İçeriğe atla

Aşina Cuçi Kağan

Aşina Cuçi (h. 676-676), Tang hanedanına karşı isyan başlatan Batı Göktürk Kağanlığı Kağanı idi.

Hayatı

Çuçi'nin Aşina hanedanının diğer üyeleriyle bağlantısı bilinmiyor. 671 yılında Gaozong tarafından çoğunlukla Chumukun (処木昆部) kabilelerinin yaşadığı Fuyan (匐延) bölgesinin komutanlığına atandı. Ancak 676'da kendisini On Ok Kağan (Çince: 十姓可汗; On Kabilenin Kağanı) olarak ilan etti ve Tibetlilerle ittifaka girerek Anxi Koruma Bölgesi'ni işgal etti.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ Naito, Midori (1988). Nishi-Tokketsushi no kenkyū [History of the Western Turks] (Japonca). Tokyo: Waseda Daigaku Shuppanbu. ss. 276-278. ISBN 4-657-88215-5. 
  2. ^ Moriyasu, Takao (1984). "Toban no Chūō Ajia shinshutsu" [The Entry and Withdrawal of the Tibetans from Central Asia]. Kanazawa Daigaku Bungakubu Ronshū, Shigakuka hen (Japonca). 4: 1-85. ISSN 0285-6522. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uygur Kağanlığı</span> 8.-9. yüzyıllarda varlığını sürdürmüş bir Türk kağanlığı

Uygur Kağanlığı, 8.ve 9. yüzyılların ortaları arasında yaklaşık bir yüzyıl boyunca var olan bir Türk imparatorluğuydu. Çinliler tarafından Jiu Xing, dokuz Oğuz veya Dokuz Tuğluk olarak adlandırılan bir kabile konfederasyonuydu.

<span class="mw-page-title-main">Göktürk Kağanlığı</span> Türk adını kullanan ilk Türk devleti

Göktürk Kağanlığı, asıl ismiyle Türk Kağanlığı Göktürkler tarafından kurulmuş ve 552-744 yılları arasında Orta ve İç Asya'da hükümdarlık sürdürmüş bir Türk imparatorluğudur ve bozkırların ilk model devletidir. Asya Hun İmparatorluğu'ndan sonra 2. Büyük Devlet lakabını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avar Kağanlığı</span> Avrasyada, Panonya ve Erdelde  egemen olmuş Türk kağanlığı

Pannonya Avarları, genellikle çeşitli kökenlerden gelen birkaç Avrasya göçebe grubunun ittifakı olarak kabul edilir. Genetik çalışmalar Avarların Kuzeydoğu Asya halkı olduğunu ve çoğunlukla Altay Dağları, Moğolistan ve Mançurya'daki Amur Nehri bölgesinden günümüz insanlarına benzediğini göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Hanedanı</span> Mogol hanlığı, Cengiz Hanın torunu Kübilay Han tarafından kuruldu

Yuan Hanedanı ya da Kubilay Hanlığı, 1280-1368 yılları arasında Çin'i egemenliği altına alan Moğollar tarafından kurulmuş hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Göktürkler</span> Tarihi Türk halkı

Göktürkler veya Kök Türkler, Orta Çağ'da Orta Asya'da göçebe bir Türk halkları konfederasyonuydu. Bumin Kağan'ın önderliğindeki Göktürkler, geleceğin coğrafi konumunu, kültürünü, hakim inançlarını ve geleceğini şekillendirecek birçok göçebe hanedanlıklarından biri olan Göktürk Kağanlığı'nı kurdular.

İlteriş Kağan, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kurucusu. Bilge Kağan ve Kül Tigin'in babasıdır. M.S. 681-693 yılları arasında egemenlik yapmıştır. 2022'de kendisi adına yazılan bir yazıt bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aşina</span> Boy

Aşina, Türk veya Kök Türk bir Göktürk soyu, Göktürk Kağanlığı'nın kurucu boyudur. Efsaneye göre Aşina soyu bir dişi kurttan türemiştir.

Çebi Kağan, Çin kaynaklarında kişisel adı Aşina Hubo, hükümdar adı ise Yiçü Çebi Kağan (乙注車鼻可汗/乙注车鼻可汗)'dır. Seyanto Kağanlığı'nın dağılmasının ardından "Doğu Türklerinin Kağanı" iddiasıyla ortaya çıkan Türk devlet adamıdır. Dağılan Göktürk Devleti'nden kalan toprakların doğusunda kısa bir süre de olsa Doğu Türk Kağanlığı'nı yeniden kurumsallaştırmaya çalışmıştır. Tang Hanedanı'na bağlı Gao Kan komutasındaki birliklerin MS 650'de Çebi'nin ordularını mağlup etmesiyle bu amacını gerçekleştirememiştir.

<span class="mw-page-title-main">Seyanto Hanlığı</span> Göktürk Kağanlığının yönetimi altına girmiş bir Türk Hanlığı

Seyanto Hanlığı ; Tielelerin, Batı Göktürk Kağanlığından sonra kurduğu bağımsız devlettir. Şikoey Kağanın tahta çıkmasında sonra tekrar Batı Göktürk Kağanlığının boyunduruğuna girmiştir.

Aşina Nişufu veya Eski Türkçe İni Çor Börü 679-680 yılları arasında isyan etmiş Göktürk tigini ve Doğu Göktürk kağanı. Adı 7. asır Çin kroniklerinde geçer. Yaşamı hakkında çok az bilgi vardır. Bu yüzden, yalnızca hükümdarlık adı bilinmekte halk arasında kullanılan Türkçe adı hakkında bir bilgi bulunmamaktadır. Göktürkleri kuran Aşina hanedanı üyesi olduğu için, adında yer alan Aşina ifadesi "Göktürk" hanedanına mensup olduğunu belirtmektedir. Kendine bağlı olan destekçileri tarafından öldürülmüştür.

Ashina Funian, Doğu Göktürk Kağanlığı'nda hüküm sürmüş (680-681) Göktürk kağanı. Funian, hakkında bugün ele geçen bilgiler Çin kroniklerinden elde edildiği için Çince literasyonlu adından ayrı olarak Türkçe bir adının olup olmadığı bilinmemektedir. Aşina hanedanının bir üyesi olup İl Kağan'ın yeğenidir.

Aşide Beŋü, Aşide Bengü ; Göktürk Kağanlığı'nın yıkılmasından sonra Göktürklerin 50 yıllık bağımsızlık isyanının azmettiricisi olan Göktürk asilzadesidir. Çin kaynaklarında adı Wenfu olarak geçer. Pinyin Çincesinde u grubunda "ben" morfemi olmadığından dile aktarım sırasında /wen/ standartizasyonu gelişmiş; Türkçe damak sesi (n) tek ses olarak hissedildiği için hece ayrışmasına uğramadan Pinyin u grubunun tamlayıcısı "fu" sesiyle; kelime Çinceye litere edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bugut Yazıtı</span>

Bugut Yazıtı, Arhangay Aymag'daki Bayn Tsagaan Gol civarında yer alan Bugut Dağı'nın 10 km doğusunda, Birinci Türk Kağanlığı zamanından kalma bir anıt mezar külliyesinde bulunan iki dilli bir yazıt.

Aşina Shi, İlteriş/İletmiş Kağan ya da Alp Bilge Kağan, Basmil Kağanlığı'nın Kağanıydı ve 442'de Basmıllar, Karluklar ve Uygurların Ozmış Kağan'a karşı çıkardığı isyanda seçilerek kağan ilan edildi. Asıl adı Aşina Shi olan Kağan, tahta çıktıktan sonra İlteriş Kağan ve Alp Bilge Kağan ünvanını aldı. 744 yılında Basmil hakimiyetinden çıkmak isteyen Karluklar ve Uygurlar tarafından öldürülmüştür.

Bilge İşbara Tamgan Tarkan ya da Taçam Bey, İkinci Göktürk Kağanlığı döneminde yaşamış olan bir Göktürk devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mutsu (vilayet)</span>

Mutsu vilayeti, Japonya'nın tarihi vilayetlerinden biri idi. Vilayet Honshū adasında Tōsandō bölgesinde yer almaktaydı ve sınırları günümüz Fukuşima, Miyagi, Iwate ve Aomori prefektörlükleri ile Akita prefektörlüğüne bağlı Kazuno ve Kosaka belediyelerini kapsamaktaydı.

Göktürk adıyla da bilinen Türk Kağanlığı, Aşina ailesi yönetimindeydi. Bu ailenin kağanlık, yabguluk gibi üst görevler yapan üyeleri aşağıda gösterilmiştir. Renkli kutular kağanları gösterir. Buna göre;

Aşina Yuankin, 685 yılında Wu Zetian tarafından atanan kukla bir Türk kağanıydı.

Aşina Tuçi (693-700) — Tang hanedanının işgalinden sonra Batı Türk Kağanlığı'nın hak sahibi Kağanıydı.

Aşina Kuşrak veya Aşina Huseluo (693–704), Wu Zhou hanedanından Wu Zetian tarafından atanan kukla bir kağandı.