Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.
Uygurca veya Yeni Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan, Türk dillerinin Uygur grubunda yer alan bir dil.
Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.
Türk dilleri veya Türkî diller, Doğu Avrupa'dan Sibirya ve Çin'in batısına dek uzanan bir alana yayılmış ve içerisinde 35 yaşayan dil barındıran dil ailesi. Toplamda yaklaşık 180 ile 200 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dillerinin en çok konuşulan lehçesi Türkçe olup tüm Türk dili konuşurlarının %40'ı bu dili konuşmaktadır. Bu dili Azerice, Özbekçe, Uygurca, Kazakça, Türkmence ve Tatarca takip etmektedir.
Şorca veya Şor Türkçesi, Şorlar tarafından konuşulan Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı Türk dillerinden biridir. Tuvacaya büyük benzerlik gösterir. Rusya'nın Kemerovo bölgesinde 2010 yılı itibarıyla 2.840 kişi tarafından konuşulmaktadır. Günümüzde Şorca Kemerovo Üniversitesi'nde öğretilmektedir.
Şorlar Rusya'nın Kemerovo Oblastı'nda yerli bir Türk etnik grubudur. 1926 yılına kadar Şorların tüm boy gruplarının ortak adı Tadar-Kizhi idi. Güney Kuzbass'ın Türkçe konuşan nüfusunun "Şorlar" adı, Akademisyen V. Radlov'un sözde Mras ve Kondoma Tatarlarının etnokültürel birliği hakkındaki açıklamaları dikkate alınarak, yetkililer tarafından tüm resmi belgelerde yer aldı. Şor ülkesinde Rus egemenliği ve misyonerlik faaliyetleri</ref> sonucu anadilini bilenlerin sayısı azalmıştır. Ak Şor, Kızıl Şor, Kara Şor, Sarı Şor olarak ayrılırlar.
Karayca, Türk dillerinin Kıpçak öbeğine ait bir lehçedir. Kırım Tatarcasına yakındır. Musevi inancına mensup bir Türk grubu tarafından konuşulması sebebiyle de ayrı öneme sahiptir. Konuşucusunun sayısı az olan Karayca, yok olma tehlikesi altında yer alan Türk yazı dillerinden biridir.
Salarca, çoğunlukla Çin'in Çinghay ve Kansu eyaletlerinde yaşayan Salar halkı tarafından konuşulan bir Türk dilidir. Türk dillerinin Oğuz kolunun doğu parçasıdır, diğer Oğuz dilleri çoğunlukla Batı ve Orta Asya'da konuşulmaktadır. Salarlar yaklaşık 105.000 kişidir, yaklaşık 70.000'i (2002) Salar dilini ana dil olarak konuşmaktadır.
Çulımca Rusya'da Sibirya'nın ortasında genellikle Krasnoyarsk krayı, Novosibirsk oblastı ve Tomsk oblastında konuşulan bir Türk lehçesidir. Bu lehçenin tüm konuşurları Rusçayı da bilir. Sovyetler Birliği zamanında Rusça konuşmaları için yapılan baskılar sonucunda çoğu Çulım Türkü, Çulımcayı öğrenememiş, unutmuş ve böylece Çulım Türkçesinin konuşanları azalmıştır. Çulımlar Sibirya'da Kızılyar bölgesi ve Tom bölgesinde yaşarlar. Kendi aralarında kendi dillerini ifade etmek için Ös sözünü de kullanırlar.
Tofaca veya Tofa Türkçesi, Rusya'da yaşayan Tofalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan bir Türk dilidir. 2010 yılında yalnızca 93 kişi tarafından konuşulan dil Tofa dili Tuvacaya yakın olup Soyot Tuka Türkçesi gibi tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Altayca veya Altay Türkçesi, Türk dillerinin Sibirya grubunda yer alan bir dildir. Rusya içindeki Altay Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar Oyrot dili (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.
Çulım Tatarları Rusya'nın Tomsk Oblastı'nda, Ob nehri ile Çulım nehirlerinin birleştiği yerin güneyinde ve Krasnoyarsk Krayı'nda yaşayan bir Türk halkıdır. Bu bölge, Altay ve Tuva özerk bölgelerinin 400 km. kadar kuzeyindedir. Dilleri Türk dilleri grubuna ait Çulım Tatarcası'dır. Konuştukları dile Ös adını verirler. 2002 nüfus sayımına göre sayıları 1000'den azdır.
Hakasça veya Hakas Türkçesi Hakas Türklerinin dili. çağdaş Türk yazı dillerinden Sibirya kesiminde konuşulup yazılan kollarından biridir. Hakas eski Kırgız devletinin ismidir. Hakas Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Hakaslar Hakasya adı verilen ülkede yaşamakta olup, Güney Sibirya bölgesindedir. Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya, Rusya'da yer alır. Hakasların nüfusu 78,500 olup, bunun 60,168 kadarı Hakasça konuşmayı bilmektedir.
Edhem Rahimoviç Tenişev Tatar asıllı Rus dil bilimci, Türkolog, Moğol bilimci, Rusya Bilimler Akademisi muhabir üyesi, Rusya Bilimler Akademisi Dil Bilimi Enstitüsü Türkoloji ve Moğol Bilimi Laboratuvarı Müdürü, Tyurkologiya ("Türkoloji") dergisinin ve çok ciltli Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov adlı yayının editörüdür.
Türk dili tarihi, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimeler şeklinde bilinen ilk örneklerine rastlanan, coğrafya olarak Moğolistan ve Çin içlerinden Avrupa’nın ortalarına, Sibirya’dan Hindistan ve Kuzey Afrika sahasına kadar yayılmış olan Türk dilinin tarihidir. Günümüzde Asya ve Avrupa kıtalarında konuşulan ve yazılan Türk yazı dilleri ve bunların ağızlarının tarihî süreçlerini kapsar.
Şor Türkleri antroponimisi veya Şor Türkleri kişi adları — Şor Türkleri tarafından kullanımı yaygın kişi adları çoğunlukla Türk dili menşelidir. Rusça ve çevre dillerden de öbür Türk halklarında olduğu gibi faydalanılmıştır. Türkçe isimle birlikte Rusça da görülür. Misal olarak «Karlığaş» — karlı ağaç manasına gelir, kız adı olarak kullanılır. Şorlar, Sibiryanın güney taraflarında Rusya'nın şu an sınırları içindeki Kemerova bölgesi, Hakasya, Krasnoyarsk Kray, Altay Krayı ve Altay Cumhuriyetinde yaşamaktadırlar. Geçmişte Şorya adıyla Şor Türklerinin kendi yerleşim yerleri bulunmaktaydı.
Orta Çulım ağzı — Türk dillerinin Hakas grubu içinde, Hakasça'nın bir ağzı olarak, Hakasça'nın Kızıl ağzı gibi bir yapıya sahiptir.
Hakasça'nın Şor ağzı — Hakasça'nın yerel bir ağzı. Geçmişte Şor Dağları, Dağlık Şorya'dan Hakasya'ya gelen Şor Türklerinin, Şor dilinin özelliklerini de koruyup Hakasça ile uyumlaşmış halidir. Günümüzde Hakasça'nın bir ağzı konumundadır.
Kondom Şor ağzı — Türk dillerinin Sibirya grubu içinde konuşulan bir ağızdır.
Mras-su Şor ağzı — Türk dillerinin Sibirya grubu ve Hakasya grubu içinde konuşulan bir ağızdır. Hem Hakasçanın hem de Şorcanın bir ağzı konumundadır. Her iki Türk şivesinin bağlam noktasındadır.