Ağaç sınırı
Ağaç sınırı ya da ağaç hattı, ağaç çizgisi (İngilizce treeline, tree line), dikey (dağlarda) ya da yatay (Kutup, çöl ve bozkırlarda) uç bölgelerde ağaçların sıcaklık ve nem yetersizliğinden büyüyemeyip ilerleyişinin durduğu habitat sınırı.[1] Bir bakıma ağaçların yaşam sınırı olup ağaç yetişmeyen bölge sınırı, ağaç yetişmeyen yükseklik sınırı, ağaç büyüme üst sınırı olarak da adlandırılır.
Bazen eş anlamlı kullanılan orman sınırı[2] (İngilizce timberline, forest line) ise, orman örtüsünün kapalılığı kaybolmadan (en azından doğal gençleştirme koşullarının devam ettiği ışıklı kapalılık seviyesinde) uzanabildiği sınıra denir.[3]
Tipleri
- Dağ (alp) ağaç ve orman sınırı
- dağ orman sınırı, doğal koşullar altında, ormanın, kapalılığı kaybolmadan (en azından doğal gençleştirme koşullarının devam ettiği ışıklı kapalılık seviyesinde) çıkabildiği son rakım.[2]
- dağ ağaç sınırı, kapalılığın kaybolduğu (serbest durum) ve ağaçların, asgari düzeyde de olsa (5 m) boylarını koruyarak ulaşabildikleri rakım. Dağ ağaçsınırı tohumun olgunlaşabilme sınırı olarak da adlandırılır.[2]
- dağ kötürüm ağaç sınırı, ağaç formundaki türlerin, 5 metrenin altına düşen boyları ile ağaççık ve hatta çalı halini alarak; zor koşullar yüzünden, normal habitatları bozulmuş bir hâlde ulaşabildikleri rakım.[2]
- Kutup (polar) ağaç ve orman sınırı
- Bozkır (step) ağaç ve orman sınırı
Tipik vejetasyon
Bazı tipik arktik ve alpin ağaç sınırı oluşturan vejetasyon örnekleri (ki çoğu çam, ladin, köknar gibi kozalaklı ağaçlardır):
Avrasya
- Larix gmelinii
- Larix gmelinii
- Pinus cembra
- Pinus mugo
- Betula pubescens subsp. tortuosa
Türkiye'de en üst dağ orman sınırı Nemrut Dağı (Bitlis)'nda 2800–2900 m rakımlarda huş (Betula) ağacının çizdiği sınırdır. Türkiye'de huşlardan başka Pinus sylvestris (sarı çam), Pinus nigra (kara çam), Populus tremula (titrek kavak), Picea orientalis (Doğu ladini), Abies (köknar), Cedrus libani (Toros sediri), Juniperus (ardıç) ve Fagus orientalis (Doğu kayını) ağaçları dağ orman sınır oluşturan ağaçlardır.[2]
Kuzey Amerika
- Abies lasiocarpa[4]:106
- Larix lyallii[5]
- Picea engelmannii[4]:106
- Pinus albicaulis[5]
- Pinus longaeva
- Pinus aristata
- Pinus balfouriana
- Pinus flexilis
- Pinus culminicola
- Picea mariana[1]:53
- Pinus hartwegii
Güney Amerika
- Nothofagus antarctica
- Nothofagus pumilio[6]
- Polylepis tarapacana
Avustralya
Kaynakça
- ^ a b Elliott-Fisk, D.L. (2000). "The Taiga and Boreal Forest". Barbour, M.G.; Billings, M.D. (Ed.). North American Terrestrial Vegetation (2. bas.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-55986-7.
- ^ a b c d e Musa Genç (2009), Silvikültürün Temel Esasları 13 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Jørgensen, S.E. (2009). Ecosystem Ecology. Academic Press. ISBN 978-0-444-53466-8.
- ^ a b Peet, R.K. (2000). "Forests and Meadows of the Rocky Mountains". Barbour, M.G.; Billings, M.D. (Ed.). North American Terrestrial Vegetation (2. bas.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-55986-7.
- ^ a b "Treeline". The Canadian Encyclopedia. 21 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2011.
- ^ Fajardo, A; Piper, FI; Cavieres, LA (2011). "Distinguishing local from global climate influences in the variation of carbon status with altitude in a tree line species". Global ecology and biogeography. 20 (2). ss. 307-318. doi:10.1111/j.1466-8238.2010.00598.x.
Dış bağlantılar
