İçeriğe atla

A. Sumru Özsoy

Ayşe Sumru Özsoy
MilliyetTürk
VatandaşlıkTürkiye
EğitimRobert Koleji
Boğaziçi Üniversitesi
Michigan Üniversitesi
Kariyeri
DalıTürkçenin sözdizimi ve biçimbilimi, bilişsel bilim
Çalıştığı kurumlarBoğaziçi Üniversitesi

Ayşe Sumru Özsoy; İstanbul, Boğaziçi Üniversitesinde çalışan önde gelen bir dilbilimci ve Türk akademisyendir.

Eğitimi

Özsoy, 1971'de Robert Kolejinden karşılaştırmalı edebiyat alanında lisans derecesi aldı.[1] 1975'te Boğaziçi Üniversitesinden dilbilim alanında yüksek lisans derecesi ve 1983'te Michigan Üniversitesinden dilbilim alanında doktora derecesi aldı.[1] Doktora tezinin başlığı "Türkçede Kendi-dönüşlüleştirmesi (refleksivizasyonu): Bir sözdizimsel, anlambilimsel ve söylem çözümlemesi "dir.[2][3]

Kariyeri

Özsoy, iş hayatına 1972'de İngilizce eğitmeni olarak başlamıştır.[4] 1977'den 1983'e kadar Michigan Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Daha sonra 1983 yılında Boğaziçi Üniversitesine katıldı ve 1994 yılında Batı Dilleri ve Edebiyatı Bölümünde dilbilim profesörü oldu.[4][5] Kurulmasında büyük rol oynayıp Emeritus unvanı alarak Boğaziçi Üniversitesi Dilbilimi bölümünden emekli olan Özsoy'un kayyum rektör Naci İnci tarafından Boğaziçi Üniversitesi'ne girişi yasaklanmıştır.[6]

Uluslararası Daimi Dilbilimciler Komitesinde (CPIL) Türk Dilbilim Topluluğu'nu temsil etmektedir.[7]

İşleri

Özsoy'un çalışma alanları sözdizim, Türkçenin yapısı, Kafkas dilleri, bilişsel dilbilim, işaret dilleri ve Türk İşaret Dili'dir.[1] Şimdi soyu tükenmiş olan Ubıhçayı, sözdizimine odaklanarak inceleyen dilbilimcilerden biridir.[8][9] Ubıhçanın son akıcı konuşanı olan Tevfik Esenç'in sonraki yıllarında onunla çalışmıştır.[8] 1994 yılında Boğaziçi Üniversitesinde dili ayrıntılı olarak inceleyen Georges Dumézil ve Esenç'in anısına Kuzeybatı Kafkas Dilbilimi Konferansı adlı uluslararası bir konferans düzenledi.[8]

Türkçe-Turkish (1999), Türkçe'nin Yapısı ve Sesbilim (2004; Türkçe'nin Yapısı, fonoloji ) de dahil olmak üzere[10] birçok kitabın yazarıdır.[11][12] Ayrıca çalışma alanlarında çok sayıda makale yayınlamıştır.[4][13]

1990'dan 2011'e kadar Dilbilim Araştırmaları'nın ortak editörlüğünü yaptı[14] ve 1997'den beri Harrassowitz Yayınevi tarafından yayınlanan Türk Dilleri'nin editörleri arasında yer alıyor.[4][15]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Prof. Dr. A. Sumru Özsoy". Boğaziçi Üniversitesi. 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2013. 
  2. ^ Ayşe Sumru Özsoy (1983). Kendi-reflexivization in Turkish: A syntactic, semantic and discourse analysis. Michigan Üniversitesi. 
  3. ^ "kendi / kendisi, and the Clause Structure of Turkish". BU Linguistics Program. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2021. 
  4. ^ a b c d "Sumru Ozsoy's homepage". Boğaziçi Üniversitesi. 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2013. 
  5. ^ "Current Directions in Turkish Sign Language Research" (PDF). CSP. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013. 
  6. ^ {{Web kaynağı|url=https://www.politikyol.com/bogazici-universitesi-girisini-yasakladigi-hocanin-kitabini-satiyor%7Cbaşlık=Boğaziçi[] Üniversitesi, girişini yasakladığı hocanın kitabını satıyor
  7. ^ "General Assembly". The Permanent International Committee. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013. 
  8. ^ a b c E. F. K. Koerner (1 Ocak 1998). First Person Singular III: Autobiographies by North American Scholars in the Language Sciences. John Benjamins Publishing. s. 33. ISBN 978-90-272-4576-2. Erişim tarihi: 28 Ekim 2013. 
  9. ^ Şule Arasan (27 Şubat 1988). "Ubıhların son sesi". Nokta. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2013. 
  10. ^ "Özsoy, A. Sumru". WorldCat Identities. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  11. ^ "Türkçe'nin Yapısı 1 Sesbilim". Idefix. 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2013. 
  12. ^ "Turkce = Turkish". Amazon. 26 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013. 
  13. ^ Yuji Kawaguchi; Makoto Minegishi; Jacques Durand (2009). Corpus Analysis and Variation in Linguistics. John Benjamins Publishing. s. 11. ISBN 978-90-272-0768-5. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  14. ^ "Contents". Dilbilim Araştırmaları Dergisi. 31 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013. 
  15. ^ "Turkic Languages". Harrassowitz Verlag. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dilbilim</span> insan dilinin araştırılması

Dilbilim, dil bilimi, lengüistik ya da lisaniyat; dilleri dilbilgisi, söz dizimi (sentaks), ses bilgisi (fonetik), ses bilimi (fonoloji), biçimbilim (morfoloji) ve edimbilim (pragmatik) gibi çeşitli yönlerden yapısal, anlamsal ve bildirişimin çıkış bağlamını temel alarak sözlerin gönderimlerini ve iletişimde dilin yaptırım gücünü inceleyen bilim dalıdır.

Ağız ya da alt lehçe; aynı standart dilin birleştirdiği lehçe içinde birbirine benzeyen konuşma biçimlerinin ve bireydillerinin toplamı. Örneğin: Kütahya, Rize, Erzurum, Urfa, Nevşehir ağzı; İstanbul ağzı ölçünlü Türkçeye temel olan ağızdır.

Şiveler, bir dilin belli bir tarihte ayrılmış kollarıdır, genellikle ağız ile karıştırılır ama ağız, dilin aynı ülke içindeki varyasyonlarıdır. Şive ise farklı ülkeler gibi birbirinden daha izole yerlerde oluşan ve evrilen konuşma biçimidir. Ağız, bir dilin bir bölge halkına veya bir etnik gruba özgü kullanım biçimidir. Örnek olarak; Türkçeyi Karadeniz ağzı, Rumeli ağzı, Konya ağzıyla konuşmak verilebilir. Aksan ise belli bir yabancı dilin konuşucularının, konuştukları yabancı dilin vurgularını, fonetiğini ve telaffuzunu kendi ana diline benzetmesidir yani bir Amerikalı Türkçe konuştuğunda buna Amerikan aksanı, bir Türk İngilizce konuştuğunda ise Türk aksanı denir.

<span class="mw-page-title-main">Ubıhça</span>

Ubıhça veya Vubıhça Kuzeybatı Kafkas dillerinden bir tanesiydi. 1992'de bu dili konuşan son kişi Tevfik Esenç'in yaşamını yitirmesiyle birlikte ölü dil hâline geldi. Alfabesi yoktur.

Sözdizim, söz dizimi ya da Fransızcadan ödünçleme biçimiyle sentaks, doğal dillerdeki cümle kurma ilke ve kurallarını inceleyen ve bu dildeki cümlelerin esnekliğini inceleyen dilbilim dalıdır.
Eski Yunanca "birlikte düzenleme, dizme" anlamına gelen sentaks terimi dilbilimde, doğal dillerde nasıl cümle oluşturulacağına dair bir kurallar ve prensipler çalışmasıdır. Bir bilim dalına ait olmasına ek olarak “Modern İrlandacanın Sözdizimi"nde olduğu gibi, sözdizim terimi herhangi bireysel bir dilin cümle yapısına hâkim olan kurallara ve prensiplere de doğrudan ilgili olarak da kullanılır. Sözdizim, dilin yatay, yani satır şeklinde dizilen bir sistem olduğunu gösterir. Bu diziliş, sesten, morfemlere, morfemlerden daha büyük öbeklere dilin her seviyesinde mevcuttur. Sözdizimin yalnız cümle seviyesini gösteren bir terim olarak kullanılması doğru ama eksik bir kullanımdır.

Jargon veya uğraş dili, belirli bir meslek ya da topluluğu paylaşan, aynı ilgi alanları ve aynı geçmişe sahip kişilerin ortak dil kullanımı. Bazı sözlüklerin verdiği tanımlar ise jargon sözcüğüne aşağılayıcı bir anlam yükler: "anlaşılması güç, bozuk dil" ve "argo" gibi.

Leonard Bloomfield yapısal dilbilim üzerinde çok kapsamlı araştırmalar yapan ve bu araştırmalarıyla dilbilim tarihini etkilemiş ünlü Amerikalı dilbilimcidir.

Ses değişmesi, dildeki konuşma seslerinden birinin diğerinin yerine geçmesi ya da türemesi ve düşmesi olarak tanımlanabilir. Dil bilimciler, dillerin çoğunlukla benzer ses değişimlerine uğradığını göstererek konuyla ilgili evrensel kurallar ortaya koymaya çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tevfik Esenç</span> Ubıh dilinin son temsilcisi

Tevfik Esenç, Ubıhçayı konuşan son kişi olarak bilinmektedir. Esenç, "81 sessiz harften oluşan bir Kafkas dilini dünyada konuşan tek kişi" olarak Guinness Dünya Rekorları Kitabı'na girmiştir.

Konuşma dili, bölgelere göre farklı sesletim özellikleri gösteren, günlük yaşayışta kullanılan ve yazı dilinden az farklarla ayrılmış bulunan doğal dil, günlük konuşmadır. Dünya üzerindeki hemen her dilde "konuşma dili - yazı dili" özellikleri bulunur. Bir dilde yazılış ile okunuş birbirinden az ya da çok farklı olabilir.

Azınlık dili; bir ülkede, çoğunluk diline kıyasla daha az kişi tarafından konuşulan dil. Toplumda baskın olmayan dilleri ifade etmek için kullanılır. Göçmenler, genellikle azınlık dili konumunda bulunan kendi dilleri ile birbirleriyle iletişim kurarlar. Örneğin Türkçe, Hollanda ve Almanya gibi ülkelerde azınlık dili olarak konuşulmaktadır.

Bernt Brendemoen, Norveçli Türkolog.

Ergatif dil veya özegeçişli dil, geçişsiz eylemlerin öznesinin, geçişli eylemlerdeki nesne gibi davrandığı dildir. Baskça, Maya dilleri, Hintçe, Güney Kafkas dilleri, Kuzeydoğu Kafkas dilleri, Kuzeybatı Kafkas dilleri, Kürt dilleri Tibetçe, Trans-Yeni Gine dilleri, Çipça dilleri, Çinuk dilleri, Eskimo - Aleut dilleri, Saliş dilleri, Çimmesyan dilleri, Assam dili, Çukçice ve çoğu Avustralya Aborjin dili günümüzde konuşulan; Urartuca, Sümerce ve Hurrice ise ölü ergatif dillere örnek olarak verilebilir. Öznenin hem geçişsiz hem de geçişli eylemlerde aynı durum örüntüsünü koruduğu diller ise yalın-belirtme dilleri olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Alice Harris (dilbilimci)</span>

Alice Carmichael Harris, Amerikalı dilbilimci. 2009'dan beri Massachusetts Amherst Üniversitesi'nde dilbilim profesörülüğü yapmaktadır.

Gülşat Aygen, Türkiye'de doğmuş bir dilbilimci, eğitimci, yazar, editör ve çevirmendir. Dr. Aygen'in araştırma gündemi, hem kuramsal hem de uygulamalı dilbilimi, biçim-sözdizimini, dil eğitimini ve ana dili Türkçe başta olmak üzere birçok Türk dilini kapsar. Halen Northern Illinois Üniversitesi'nde dilbilim alanında seçkin bir öğretim profesörüdür.

Balkız Öztürk Başaran, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesinde çalışan önde gelen bir dilbilimci ve Türk akademisyendir. Boğaziçi Üniversitesi Dilbilim Bölümü Başkanıdır.

Terim (term), belli bir konu alanındaki veya meslekteki ilgili varlıkları, durumları, olayları karşılayan özel ve belirli bir anlamı olan sözcük. Terimler, uzmanların kolayca anlaşmasını sağlar; genel konuşma ve yazı dili dışında kalan, uzmanlık isteyen özel uğraş alanlarına ait kavramları ifade etmeye yarayan, sınırlı anlamlara sahip sözcüklerdir. Terimleri inceleyen, betimleyen ve oluşumlarını sağlayan bilime terminoloji denir.

Prag Dilbilim Çevresi, Prag Ekolü ya da Prag Okulu, yapısal dilbilimin başlangıcı kabul edilen ve 1926 yılında Prag'da bir grup dilbilimci, filolog ve edebiyat eleştirmeni tarafından kurulmuş olan bir dil ve edebiyat topluluğudur. Dilbilim Çevresi, ilk yıllarında toplantıların da yapıldığı Prag'daki Café Derby'de kurulmuştur.

Bilgi yapısı, bir söylem veya bağlamda iletişim gereksinimlerini yerine getirmek amacıyla cümle yapılarındaki bürünsel, sözdizimsel ve biçimbilimsel anlamları kapsayan tümcenin yapısıdır. Kısacası bir bağlam ya da söylemin içine bilginin yerleştirilme biçimiyle ortaya çıkan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karl Bühler</span> Alman psikolog (1879 – 1963)

Karl Ludwig Bühler, Alman ruhbilim profesörü ve dilbilimci. Gestalt psikolojisi alanındaki çalışmalarıyla tanınır ve Würzburg Psikoloji Okulu'nun kurucularından biridir. Sprachtherie adlı eserinde dilin işlevlerini öne çıkaran ve sözceyi "simgesel alan" ve "gösterimsel alan" kavramları açısından incelediği bir gösterge kuramı önermiştir. Bu kurama "Organon Modeli" adı verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.