İçeriğe atla

Aşkale

Aşkale
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlErzurum
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamEmre Oğuztürk
 • Belediye başkanıŞenol Polat (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1663 km²
Rakım1650 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam23.589
 • Kır
-
 • Şehir
22.842
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu442
İl plaka kodu25

Aşkale (Osmanlıca:اش قلعه ‎), Erzurum'un ilçelerinden biridir.

Etimoloji

Aşkale ismi Türkçe aş ve kale kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşmuş olup, yerleşim biriminin adı ilk olarak 1522'ye tarihlenen 387 numaralı Muhasebe-i Vilayat-i Karaman ve Rum Defteri'nde geçmiştir.[1]

Tarih

Coğrafi önemi nedeniyle tarih boyunca çeşitli kavimlerin ve milletlerin uğrak yeri olan ilçenin ilk yerleşim yeri, Karasu kıyısındaki eski bir kalenin kalıntı höyüğünün etrafı ile Kaban Dağının doğusudur. İlçenin ismi tarih içerisinde Locus Basara, Şöğayn, Aşhane, Açhane, Kale olarak değişegelmiş günümüzde Aşkale olarak dilimize yerleşmiştir. MÖ 1700 yıllarında Hititler tarafından kurulan ilçe, tarih boyunca otuz beş defa el değiştirmiştir. MS 395 yıllarında Roma İmparatorluğu'nun elinde bulunan ilçe, İpek Yolu'nun üzerinde oluşu nedeniyle bütün milletlerin ilgisini çekmiştir MS 650 yıllarında Bizans yönetimine giren ilçe, 1387'de Timur'un egemenliğine girmiştir. 1473'te Otlukbeli Savaşından sonra Osmanlı topraklarına katılan ilçe, 1916'da Rusların işgaline uğramış, 3 Mart 1918 tarihinde işgalden kurtarılmıştır. 1942 yılında Varlık Vergisi gerekçesiyle İstanbullu gayrimüslim erkek vatandaşların büyük bölümü bu ilçedeki toplama kampına gönderilmişti.[2]

1800'lerin başında, nüfusu 1800'dü. 1909 yılında 800 Ermeni ve Türk nüfusa sahipti.[3]

Coğrafi yapı

Yerleşik bir yapıya sahip ilçe, batıda Bayburt ve Tercan, kuzeyde İspir, güneyde Çat ve doğuda ise Aziziye ilçeleriyle çevrilmiştir. Sınırlarında Dumanlı, Güllü, Meryem, Gollo ve Kop dağları bulunmaktadır ve bu dağlar volkanik yapılıdır. Erzurum'dan Aşkale'ye doğru karayolu ile gelirken Aşkale'ye yaklaşık 11 km kala yolun sol tarafında ağzını açmış bir insan sureti şeklini almış bir tepe vardır.

Konumu

Aşkale, Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Erzurum ilinin 53 km batısında, Erzincan ilinin 120 km doğusunda yer almaktadır. Erzurum ilinin batısındaki son ilçesi olan Aşkale'nin, doğu- batı uzunluğu 50 km, kuzey- güney uzunluğu 46 km ve yüzölçümü 2300 km² olup, ortalama rakımı 1650 m' dir. İlçe, doğusunda Erzurum'a bağlı Aziziye ilçesi, batısında Erzincan iline bağlı Çayırlı ve Tercan ilçeleri, kuzeyinde Bayburt ili ve güneyinde ise Erzurum'a bağlı Çat ve Erzincan'a bağlı Tercan ilçeleri ile çevrelenmektedir.

İklim

İlçede genel olarak sert karasal iklim sürer. Kışlar uzun, soğuk ve karlı; yaz mevsimi kısa sıcak ve kurak geçer. Yağışlar ilkbaharda başlar. Çevresine kıyasla daha çukurda olduğu için genellikle soğuk hava akımlarından daha az etkilenir.

Nüfus

Yıl Toplam ŞehirKır
1940[4]39.6191.93337.686
1945[5]28.9851.96227.023
1950[6]36.7853.71433.071
1955[7]41.1305.68235.448
1960[8]41.1596.33634.823
1965[9]42.2536.94335.310
1970[10]44.7349.59035.144
1975[11]46.32110.81735.504
1980[12]45.98512.17133.814
1985[13]47.08114.47232.609
1990[14]42.53315.49427.039
2000[15]35.55415.54820.006
2007[16]27.89012.84215.048
2008[17]25.02711.45513.572
2009[18]24.85812.44712.411
2010[19]24.89912.50912.390
2011[20]25.04312.59112.452
2012[21]24.62812.59712.031
2013[22]24.27024.270veri yok
2014[23]24.07324.073veri yok
2015[24]23.47123.471veri yok
2016[24]23.44923.449veri yok
2017[24]23.13023.130veri yok
2018[24]23.58923.589veri yok
2019[24]23.15223.152veri yok
2020[24]22.84222.842veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ağız

Aşkale ilçesinde kullanılan Türk ağzının Doğu Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

1. Doğu Anadolu ağızları

1.1.1. Ağrı, Malazgirt
1.1.2. Muş, Bitlis
1.1.3. Ahlat, Adilcevaz, Bulanık, Van
1.1.4. Diyarbakır
1.1.5. Palu, Karakoçan, Bingöl, Karlıova, Siirt

1.2.1. Kars (yerli)
1.2.2. Erzurum, Aşkale, Ovacık, Narman, Tercan
1.2.3. Pasinler, Horasan, Hınıs, Tekman, Karayazı, Tercan (kısmen)
1.2.4. Bayburt, İspir (güney), Erzincan, Çayırlı, Tercan (kısmen)
1.2.5. Gümüşhane
1.2.6. Refahiye, Kemah
1.2.7. Kars (Azeriler ve Terekemeler)

1.3.1. Posof, Artvin, Şavşat, Ardanuç, Yusufeli
1.3.2.1. Ardahan, Olur, Oltu, Şenkaya, İspir (Hunut grubu), Tortum[25]

1.4.1. Kemaliye, İliç, Ağın
1.4.2. Tunceli, Hozat, Mazgirt, Pertek
1.4.3. Harput
1.4.4. Elazığ, Keban, Baskil

Ekonomi

İlçe ekonomisi, hayvancılık ve tarıma dayalı olmakla beraber, ilçede sanayi ve ticaret de önemlidir, özellikle Aşkale çimento sanayi, Abs Alçı fabrikası, krom fabrikası bölgeye önemli katkılar sunmaktadırlar Kuzgun Barajı'nın hizmete girmesi tarımla uğraşanlar için, modern kümeslerin artış göstermesi ise hayvancılıkla uğraşanlar için büyük umutlar vermekte ve ilçe ekonomisinde önemini hissettirmektedir.

Yerel yönetim

31 Mart 2019 tarihinde yapılan yerel seçimlerde, belediye başkanlığını AK Parti'den Ahmet Yaptırmış kazandı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Nişanyan Yeradları". nisanyanmap.com (İngilizce). 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022. 
  2. ^ "Nişanyan Yeradları". nisanyanmap.com (İngilizce). 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, Թ.Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան". www.nayiri.com. 2 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  4. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  5. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  9. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  22. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  23. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  24. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Aşkale Nüfusu - Erzurum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Erzurum Aşkale Nüfusu". nufusune.com. 
  25. ^ Türkiye Türkçesi ağızları - Vikipedi

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bartın</span> Bartın ilinin merkezi olan şehir

Bartın, Karadeniz Bölgesi'nin batı bölümünde yer alan Bartın ilinin merkezidir. Şehirden geçen Bartın Çayı'ndan denize gemiyle gidilebilir. Bu özelliğiyle Türkiye'de deniz trafiğine uygun tek akarsudur.

<span class="mw-page-title-main">Ulus, Bartın</span> Bartın ilçesi

Ulus, Türkiye'nin Bartın ilinin bir ilçesidir. Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alır. İçeri kesimde yer alan ilçe, diğer Bartın ilçelerinden farklı olarak denize kıyısı bulunmayan tek ilçedir. İklimi sahil ikliminden farklı olarak daha kurudur ve nispeten karasal iklim içindedir. İlçe merkezi denizden yaklaşık 250 metre yüksekliğindedir. Küre dağlarına uzanan ilçede, bazı bölgelerde denizden yükseklik 1200 metreye kadar uzanır. Güneyde Karabük ilinin Safranbolu ilçesi, doğuda Kastamonu ilinin Pınarbaşı ve Azdavay ilçeleri, kuzeyde Kurucaşile, batıda ise merkez ilçe ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Çayırlı</span> Erzincanın ilçesi

Çayırlı, Erzincan iline bağlı olan 9 ilçeden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kiğı</span> Bingölün ilçesi

Kiğı, Bingöl ilinin bir ilçesidir. Yüzölçümü 438 km²'dir. Bu alan il yüzölçümünün yüzde 5,39'udur. Deniz seviyesinden yüksekliği 1700 metredir. İl merkezinden uzaklığı 75 kilometredir. Bölge tamamen engebelidir ve büyük bir bölümü ormanlarla kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karlıova</span> Bingölde bir ilçe

Karlıova, Bingöl iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Genç, Bingöl</span> Bingölde bir ilçe

Genç Doğu Anadolu Bölgesi'nde Bingöl iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Tercan</span> Erzincanın ilçesi

Tercan, Erzincan ilinin dokuz ilçesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Diyadin</span> Ağrı ilinin bir ilçesi

Diyadin, Ağrı ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çat</span> Erzurumun ilçesi

Çat, Erzurum ilinin bir ilçesidir. Erzurum-Bingöl kara yolu üzerinde yer almaktadır. Erzurum'a 52 km mesafede bulunmaktadır. İlçe Doğu Anadolu Fay Sistemi ve Kuzey Anadolu Fay Sistemi üzerinde yer aldığı için 1. derecede Erzurum'un deprem tehlikesine sahip ilçelerinden biridir. Karasal İklime sahip olduğu için sanayisi gelişemeyen ilçenin temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.

<span class="mw-page-title-main">Karayazı</span> Erzurumun ilçesi

Karayazı, Erzurum ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Pasinler</span> Erzurumun ilçesi

Pasinler Erzurum ilinin bir ilçesidir. Pasinler bölgede Hasankale olarak da adlandırılır. Erzurum il merkezine 37 km uzaklıktadır. Tarihi İpek Yolu'nun üzerindedir. Kalesi, şifalı kaplıcaları, maden suları ve patatesi ile ünlüdür. İlçe merkezine 4 km uzaklıkta bulunan Serçeboğazı mahallesinin hemen girişinde diüretik maden suyu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tekman</span> Erzurum ilçesi

Tekman, Erzurum iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Şirvan, Siirt</span> Siirtin ilçesi

Şirvan, Siirt ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bozova</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Bozova, Şanlıurfa ilinin bir ilçesidir. Şanlıurfa'ya 38 km uzaklıktaki ilçe, 2022 yılı Şubat ayı TÜİK verilerine göre Bozova ilçesi 53.878 nüfusa sahiptir. Sınırları içerisinde bulunan Atatürk Barajı'na 24 km uzaklıktadır. Her sene eylül ayında yelkenli yarışlarının düzenlendiği ilçedir. Atatürk Baraj Gölü'ne kıyısı olup su sporları ve kamp alanı mevcuttur. Çatak ve Yaslıca olmak üzere birçok göl kenarı tesisi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Artova</span> Tokatın ilçesi

Artova, Tokat'ın bir ilçesidir. Tokat il merkezine 37 km uzaklıktadır. 2020 yılı nüfus sonuçlarına göre ilçenin nüfusu 8.132 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Zara, Sivas</span> Sivasın ilçesi

Zara, Sivas ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Baskil</span> Elazığ ilçesi

Baskil, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Elazığ iline bağlı bir ilçe ve ilçenin merkezi olan şehirdir. Elazığ ilinden karayolu ile Malatya ilinden ise düzenli aralıklarla feribot seferleri ile ulaşım sağlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beşiri</span> Batman ilçesi

Beşiri, Batman'a bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Narman</span> Erzurum ilinin ilçesi

Narman, Erzurum ilinin ilçesidir. Narman'da 45 mahalle bulunmaktadır. Türk Halk Edebiyatına yazdığı eserler ile damga vuran Aşık Sümmani buralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tutak</span> Ağrı ilinin ilçesi

Tutak, Ağrı iline bağlı bir ilçedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.