A-6, A-7 ve F-105'ler tarafından taşınabilmektedir. Üretimin sona erdiği 1982'ye kadar A ve B versiyonlarından 18500 adet AGM-45 Shrike üretilmiştir. 1983'ten itibaren yerini daha modern ve pahalı olan AGM-88 HARM'a bırakmıştır. Türk Hava Kuvvetlerinin de envanterinde bir miktar AGM-45 Shrike bulunmaktadır.

Jetfighter V, 3B hava simülasyon savaş oyunudur.

<span class="mw-page-title-main">Alpha Jet</span>

Alpha Jet, Fransız Dassault ve Breguet ile Alman Dornier firmalarının müşterek ürettiği iki kişilik hafif taarruz ve jet eğitim uçağıdır.

Seyir füzesi kaldırıcı kuvvet olarak kanatçıklarının yardımıyla havanın dinamik yapısından, sürüklenmeyi dengelemek için de çekiş kuvvetlerinden bunun içinde jet motorundan faydalanan güdümlü bir füze sistemidir. Kruz füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Gelişmiş kruz füzeleri süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Genel olarak bu araçlar savaş başlığı taşımaları ayrıca keşif veya gözetleme değil saldırı amacı taşıdıklarından insansız hava aracı sınıfına girmezler.

Ateşle ve unut, askeri terminolojide hedefe bir kez kilitlendikten sonra ilave takibe gerek duymayan füze güdüm sistemine verilen isimdir. Bu sistemi kullanan füze bir kez hedefine güdümlendikten (kilitlendikten) sonra onu fırlatan operatörün hedefin görüş hattı içinde olma zarureti yoktur. Sistemin en önemli avantajı füzeyi fırlatan operatörün veya aracın fırlatmanın ardından hemen bölgeden ayrılmasını mümkün kılmasıdır. Bu özellik sayesinde hem operatörlerin düşman ateşine maruz kalması önlenir, hem de personelin derhal başka bir göreve yönlendirilmesine imkân yaratılır.

AT-9 Spiral-2 NATO rapor adı 9M120 Ataka-V olan SSCB tarafından geliştirilen SACLOS radyo sinyalli güdüm sistemine sahip bir güdümlü tanksavar füzesidir. 9K114 Shturm ailesinin yeni nesil modelidir. B sistem çoğu zaman 9K121 Vikhr sistemi ile karıştırılır.

9A1472 Vikhr Rusya tarafından geliştirilen lazer ışın güdümlü tanksavar füzesidir. GRAU adı "9K121",NATO rapor adı ise AT-16 Scalliondur. Füze Ka-50, Ka-52 helikopterleri ve Su-25T savaş uçağından fırlatılır. 1990 yılında Rus Ordusunda kullanılmaya başlandığı düşünülen füze ilk olarak 1992 yılındaki Farnborough Hava Gösterisi sırasında halka izlettirilmiştir.

AGM-65 Maverick, Amerikalı Hughes firması tarafından geliştirilen yakın hava desteği, düşman hava savunmasının bastırılması, kritik düşman birimlerinin imhası gibi görevlerde kullanılan güdümlü bir havadan karaya taktik taarruz füzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Göktuğ (füze)</span> Türk yapımı havadan havaya füze

GÖKTUĞ, Türk Hava Kuvvetleri'nin havadan havaya füze gereksinimini yerli ve millî imkânlarla karşılamak ve hâlihazırda Türk Hava Kuvvetleri'nin bu gereksinimini karşılamakta olan Amerikan üretimi AIM-9 Sidewinder (görüş-içi) ve AIM-120 AMRAAM (görüş-ötesi) füzelerinden oluşan AIM havadan havaya füze ailesinin yerini almak amacıyla Türkiye tarafından 2013 yılında geliştirilmesine başlanan bir havadan havaya füze ailesidir. Bu füze ailesi, TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilmekte olup kızılötesi görüntüleyici arayıcı başlığa (IIR) sahip görüş-içi Bozdoğan (füze) ve aktif radar güdümlü görüş-ötesi Gökdoğan (füze) olmak üzere iki çeşit füzeden oluşmaktadır. Her iki füze de 2020 itibarıyla yer testlerinin tamamını başarıyla geçerken Bozdoğan füzesi 7 Nisan 2021'de 401. Test Filo tarafından gerçekleştirilen havada canlı hedefe atış testini de başarıyla geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bozdoğan (füze)</span>

Bozdoğan Kısa menzilli ve görüş-içi kızılötesi arayıcı başlıklı, GÖKTUĞ füze ailesine mensup bir havadan havaya füze.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.