İçeriğe atla

Aşık oyunu

Aşık atmaca oynayan Tıva Türklerinden çocuklar
Tıva Türkçesinde kajık denilen aşık kemikleri ile şeker
Kırgız Türklerinin balalarının stadyumda eğlenerek aşık oynamaları.Narın, Kırgızistan.
Oyun için şehirde bir anıt. , Kırgızistan.
Jetigen, Kazak Türkleri milli müzik enstrümanı, üzerinde asık (aşık kemiği) kullanılmıştır.

Aşık oyunu, koyunların ve keçilerin arka bacaklarında bulunan dört yüzlü kemikle oynanan bir oyun. Kadim çağlardan günümüze gelene kadar Türkistan ve Türkiye başta olmak üzere Türklerin yayıldığı tüm coğrafi bölgelerde bu oyuna rastlamak mümkündür.

Adlandırma

Türk Dünyasının millî oyunu olan aşık oyununa Türkiye'de aşık atmaca, aşık oyunu denmektedir. Güney Sibirya'daki Tıva Türkleri ise kajık oyunu demektedirler.[1][2][3]

Oynanışı

Aşık kemiğinin yüzleri cuk (ya da çik), tok, allı ve kazak olarak adlandırılır. Aşık oyunlarından birisi zıdalı'dır.[4] Aşık kemikleri her oyuncudan eşit sayıda, yerde zıda adı verilen bir dairenin ortasına tek sıra halinde dizilir (allı ya da kazak olarak adlandırılan yüzeyleri yere gelecek şekilde dik olarak) Daha sonra oyuncular ellerinde bulunan ve genellikle daha iri ve/veya içi kurşunla doldurulmuş enek adı verilen aşıklarını daire içinde bulunan diğer aşıklara vurarak daire dışına çıkarmaya çalışırlar. Dışarı çıkan aşık atışı yapan oyuncunun olur. Dışarı çıkaramama ya da ıska geçme durumlarında oyun sırası diğer oyuncuya geçer. İlk atış daire dışından oyuncuların belirlediği bir mesafeden yapılır. Daha sonraki vuruşlarda sırası gelen oyuncu daire kenarından atış yapar. Eğer daire kenarından yaptığı atışla daire içindeki aşıklardan bir veya daha fazlasını daire dışına çıkarırsa oyuncu atış sonrası eneğin kaldığı yerden oyuna devam eder. Enek genellikle daire içinde diğer aşıklara yakın konumda kaldığından oyuncu sonraki atışlarda daha avantajlıdır.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  3. ^ http://shyn.ru/?q=%C2%AB%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BA%C2%BB_%E2%80%94_%D1%87%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%83%D2%A3_%D0%BC%D3%A9%D3%A9%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B8 []
  4. ^ *asiloynanir.com. "Aşık Nasıl Oynanır ?". 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.  (Türkçe) (13 Şubat 2012).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Futbol</span> çim veya toprak zeminde, on birer oyuncudan oluşan iki taraf arasında topla oynanan takım sporu

Futbol, on birer oyuncudan oluşan iki takım arasında, kendine özgü küresel bir topla oynanan takım sporudur. 21. yüzyıl itibarıyla 200'ün üzerinde ülkede 250 milyonu aşkın oyuncu tarafından oynanmakta olup dünyadaki en popüler spordur.

<span class="mw-page-title-main">Basketbol</span> bir spor çeşidi, türü

Basketbol ya da Sepettopu, elle idare edilen bir topla oynanan popüler bir takım oyunu ve spor dalı. Profesyonel basketbolda beşer kişilik iki takım, yerden yüksekliği Avrupa standartlarına göre 3,05 metre olan ve pota adı verilen, yere paralel konumdaki bir çemberden topu geçirerek, rakibinden daha fazla sayı yapmak suretiyle, on ikişer, onar veya sekizer dakikalık dört periyottan oluşan maçı kazanmaya çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Tavla</span> iki kişilik bir oyun

Tavla, özel bir platform üzerinde 2 zar ve 15 siyah, 15 beyaz tavla pulu ile oynanan iki kişilik bir oyundur. Tavla anlamında Osmanlıca ﻧﺮﺩ /nerd/ sözcüğü de kullanılırdı. Tavlanın eş anlamlısı olarak nert, nerttahta verilmektedir. Dünyadaki en eski oyunlardan birisidir ve mirası pek çok millet tarafından sahiplenilir. Oyunun ilk ortaya çıktığı devirde tavladaki zarlar ve taşların kemiklerden yapıldığı düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Voleybol</span> ortada file olmak üzere filenin batısında ve doğusunda iki takım olmak üzere oynanan bir spor dalı

Voleybol, file ile ikiye bölünmüş bir oyun alanı üzerinde altı kişilik iki takım ile oynanan, voleybol topuna eller ve kollarla vurarak file üzerinden karşı tarafın oyun alanına gönderme ve yere değmesini sağlama esasına dayalı bir takım sporudur.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk oyunu</span> çocuklara yönelik oyun

Çocuk oyunları, genellikle çocukların oynadığı ancak bazen yetişkinlerin de eşlik ettiği veya kendi aralarında oynadığı oyunlardır. Bazı oyunlar için açık alan gerekirken diğerleri bina içerisinde oynanabilir. Tek kişilik çocuk oyunları olduğu gibi onlarca kişi ile oynanan oyunlar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Beyzbol</span>

Beyzbol, her biri dokuz oyuncudan oluşan iki takım arasında, sırayla vuruş ve saha çalışmasıyla oynanan bir sopa ve top sporudur. Oyun birkaç oyun boyunca gerçekleşir ve her oyun genellikle saha takımındaki atıcı olarak adlandırılan bir oyuncunun, vuruş yapan takımdaki vurucu adı verilen bir oyuncunun sopayla vurmaya çalıştığı bir topu fırlatmasıyla başlar. Vurucu takımın amacı, topu diğer takımın oyuncularından uzağa, oyun alanına vurarak, oyuncularının üsleri koşmasına izin vererek, dört üs etrafında saat yönünün tersine ilerlemelerini sağlayarak, koşuyu tamamlamaktadır. Savunma konumundaki karşı takımının amacı, vurucuların koşucu olmasını önlemek ve koşucuların üsler etrafında ilerlemesini engellemektir. Bir koşucu yasal olarak üslerin etrafında sırayla ilerlediğinde ve ana plakaya dokunduğunda bir koşu puanlanır.

<span class="mw-page-title-main">Masa tenisi</span> iki veya dört oyuncunun raket ile birbirlerine topu atarak oynadığı masa oyunu

Masa tenisi (pinpon), iki veya dört oyuncunun birbirlerine topu karşılıklı olarak attığı ortasında ağ bulunan masanın üstünde oynanan bir oyundur.

<span class="mw-page-title-main">Misket</span> oyun

Misket,, çocukların oyuncak olarak kullandığı, genellikle kemik, cam veya demirden yapılan küçük, sert, küre biçimindeki toplara denir.

<span class="mw-page-title-main">Tuhovişta</span> Bulgaristanın Yukarı Cuma ili, Satovça ilçesine bağlı köy

Tuhovişta ya da Tuvişta Bulgaristan'da, Blagoevgrad ilinin, Satofça ilçesine bağlı bir köydür. Tuhovişta, Bulgaristan’ın Güneybatısında Yunanistan sınırına 2 km mesafededir. Bulgaristan tarafinda komşu köyler şunlardır: Godeşevo, Slaşten, Vılkosel ve Jijevo. Yunanistan tarafında: Manastırcık, Poçen, Şurdilova, Tisova ve Boren.

<span class="mw-page-title-main">Kaleci (futbol)</span>

Kaleci, futbolda yer alan bir pozisyondur. Spordaki en özelleştirilmiş mevkiidir. Kalecinin asıl görevi rakip takımın gol atmasını engellemektir. Bu, kalecinin topu yakalamak veya kale çizgisinden daha uzağa yönlendirmek için topun yörüngesine doğru hareket etmesiyle gerçekleştirilir. Ceza sahası içinde kalecilerin ellerini kullanmalarına izin verilir, bu da onlara sahada topu elle kontrol etme hakkını verir. Kaleci, takım arkadaşlarından ve rakipten farklı renkte bir forma giymektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hakem (basketbol)</span> basketbol maçlarında kurallarının uygulanmasından sorumlu olan kişi

Hakem, Basketbol müsabakasında resmi kuralların uygulanması ve oyun düzeninin korunmasıyla sorumlu olan kişidir. Oyun süresini, skoru takip eden diğer hakemlerde saha içindeki hakemler gibi bu görevlerle sorumludurlar. Basketbol oyunu hızlı olması ve anlık karar alınmasını gerektirdiği için yönetilmesi zor sporlardan birisi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çaa göl (il)</span>

Çaa-Höl İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Çaa-Höl.

<span class="mw-page-title-main">Tınçtıkbek Çorotegin</span> Kırgız Tarihçi ve Gazeteci

Tınçtıkbek Kadırmambetoviç Çoroev / Çorotegin – Kırgız tarihçisi ve gazetecisi. Tarih Alanında Doktor (1998), Profesör (2002). Cengiz Aytmatov adındaki uluslararası Akademi üyesi. Milleti - Kırgız.

<span class="mw-page-title-main">Futbol sahası</span> doğal veya yapay çimle kaplı, futbol maçlarının oynandığı dikdörtgen şeklindeki alan

Futbol sahası, doğal veya yapay çimle kaplı, futbol maçlarının oynandığı dikdörtgen şeklindeki alandır. Boyutları ve standartları, futbol kurallarının birinci kuralında belirtilmektedir.

Tuva Türkleri antroponimi — Tıva (Tuva) Türkleri tarafından kullanımı yaygın kişi adları çoğunlukla Türk dili, Tibet dili ve Rus dili menşelidir. Rusçadan da öbür Türk halklarında olduğu gibi faydalanılmıştır. Türkçe isimle birlikte Tibetçe eklentiler de görülür. Tıva dili, köken olarak Türk diline dayandığı için kişi adlarında Türk dili adların yaygın olduğu görülür. Misal olarak «Belek maa» — belek hediye manasına gelir. -maa eklentisi de Tibetçeden gelmiştir. Belekmaa şeklinde yazılır ve söylenir. Anay (Анай) 'kuzucuk', Belek 'armağan', Maadır (Маадыр) 'bahadır', Mergen (Мерген) 'bilge, akıllı', Çeçek (Чечек) 'çiçek', Чечен 'zarif' adları ve manaları böyledir.

Anton Üyerjaa Batı Hemçik yöresindeki Höndelen'de doğmuştur. Tıvalı şair, manzum ustasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ondoy</span> Rusya, Altay Özerk Cumhuriyeti, Ondoy Rayonu, Ondoy muhtarlığına bağlı köy

Ondoy köyü — Rusya'da Altay Cumhuriyeti Ondoy rayonunda Ondoy muhtarlığına idaresine bağlı olan köy.

Ondoy kır yerleşimi — Rusya'da Altay Cumhuriyeti Ondoy rayonunda köy belediyesi. Yönetim merkezi — Ondoy köyü.

<span class="mw-page-title-main">Amiral battı (oyun)</span>

Amiral battı, (Battleship) 2 kişilik düşünce ve strateji tabanlı bir kutu (masa) oyunudur. Her oyuncu kendi gemi filosunu diğer oyuncudan gizlediği, önceden yatay ve dikey koordinatların belli olduğu bir alanda oynanır. Oyuncular sırayla koordinat belirtip "atış" yaparak diğer oyuncunun gemilerinin yerlerini bulup batırmaya çalışırlar.