İçeriğe atla

Ağıtlar (Yaşar Kemal)

Ağıtlar
Ağıtlar I
Kapak resmi
YazarYaşar Kemal
Kapak sanatçısı
Abidin Dino
ÜlkeTürkiye
DilTürkçe
TürAğıt
Yayım1943
YayımcıAdana Halkevi

Ağıtlar, Yaşar Kemal'in 1943 yılında Adana Halkevi tarafından yayımlanan kitabıdır. Yazar eserdeki ağıtları 1940-1941 yılları arasında Çukurova ile Toroslar'dan derlemiştir.[1]

Kaynakları

Yazarın doğduğu köy olan Hemite köyünde ölülere ağıt yakılırdı. Toroslar'ın ardından Çukurova'ya inen Avşarların ağıtlarını köydeki kızlar, âşıklar öğrenirdi. Yazar ilk ağıt derlemesini Hemite'de yapmış ve ilk ağıdı Medine Mustafa'nın karısı Kara Zeynep adından bir kadından almıştır.[2] Daha sonra Hasibe Hatun ile Telli Hatun adlarında ağıtçılıkta ünlenmiş iki kız kardeşten hem onların hem Avşarların ağıtlarını kaleme almıştır. Daha sonra köy köy dolaşarak kadın ve erkeklerden ağıtlar derlemiştir.[3]

Yayımlanması

Yaşar Kemal, 1940'larda Adana'da çıkan Çığ dergisi çevresinde çeşitli yazar ve aydınlarla tanışmıştır. Bunların arasında Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino, Arif Dino, Abidin Dino gibi isimler de vardır. Derlemiş olduğu ağıtlarla tekerlemeleri Abidin Dino'ya vermiş ve Dino bu çalışmalara "hayran" kalmış ve yayımlanması için uğraşmıştır.[3] Ağıtları, Halkevleri Genel Başkanı ve Adana Milletvekili Celal Güven'e, Güven de Adana Halkevi Başkanı Basri Arsoy'a vermiştir. Kitap 1943 yılında Ağıtlar I adıyla yayımlanmıştır. 1946 yılında yazar Türk Dil Kurumu ile anlaşarak derlediği ağıt ve tekerlemeleri onlara verdi fakat bu çalışmalar kitap olarak basılmadı. 1979 yılında yazar İsviçre'deyken Alpay Kabacalı'dan bu çalışmalarının bir kopyasını isteyerek bu çalışmalar üzerine durarak kitap olarak yayımlamayı tasarladı. Yaşar Kemal'in Ağıtlar kitabı daha sonradan Toros ve Adam Yayınları'ndan çıktı. Günümüzde ise Yapı Kredi Yayınları tarafından basılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Sönmez, Tekin (29 Mayıs 1978). "Tekin Sönmez'in Yaşar Kemal'le Uzun Bir Söyleşisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011. 
  2. ^ Kemal, Yaşar (2004), Ağıtlar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s. 11 
  3. ^ a b Kemal 2004, s. 12.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yaşar Kemal</span> Türk yazar ve şair (1923–2015)

Kemal Sadık Gökçeli veya bilinen adıyla Yaşar Kemal, Kürt kökenli Türk roman ve hikâye yazarı, şair ve aktivisttir. Türk edebiyatının en önde gelen yazarlarından biri olarak kabul edilen Yaşar Kemal, yaşamı boyunca pek çok ödül almış ve Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilmiştir. En ünlü eseri, yaklaşık 32 yılda tamamladığı İnce Memed roman serisidir.

Abidin Dino Türk ressam, karikatürist, yazar ve film yönetmenidir.

<i>Teneke</i> (roman) Yaşar Kemal tarafından yazılan roman

Teneke, Yaşar Kemal'in 1955 tarihli romanı. Çukurova'daki çeltik ağalarına karşı mücadele eden köylünün yanında yer alan idealist kaymakamın trajik öyküsü anlatılmaktadır. Yazarın İnce Memed sonrasındaki ikinci romanıdır. İlk olarak Varlık Yayınları'nda yayımladı. Sonraları birçok yayınevi tarafından yayımlanan eser 2004’ten günümüze ise Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Güzin Dino</span> Türk dilci ve çevirmen

Güzin Dino, Türk dilbilimci, öğretim üyesi, çevirmen yazar.

<i>Lüzumsuz Adam</i>

Lüzumsuz Adam, Türk yazar Sait Faik Abasıyanık'ın 1948 yılında yayınlanan dördüncü kitabıdır. Sait Faik bu kitapla yeni bir öykü tarzına yönelmiştir. Kitaptaki on dört hikâye de İstanbul'da geçmektedir.

Nigâr Hanım ile Çiftçi Sadık Efendi'nin oğlu olarak 1923 yılında dünyaya gelen Yaşar Kemal, hayatı boyunca öykü, roman, çeviri, deneme, derleme, şiir ve röportaj alanlarında eser vermiştir. On altı yaşındayken 1939'da ilk şiiri "Seyhan"ı Görüşler adlı Adana halkevleri dergisinde yayımladı. Ortaokuldan ayrıldıktan sonra folklor derlemelerine başladı ve 1940-1941 yılları arasında Çukurova'dan ile Toroslardan derlediği ağıtları içeren ilk kitabı olan Ağıtlar, 1943 yılında Adana Halkevi tarafından; 1944 yılında ilk hikâyesi Pis Hikâye'yi yayımladı. 1940'larda Adana'da çıkan Çığ dergisi çevresinde Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino gibi isimlerle tanıştı. Özellikle, ressam Abidin Dino'nun ağabeyi Arif Dino'yla kurduğu yakınlık onun düşün ve yazın dünyasının gelişimini önemli bir ölçüde etkilemiştir. Kemal Sadık Göğceli adı ile çeşitli yayımlarda yazarken Yaşar Kemal adını Cumhuriyet gazetesine girince kullanmaya başladı ve 1951-1963 yılları arasında gazetede fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. 1952 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı olan Sarı Sıcak'ta da yer alan Bebek öyküsü burada tefrika edildi. 1947'de İnce Memed'i yazdı fakat yarım bıraktı ve 1953-54'te bitirdi. Dört ciltten oluşan seri, otuz dokuz yılda tamamlandı. Teneke (1955), Dağın Öte Yüzü serisi, Üç Anadolu Efsanesi (1967), Binboğalar Efsanesi (1971), Yılanı Öldürseler (1976), Hüyükteki Nar Ağacı (1982) dahil olmak üzere yazarın birçok eseri, Çukurova'da geçmektedir. Ayrıca eserlerden sekizi tiyatro oyununa, on ikisi sinemaya ve ikisi baleye uyarlanmıştır. Yaşar Kemal'in ayrıca senaryosunu yazdığı filmleri de mevcuttur.

Yaşar Kemal (1923-2015), hayatı boyunca öykü, roman, çeviri, deneme, derleme, şiir ve röportaj alanlarında eser vermiştir. On altı yaşındayken 1939'da ilk şiiri "Seyhan"ı Görüşler adlı Adana halkevleri dergisinde yayımladı. Ortaokuldan ayrıldıktan sonra folklor derlemelerine başladı ve 1940-1941 yılları arasında Çukurova'dan ile Toroslar'dan derlediği ağıtları içeren ilk kitabı olan Ağıtlar, 1943 yılında Adana Halkevi tarafından basıldı. Kayseri'de askerliğini yaparken ilk hikâyesi olan "Pis Hikâye"yi (1946) yirmi üç yaşındayken yazdı. 1948’de "Bebek" hikâyesini ardından "Dükkancı"yı yazdı. 1940'larda Adana'da çıkan Çığ dergisi çevresinde Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino gibi isimlerle tanıştı. Özellikle, ressam Abidin Dino'nun ağabeyi Arif Dino'yla kurduğu yakınlık onun düşün ve yazın dünyasının gelişimini önemli bir ölçüde etkilemiştir. Kemal Sadık Göğceli adı ile çeşitli yayımlarda yazarken Yaşar Kemal adını Cumhuriyet gazetesine girince kullanmaya başladı ve 1951-1963 yılları arasında gazetede fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu dönemde Anadolu insanının iktisadi ve toplumsal sorunlarını dile getirdiği dizi röportajları ile tanınmaya başladı: Yanan Ormanlarda Elli Gün (1955), Çukurova Yana Yana (1955), Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün (1955), Peri Bacaları (1957). 1952 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı olan Sarı Sıcak'ta da yer alan "Bebek" öyküsü burada tefrika edildi. 1947'de İnce Memed'i yazdı fakat yarım bıraktı ve 1953-54’te bitirdi. Roman, ağalara karşı Çukurova'nın yoksul halkına arka çıkan İnce Memed'in halkı için savaşmasını konu almaktadır.

Ortadirek, Yaşar Kemal'in Dağın Öte Yüzü üçlemesinin ilk romanıdır. 1959'da Cumhuriyet'te tefrika edildikten bir yıl sonra, 1960 yılında, yayımlanmıştır. Toros Dağları'nın bir yüzünde yaşayan köylülerin Çukurova'ya iniş süresince karşılaştığı güçlüklerin, insanın doğayla mücadelesini ele almaktadır. On sekiz bölümden müteşekkildir. İlk baskısı Remzi Kitabevi tarafından yapılmıştır.

Ölmez Otu, Yaşar Kemal'in Dağın Öte Yüzü üçlemesinin üçüncü romanıdır. 1968 yılında Ant Yayınları tarafından yayımlandı. Toplam kırk yedi bölümden oluşmaktadır. Üçlemesinin son eseri olan Ölmez Otu'nda serinin diğer romanlarından farklı olarak, Memidik'in Muhtar Sefer'den almak istediği intikam sonunda onu öldürmesi ve köylülerin Taşbaşoğlu mitini yok etmeleri anlatılır.

Pis Hikâye, Yaşar Kemal'in yayımlanan ilk hikâyesidir. Kemal, hikâyeyi 1946'da yirmi üç yaşında Kayseri'de askerliğini yaparken yazdı. Hikâyede Fadık'ın kaçırılıp tecavüze uğraması anlatılır. Sarı Sıcak'ın (1955) bazı baskılarına Pis Hikâye ve Teneke de eklenmiş daha sonraları tekrar çıkartılıp bir kitap olarak basılmıştır. Ayrıca Notos tarafından aynı adla kitap olarak yayımlanmıştır.

Yılanı Öldürseler, Yaşar Kemal'in aşk, töre ve anne şefkati üçgeninde filmlere konu olmuş romanıdır. Eserde Yaşar Kemal'in doğup büyüdüğü Osmaniye'nin Hemite köyündeki Esme'nin hikâyesini anlatılır. Yazar, Yılanı Öldürseler'i 1950'de Kozan hapishanesinde yatarken tanıştığı bir çocuğun başından geçenlerden esinlenerek yazmıştır. 1976'da Cumhuriyet gazetesinde tefrika edildikten sonra aynı yıl Cem Yayınevi tarafından kitap olarak basılmıştır. 1982'de Türkan Şoray'ın yönetmenliğinde aynı adla sinemaya uyarlanan kitap, 1983 yılında Marianik Revillon tarafından Paris'te tiyatro oyunu olarak sahnelenmiştir. 1991 yılında Yaşar Kemal'in eşi Thilda Kemal tarafından To Crush the Serpent adıyla İngilizceye çevrilmiştir.

<i>Çıplak Deniz Çıplak Ada</i> Yaşar Kemalin 2012de basılmış romanı

Çıplak Deniz Çıplak Ada, Yaşar Kemal'in Bir Ada Hikâyesi serisinin dördüncü ve son romanıdır. Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana (1997) romanı ile başlayan Karıncanın Su İçtiği (2002) ve Tanyeri Horozları (2002) kitaplarıyla devam eden Bir Ada Hikâyesi dörtlemesi, son kitabı Çıplak Deniz Çıplak Ada ile tamamlanmış oldu. 4 Ekim 2012'de Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlandı. Romanda yerlerinden edilen insanların Ege'de bir adada yeni bir yaşam kurma mücadelesi anlatılmaktadır.

<i>İnce Memed IV</i> Yaşar Kemal romanı

İnce Memed IV, Yaşar Kemal'in yazdığı İnce Memed serisinin dördüncü ve son romanıdır. 1987 yılında Toros Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Seri bu romanın yayımlanmasıyla otuz iki yılda tamamlanmış oldu. Yaşar Kemal tarafından "Anadolu'nun destanı" olması istendi.

<i>Bugünlere Bahar İndi</i>

Bugünlere Bahar İndi, Yaşar Kemal'in 2010'da Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan şiir kitabıdır. Bugünlerde Bahar İndi kitabında kırk bir adet şiir mevcuttur. Seçtiği kırk bir şiir arasından en eski olanı 1940 tarihli Masal, en yakın zamanlı olanı ise 1973 tarihli Hannaya Şiirler ile Merhaba'dır. Şiirlerin çoğu genel olarak daha önceden dergilerde yayımlanmıştır fakat ilk kez yayımladığı şiirleri de mevcuttur. İmza olarak da ağırlık olarak Kemal Sadık Göğceli ve Kemal Sadık'ı kullanmıştır. "Yaşar Kemal" imzasını ise sadece Benim İçin başlıklı şiirinde tercih etmiştir.

Akçasazın Ağaları, Yaşar Kemal'in üçleme olarak tasarladığı ama ikileme olarak yayımlanan roman serisidir. Seri, Demirciler Çarşısı Cinayeti (1974) ile Yusufçuk Yusuf (1975) kitaplarından oluşmaktadır ve Cem Yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Serinin üçüncü kitabı olması planlanan Anavarza ise yayımlanmamıştır. İki cilt de "O iyi insanlar, o güzel atlara bindiler, çekip gittiler." cümlesiyle başlamaktadır. 1950'li yıllarda yaşanan Çukurova'daki toplumsal dönüşümü konu almaktadır.

Yanan Ormanlarda Elli Gün, Yaşar Kemal'in 1955'te yayımlanmış röportaj kitabıdır. Kitabın ihtiva ettiği yazılar önce Cumhuriyet'te seri makaleler halinde neşredilmiştir. Daha sonra kitap haline getirilerek Türkiye Ormancılar Cemiyeti tarafından basılmıştır.2004 yılında Bu Diyar Baştanbaşa ikinci serisi altında Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmıştır.

Kimsecik, Yaşar Kemal'in Yağmurcuk Kuşu (1980), Kale Kapısı (1985) ile Kanın Sesi (1991) kitaplarından oluşan üçlemesidir.

Peri Bacaları, Yaşar Kemal'in 1957'de yayımlanan röportaj kitabıdır. Varlık Yayınları tarafından basılmıştır. 2004 yılında Bu Diyar Baştanbaşa 3 serisi altında Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Eserde Van Gölü'den Çukurova'ya, Anadolu köylerine kadar geniş bir alanda yapılan röportajlar işlenmiştir.

Bir Bulut Kaynıyor, Yaşar Kemal'in röportaj kitabıdır. 1974'te Cem Yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca 2004'te Yapı Kredi Yayınları tarafından basılan Bu Diyar Baştan Başa serisinin dördüncü kitabı olarak piyasaya sürülmüştür. Kitapta kaymakamlar, ağalar, şoförler, gecekondularda yaşayanlar, fakir evleri, zengin mezarları, martıları, "Amerikalılar", rektörler, yunuslar ve balıkçıların yanı sıra Çetin Altan, Abidin Dino, Sait Faik yer almıştır.

Ağıtlar, şu anlamlara gelebilir: