Ağlebîler
Banû El Aglab الأغالبة Aglabiler Emirliği | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 800-909/1048 | |||||||||||||
 Aglabiler Emirliği'nin en yaygın dönemi (yak. 900) | |||||||||||||
| Başkent | Kayrevan, sonra El Abbasiyye | ||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Arapça | ||||||||||||
| Hükûmet | Monarşik emirlik Abbasiler Devletine tabi alt-devlet | ||||||||||||
| Emir | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Para birimi | Aglabi Dinar | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Arap devletleri ve hanedanları |
|---|
 |
| Tunus tarihi |
|---|
 |
Aglebîler (Arapça: الأغالبة), Fâtımîlerden önce Kuzey Afrika'nın bir bölümünde 800-909 yılları arasında hüküm süren emirlik.
Bağdat'ta Abbâsî hâkimiyeti devam ederken, Halife Harun Reşid emirlerinden İbrahim bin Agleb'i, Kuzey Afrika'ya vali tayin etti. İbrahim bin Agleb, Tunus'ta isyanları bastırarak duruma hakim oldu ve 801 yılında içişlerinde özerk, dışişlerinde halifeye bağlı Aglebiler Devleti'ni kurdu. Başkentleri 800-876 arası Tunus'ta Abbasiye, 892-894 arası Tunus ve 876-892 ile 894-909 arası Rakkaade olan hanedan Abbâsîlere bağlılığını hep sürdürdü ve Abbâsî Halifeleri adına hutbe okuttu.
Ağlebîler 75 yıllık mücadeleden sonra Sicilya adasının fethini gerçekleştirdiler. 840'ta Brindisi ve Taranto'yu aldılar. 845'te Pianosa ve Ischia adalarını alıp Napoli'yi abluka altına aldılar. 846'da Roma'nın limanı Ostia'yı ele geçirdikten sonra Roma'ya yürüdüler ancak sağlam sur duvarlarını aşamadıkları için Saint Peter ve Saint Paul Katedrallerini yağmalamakla yetindiler. Benevento ve Bari'yi fethettikten sonra 870'te Malta'yı Arap topraklarına kattılar.
Aglebî saltanatı 904 yılında Şii Fâtımîler'in propagandaları sonucunda parçalandı ve toprakları Fâtımîler'in eline geçti.
Aglebi emirleri
- İbrahim bin Agleb (800-812)
- Ebu'l-Abbas Abdullah (812-817)
- Ziyadetullah bin İbrahim (817-838)
- El-Agleb (838-841)
- Ebu'l-Abbas Muhammed (841-856)
- Ebu Cafer Ahmed (856-863)
- Ziyadetullah bin Ebu'l-Abbas (863-864)
- II. Muhammed bin Ahmed (864-875)
- Ebu İshak İbrahim bin Ahmed (875-902)
- II. Ebu'l-Abbas Abdullah bin İbrahim (902-903)
- III. Ziyadetullah bin Abdullah (903-909)
Tunus'un Kayrevan şehrinde bulunan ve yapımı 670'te başlatılan Kayrevan Ulu Camii'nin (Seydi Ukba Camii) planı ilk İslam camileri gibidir. 724-727 yıllarında yeniden yapılan yapının minaresi bu sırada yapılmıştır. 836 yılında genişletilen cami bugünkü hâliyle Aglebiler dönemine aittir.
Kaynaklar
Dış kaynaklar
- Marçais, George "Aghlabids" Kaynak: Encyclopedia of Islam, 2. ed., Cilt: I, say:699–700. (İngilizce)
- Talbi, Mohammad (1967), Emirat Aghlabide, Paris: Adrien Maisonneuve, (Fransızca)
- Vonderheyden, Madeleine (1927), La Berbérie orientale sous la dynastie des Benoû l-Aṛlab, 800-909, Paris: Geuthner, (Fransızca)
