İçeriğe atla

Aşkelon Karay ihtiyarlarının mektubu

Kudüs'ün 1099'da kuşatılışı.

Aşkelon Karay ihtiyarlarının mektubu (~1100), Aşkelon Karay cemaatinden altı ihtiyarın, Birinci Haçlı seferinin ardından Kudüs'ün düşüşünden dokuz ay sonra İskenderiye'deki dindaşlarıyla yaptığı mektuplaşmadır. Mektupta, Aşkelon ihtiyar heyetinin, Haçlıların elindeki Kudüs'te rehin tutulan Yahudiler ve dini nesneler için toplanan fidye parası, mülteciler salıverildikten sonra yaşananlar ve diğer rehinlerin kurtarılabilmesi için maddi yardım isteği ile ilgili bilgiler bulunur.[1] Bu mektup Yahudi Arapçasıyla yani İbrani alfabesi kullanılarak dönemin Arapçasıyla yazılmıştır.[2]

Bu ve bunun gibi Haçlıların Kudüs'ü ele geçirmesiyle ilgili mektuplaşmalar tarihçi Shelomo Dov Goitein tarafından 1952'de Kahire Genizası'nda bulunmuştur. Goitein bulgularını ilk önce İbranice gazete Zion'da yayınladı, ardından aynı yıl içinde bir kısmını İngilizceye tercüme ederek Journal of Jewish Studies gazetesine yolladı. Bu bulgular birçok kez tercüme edilerek kitaplara konu olmuştur. Goitein'in son eserinin İngilizce tercümesi kendisi öldükten sonra 1988'de yayımlandı.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Goitein, S.D. A Mediterranean Society: The Jewish Communities of the Arab World as Portrayed in the Documents of the Cairo Geniza. Vol. V: The Individual: Portrait of a Mediterranean Personality of the High Middle Ages as Reflected in the Cairo Geniza. University of California Press, 1988 (ISBN 0520056477), s. 374-379
  2. ^ a b Kedar, Benjamin Z. "The Jerusalem Massacre of July 1099 in the Western Historiography of the Crusades." in The Crusades ( Vol. 3). ed. Benjamin Z. Kedar and Jonathan S.C. Riley-Smith. Ashgate Publishing Limited, 2004 (ISBN 075464099X); s. 60, footnote #146; s. 64, footnote #161

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Krallığı</span> Birinci Haçlı Seferinden sonra Katolikler tarafından Kudüs ve çevresinde kurulan bir devlet (1099–1291)

Kudüs Latin Krallığı veya Kudüs Haçlı Krallığı, 1099'da I. Haçlı Seferi'nden sonra Katolikler tarafından Kenan'da kurulmuştur. Batı Avrupa krallıklarıyla yakın bağlantıları vardı ama küçük bir krallıktı ve finansal ve askeri destekten yoksundu. En geniş sınırlarına ulaştığında Lübnan'dan Sina Yarımadası'na kadar uzanıyordu. Başlangıçta Müslümanlarda korku oluşturmuştu ama sonradan "Cihad" kavramının oluşmasıyla birlikte topraklarını kaybetmeye başlamıştır. Kudüs'ün 1187'de Selahaddin Eyyubi tarafından alınmasıyla toprakları Akdeniz kenarında küçük bir kıyı şeridine dönüşmüştür ve Memlüklerin Akka'yı 1291'de almasıyla tarihe karışmıştır.

Karaim ya da Karayit bir Yahudi mezhebidir. Karaim terimi İbranice Ba'alei ha-Mikra eşanlamı ile bilinir. Karaimler, Yahudilerin ana din kitabı olan Tora Yazıtları'ndan başka bir kaynak tanımaz, sözel kuralları kendi inancı için bağlayıcı bulmazlar. Yahudiliğin diğer kutsal kitabı olan, ancak sözel gelenek ve kuralların bir derlemesini oluşturan Talmud, Karaimlerce tanınmamaktadır. Tek kaynakları Tevrat olduğundan bazı dinî bayramları farklı biçimde kutlarlar. Bir takım dinî gelenek ve göreneklere özellikle uymadıklarını belirtmelerinden dolayı diğer Yahudilerce ayrıksı bir mezhep olarak görülür.

Plancyli Miles, aynı zamanda Milon veya Milo olarak da bilinir, Haçlı Kudüs Krallığı'nın önemli kişiliklerindendi. Fransa'da Champagne'da doğdu ve 1160'larda, uzaktan akraba olduğu Kral Kudüslü I. Amalrik'in hizmetine girdiği Filistin'e geldi.

<span class="mw-page-title-main">Geniza</span> sinagog ve mezarlıklarda bulunan, yıpranmış dinî metinlerin saklandığı depolar

Geniza sinagog ve mezarlıklarda bulunan depolardır. Eskimiş ve aşınmış İbranice metinlerin dini törenle gömülmeden evvel saklandığı yerdir. Tanrı'nın ismi yazılı metinlerin çöpe atılması günah olduğundan törenle gömülürler. Dini metinlerin yanı sıra anlaşmalar ve hatta laik metinlerde Tanrı'nın adı geçebileceğinden İbranice yazılmış metinler Genizalarda toplanır. İbranice yazıların yanı sıra Yahudi Arapçası, Cidi, Ladino ve Yidiş gibi İbranice olmayan fakat İbrani alfabesiyle yazılmış metinler de genizalarda depolanır.

Kahire Genizası, Eski Kahire'nin doğusunda Basatin mezarlığında, Fustat'ın Ben Ezra Sinagogu'nun genizasıdır. Burada 280.000 adet Yahudi el yazması parçalar bulunmuştur. Bu parçalar başta Cambridge ve Manchester olmak üzere üniversite kütüphanelerine dağıtılmıştır.

Cambridge Belgesi olarak da bilinen Schechter Mektubu Kahire Genizası'nda Solomon Schechter tarafından keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Ben Ezra Sinagogu</span>

El-Geniza Sinagogu olarak da bilinen Ben Ezra Sinagogu Koptik Kahire, Mısır'da bulunur. Geleneğe göre bebek Musa'nın bulunduğu yerdir. Sinagogun bulunduğu topraklar 882'de Kudüslü Abraham ibn Ezra tarafından 20,000 dinar karşılığında alınmıştır. Sinagog son şeklini 1892'de almıştır.

Suriye'deki Yahudileri, ilk çağlardan beri Suriye'de yaşayan Yahudiler ile 1492'de İspanya'dan kovulan Sefaradlar oluşturur. Halep, Şam ve Kamışlı'da asırlar boyunca büyük Yahudi cemaatleri var olmuştur. 20. yüzyılın başlarında Suriye Yahudilerinin büyük bir yüzdesi ABD, Orta ve Güney Amerika ve İsrail'e göç etti. Bugün Suriye'de çok az Yahudi yaşamaktadır. Suriye Yahudilerinin oluşturduğu en büyük cemaat 75.000 kişilik nüfusuyla Brooklyn, New York'tadır.

Mısır Yahudileri, dünyanın hem en eski hem en yeni cemaatini oluşturur. Tam bir nüfus bilgisi bulunmasa da Mısır'daki Yahudi nüfusunun 2004 itibarıyla 100'den az olduğu düşünülür, bu sayı 1922'de 75 ila 80 bin arasındaydı. Tarihi yerli cemaatin çekirdeğini Rabinik ve Karay Yahudileri oluşturur. İspanya'dan kovulmanın ardından Mısır'a daha çok Sefarad ve Karay yerleşmiştir. Nüfus, Süveyş Kanalının açılmasının ardından artan ticaret olanakları sebebiyle yükselişe geçti. Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı topraklarda yaşayan Yahudiler Mısır'ın ana şehirlerine yerleşip modern cemaatin ticari ve kültürel elit tabakasına girdiler. 19. yüzyılın sonlarında Avrupa'da yaşanan pogromlardan kaçan Aşkenaz cemaati çoğunlukla Kahire'nin Darb el Barabira çeyreğinde toplanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">El-Efdâl Şehinşâh</span> Fâtımî veziri (hd. 1094-1121)

El-Efdâl Şehinşâh veya uzun ismi ile El-Melik el-Efdâl ibn Bedr el-Cemâli Şehenşâh ve Latince: Lavendalius/Elafdalio; 1066, Akka - 11 Aralık 1121, Kahire), 1094-1121 döneminde Fâtımîler Hâlifeliği'nin veziri.

Sir James Cochran Stevenson Runciman CH, Steven Runciman olarak tanınır. Orta Çağ ile ilgili çalışmaları bilinen Britanyalı tarihçi. En tanınmış eseri, üç ciltlik Haçlıların Tarihi 'dir (1951–54). 1940'lı yıllarda İstanbul Üniversitesi'nde Bizans sanatı ve tarihi dersleri vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aşkelon Muharebesi</span> Aşkelon kalesi yanında 12 Ağustos 1099da yapılan muharebe

Aşkelon Muharebesi, Filistin Akdeniz sahilinde bulunan Aşkelon Kalesi yanında 12 Ağustos 1099'da yapılan muharebe. 1099'da Haçlıların Kudüs Kuşatması sonucu Kudüs'ü ele geçirip Haçlılar Kudüs Krallığı kurduktan sonra bu yeni devletin güneybatı sınırlarının güvenliğini sağlamak için yapılan ve çok kere Birinci Haçlı Seferi'nin son muharebesi olduğu olarak kabul edilen Haçlılar Kudüs Krallığı kralı seçilen Godfrey de Bouillon komutasındaki bir Haçlılar ordusu ile Fatımiler Veziri El-Efdâl Şehinşâh komutasındaki nispeten daha güçlü olan Fatımiler ordusu arasında yapılan bir muharebe. Haçlılar ordusu galip gelmiş Fatimiler ordusu büyük zayiat vererek mağlup olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Fulk (Kudüs kralı)</span> Kudüs kralı

Foulques, genç Foulques olarak da bilinir, 1109 ile 1129 yılları arasında V. Foulques olarak Anjou Kontu, 1131 ile ölümüne kadar Kudüs Kralıdır. Hükümdarlığında Kudüs Krallığı en geniş topraklarına ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arsuf Kuşatması</span>

Arsuf Kuşatması, 1099'da Birinci Haçlı Seferi'nden hemen sonra gerçekleşmiştir. Şehir önceden kararlaştırılan haracı ödemeyince Godefroy de Bouillon tarafından kuşatılmıştır. Şehri ele geçirme girişimi, gemi yokluğu yüzünden başarısız olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Rhineland Katliamları</span>

Rhineland Katliamları, tarihte Birinci Haçlı Seferi'nin ilk aşaması olarak hatırlanır.

Ezra'nın Türbesi veya Ezra'nın Mezarı, Irak'ın Meysan Valiliği'nde, Dicle Nehri'nin batı kıyısında, Kal'at Salih bölgesindeki El-Uzair'de bulunan ve halk arasında incil figürü Ezra'nın mezar yeri olduğuna inanılan bir Şii Müslüman ve Yahudi türbesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ramla Muharebesi (1101)</span> Orta Doğuda muharebe

Birinci Ramla Muharebesi 7 Eylül 1101 tarihinde Haçlı Kudüs Krallığı ile Mısırlı Fâtımîler arasında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Aşkelon Kuşatması</span> 1153 Orta Çağ muharebesi

Aşkelon Kuşatması 1153'te gerçekleşmiş ve Mısır'ın kalesinin Kudüs Krallığı tarafından ele geçirilmesiyle sonuçlanmıştır.

Yafa Antlaşması, daha nadiren Ramla Antlaşması veya 1192 antlaşması olarak anılır, Haçlı Seferleri sırasında kabul edilen bir ateşkestir. 1 veya 2 Eylül 1192 A.D. tarihinde Müslüman hükümdar Selahaddin Eyyubi ile İngiltere Kralı Aslan Yürekli Richard arasında, Temmuz-Ağustos 1192 Yafa Muharebesi'nden kısa bir süre sonra imzalanmıştır. İbelinli Balian'ın yardımıyla müzakere edilen anlaşma, iki ordu arasında üç yıllık bir ateşkesi garanti ediyordu. Bu antlaşma Üçüncü Haçlı Seferi'ni sona erdirmiştir.