İçeriğe atla

ACPI

Bir Lenovo dizüstü bilgisayarın ACPI tablolarına örnek.

Gelişmiş Yapılandırma ve Güç Arabirimi (Advanced Configuration and Power Interface) (ACPI), işletim sistemlerinin bilgisayar donanım bileşenlerini, güç yönetimi (örn. kullanılmayan donanım bileşenlerini uyku moduna geçirmek), otomatik yapılandırma (örn. Tak ve Çalıştır ve çalışırken değiştirme) ve durum izleme için keşfetmek ve yapılandırma amacıyla kullanılabilen açık bir standarttır. İlk olarak Aralık 1996'da piyasaya sürülen ACPI, Gelişmiş Güç Yönetimi (APM), Çoklu İşlemci Spesifikasyonu ve Tak ve Çalıştır BIOS (PnP) Spesifikasyonunun yerini almayı amaçlamaktadır.[1] ACPI, güç yönetimini ve yapılandırma ilkelerini belirlemek için platforma özgü aygıt yazılımına dayanan önceki BIOS merkezli sistemin aksine, güç yönetimini işletim sisteminin denetimi altına alır.[2] Belirtim , İşletim Sistemi tarafından yönlendirilen yapılandırma ve Güç Yönetimi (Operating System-directed configuration and Power Management) (OSPM) sisteminin merkezinde yer alır. ACPI, cihazın üretici yazılımı (ör. BIOS, UEFI), bilgisayar donanımı bileşenleri ve işletim sistemleri arasındaki donanım soyutlama arayüzlerini tanımlar.[3][4]

Dahili olarak ACPI, çekirdeğin ayrıştırdığı sistem üretici yazılımı (UEFI veya BIOS) aracılığıyla sağlanan yönerge listelerini ("yöntemler") kullanarak mevcut bileşenleri ve bunların işlevlerini işletim sistemi çekirdeğine tanıtır. ACPI daha sonra gömülü bir minimum sanal makine kullanarak ACPI Makine Dili'nde yazılmış istenen işlemleri (donanım bileşenlerinin başlatılması gibi) yürütür.

Intel, Microsoft ve Toshiba standardı başlangıçta geliştirirken, daha sonra HP, Huawei ve Phoenix de katıldı. Ekim 2013'te, ACPI standardının orijinal geliştiricileri olan ACPI Special Interest Group (ACPI SIG), tüm varlıkları gelecekteki tüm geliştirmelerin yer alacağı UEFI Forumuna devretmeyi kabul etti.[5]

UEFI Forumu (Ekim 2022 (2022-10) itibarıyla) yayınladı Ağustos 2022'de standartın son sürümü "Sürüm 6.5"'i yayımladı.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "ACPI Overview" (PDF). www.acpi.info. 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (slide show in PDF) arşivlendi. 
  2. ^ "APM BIOS Specification". Intel Corporation, Microsoft Corporation. February 1996. 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (RTF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2010. 
  3. ^ "What is ACPI (Advanced Configuration and Power Interface)? - Definition from WhatIs.com". SearchWindowsServer (İngilizce). 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020. 
  4. ^ "ACPI Device Tree - Representation of ACPI Namespace — The Linux Kernel documentation". www.kernel.org. 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020. 
  5. ^ "The Advanced Configuration & Power Interface web page has a prominent note that links to the Preexisting ACPI Specifications page on the UEFI web site". acpi.org. 23 Temmuz 2014. 22 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2016. 
  6. ^ "Advanced Configuration and Power Interface Specification, Release 6.5" (PDF). UEFI.org/specifications. August 2022. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yazılım</span> bilgisayarın somut olmayan çalıştırılabilir bileşeni

Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutlarıdır.

Gömülü Linux Linux işletim sisteminin cep telefonları, PDA'ler, elde taşınabilir medya oynatıcılar ve diğer tüketici elektroniği cihazları gibi gömülü sistemlerde kullanılan adıdır.

<span class="mw-page-title-main">BIOS</span> EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek biçiminde yer alan yazılım

BIOS,. EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek biçiminde yer alan bir tür yazılımdır. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin herhangi bir sürücüden yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Çekirdek (bilgisayar bilimi)</span>

İşletim sistemi çekirdeği, kısaca çekirdek (kernel), işletim sistemindeki her şeyin üzerinde denetimi olan merkezi bileşenidir. Uygulamalar ve donanım seviyesindeki bilgi işlemleri arasında bir köprü görevi görür. Çekirdeğin görevleri sistemin kaynaklarını yönetmeyi de kapsamaktadır. Genellikle çekirdek, işletim sisteminin temel bir elemanı olarak, yazılımın fonksiyonunu yerine getirebilmesi için kontrol etmesi gereken kaynaklar için düşük seviye soyutlama katmanı sağlayabilir. İşletim sistemi görevleri, tasarımları ve uygulanmalarına göre farklı çekirdekler tarafından farklı şekillerde yapılır. Sistem açılırken belleğe yüklenir ve sistem kapatılıncaya kadar ana bellekte kalır.

<span class="mw-page-title-main">GUID</span>

Bilgisayar donanımında, GUID Bölümleme Tablosu, fiziksel sabit disk üzerindeki bölümleme tablosunun şeması için kullanılan bir standarttır. Intel tarafından, modası geçmiş ve IBM PC'lerden geriye kalan IBM PC BIOS'ların yerini alması için teklif edilen EFI Standardı'nın bir parçasıdır. EFI GPT'yi kullanırken BIOS MBR'yi kullanır.

<span class="mw-page-title-main">QNX</span>

QNX, gömülü sistemler pazarına yönelik Unix benzeri, gerçek zamanlı işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Önyükleme</span> CPUya ilk elektrik verildiğinde bilgisayarın çalışabilmesi için uygulamaya konulan işlemler bütünü ve çalışan uygulamalar

Bilgisayar biliminde önyükleme, bir donanım veya bir yazılım komutu ile elektrik verilen bilgisayarı başlatma işlemidir. Açıldıktan sonra, bir bilgisayarın merkezî işlem biriminin (CPU) ana belleğinde yazılım yoktur, bu nedenle bazı işlemlerin yürütülebilmesi için yazılımı belleğe yüklemesi gerekir. Bu, CPU'daki donanım veya bellenim veya bilgisayar sistemindeki ayrı bir işlemci tarafından yapılabilir. İşletim sistemi ve bazı uygulamalar elde başlatıldığında, önyükleme tamamlanır.

<span class="mw-page-title-main">Unix benzeri</span>

Unix benzeri işletim sistemi, resmi bir UNIX markası olmamasına karşın Unix sistemine benzer şekilde çalışan işletim sistemleridir. Unix benzeri bir yazılım, Unix komut ve kabuğuna benzer işlevlere sahiptir. Bu terimin kullanımı için bir standart yoktur ve bir yazılımın veya işletim sisteminin Unix benzeri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı üzerine farklı görüşler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Canlı USB</span>

Canlı USB, önyüklenebilen tam bir işletim sistemi içeren taşınabilir bir USB'ye bağlı harici veri depolama aygıtıdır. Terim, USB flash sürücüleri anımsatır, ancak sırasıyla "canlı HDD" ve "canlı SSD" olarak adlandırılsalar da, harici bir sabit disk sürücüsünü veya yarıiletken sürücüyü kapsayabilir. Canlı CD'lerden sonraki evrimsel adımdır, ancak yazılabilir depolamanın ek avantajıyla, önyüklenen işletim sisteminde özelleştirmelere izin verir. Canlı USB'ler, sistem yönetimi, veri kurtarma veya test sürüşü için gömülü sistemlerde kullanılabilir ve USB cihazına ayarları kalıcı olarak kaydedebilir ve yazılım paketlerini yükleyebilir.

<span class="mw-page-title-main">MSConfig</span>

MSConfig, Microsoft Windows işletim sisteminde yer alan bir yapılandırma menüsüdür. Başlangıçta çalışacak yazılımı, aygıt sürücülerini ve Windows hizmetlerini devre dışı bırakabilir, yeniden etkinleştirebilir veya önyükleme parametrelerini değiştirebilirsiniz.

<span class="mw-page-title-main">XNU</span>

XNU, MacOS işletim sisteminde kullanılmak üzere Aralık 1996'dan beri Apple'da geliştirilen ve Darwin işletim sisteminin bir parçası olarak ücretsiz ve açık kaynaklı yazılım olarak piyasaya sürülen bilgisayar işletim sistemi çekirdeğidir. Ayrıca, iOS, tvOS ve watchOS işletim sistemlerinin çekirdeği olarak da kullanılır. XNU, "X Not Unix"'in bir kısaltmasıdır.

Intel Güvenilir Yürütme Teknolojisi, bilgisayar donanım teknolojisidir ve başlıca hedefleri şunlardır:

Video BIOS, bir bilgisayardaki grafik kartının BIOS'udur. Ayrıca, belirli video sürücüsü yüklenmeden önce temel metin ve video modu çıkışı için INT10 uygular. Video BIOS, Bilgisayarın açılış anında grafik kartını başlatır. Ayrıca, INT 10h kapatma özelliği ve VESA BIOS Uzantıları(VBE)'nı uygular. UEFI 2.x sistemlerinde INT 10h ve VBE, UEFI GOP ile değiştirilir.

Windows Server ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Android-x86</span>

Android-x86, Open Handset Alliance tarafından geliştirilen Android mobil işletim sisteminin RISC tabanlı ARM çipleri yerine x86 işlemcili cihazlarda çalışmasını sağlayan, resmi olmayan bir açık kaynaklı bir projedir.

<span class="mw-page-title-main">UEFI</span>

Unified Extensible Firmware Interface (UEFI), bir işletim sistemi ile bir platform sabit yazılımı arasındaki bir yazılım arabirimini tanımlayan, genel kullanıma açık bir tabirdir. UEFI, asıl olarak tüm IBM PC uyumlu kişisel bilgisayarlarda bulunan eski Temel Giriş/Çıkış Sistemi (BIOS) önyükleme sabit yazılımını eski BIOS hizmetleri için destek sağlayan çoğu UEFI sabit yazılım uygulamasıyla değiştirir. UEFI, işletim sistemi kurulu olmasa bile bilgisayarların uzaktan tanılanmasını ve onarımını destekleyebilir.

rEFInd

rEFInd, UEFI ve EFI tabanlı makineler için bir önyükleme yöneticisidir. Tek bir kalıcı aygıta kurulu birden çok işletim sistemini başlatmak için kullanılabilir. Ayrıca UEFI uygulamalarını başlatmak için bir yol sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Ölüm ekranı</span>

Bilişimde, ölüm ekranı, sistem önemli bir sistem hatasıyla karşılaştığında ekranda görüntülenen, bir tür bilgisayar işletim sistemi hata mesajı için kullanılan gayriresmi bir terimdir. Bilgisayar kullanıcıları bu mesajları "ölüm ekranları" olarak adlandırmıştır çünkü bunlar genellikle kaydedilmemiş işlerin kaybolmasına neden olmakta ve genellikle sistemin donanımı veya yazılımıyla ilgili ciddi sorunlar olduğunu göstermektedir. Terimler sıklıkla birbirinin yerine kullanılsa da, bu hata ekranları genellikle bir 'kernel panic' sonucudur. Çoğu ölüm ekranı, kullanıcıya bilgisayarı yeniden başlatmasını tavsiye eden bir mesajla birlikte düz bir arka plan renginde görüntülenir.

<span class="mw-page-title-main">Hobi amaçlı işletim sistemi</span>

Bir hobi amaçlı işletim sistemi geliştirmek, bilgisayarı hobi olarak gören kişiler için daha karmaşık ve teknik bir seçenek olabilir. Hobi işletim sistemi tanımı da bazen biraz belirsiz olabilir. Bunlar, geliştirici bakış açısından geliştiricilerin/yazılım topluluklarının sadece eğlenmek ya da öğrenmek amacıyla yaptıkları projeler olabilir, kullanıcı bakış açısından kullanıcıların geniş çaplı ve tam işlevsel bir sistemden ziyade sadece bir oyuncak olarak kullandıkları/kurcaladıkları veya kendilerini geliştirdikleri sistemler olarak da görülebilir ya da çok büyük bir kullanıcı tabanına sahip olmayan küçük bir topluluğa sahip bir işletim sistemi olarak da tanımlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">SeaBIOS</span>

SeaBIOS, x86 sistemleri için serbestçe kullanılabilen bir ürün yazılımı olarak hizmet veren bir x86 BIOS'un açık kaynaklı bir uygulamasıdır. Uyumluluğu hedefleyerek, tipik bir tescilli x86 BIOS tarafından uygulanan standart BIOS özelliklerini ve çağrı arayüzlerini destekler. SeaBIOS, coreboot yükü olarak çıplak donanım üzerinde çalışabilir veya QEMU ve Bochs gibi emülatörlerde doğrudan kullanılabilir.