9 Mart

9 Mart, Miladi takvime göre yılın 68. (artık yıllarda 69.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 297 gün vardır.

• 1621 - İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa, sadrazamlıktan alınarak yerine Ohrili Hüseyin Paşa atandı.
• 1764 - Padişah III. Mustafa tarafından yaptırılan Laleli Camii, ibadete açıldı.
• 1788 - NGC 2841 çubuksuz sarmal gökadası bulundu.
• 1796 - Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.
• 1814 - Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir dönemde, Viyana Kongresi toplandı.
• 1842 - Giuseppe Verdi'nin üçüncü opera eseri Nabucco ilk kez Milano'da sahnelendi.
• 1908 - İtalyan futbol kulübü, FC Internazionale Milano kuruldu.
• 1913 - Adapazarı İslam Ticaret Bankası kuruldu. (31 Mart 1937 tarihinde unvanı Türk Ticaret Bankası A.Ş. olarak değiştirilmiştir.)
• 1923 - Sovyet lideri Lenin, geçirdiği felç sonucu konuşma yeteneğini kaybetti.
• 1929 - İstanbul'da "Matbaacılık Mektebi" açıldı.
• 1930 - Atatürk, Antalya Müzesi'ni gezdikten sonra, Aspendos'ta incelemelerde bulundu.
• 1935 - Hitler, yeni bir hava kuvvetleri oluşturacağını ilan etti.
• 1943 - Şükrü Saracoğlu'nun Başbakanlığındaki 13. Türkiye Hükûmeti istifa etti ve yine Şükrü Saracoğlu Başbakanlığında 14. Türkiye Hükûmeti kuruldu.
• 1952 - Amerika Birleşik Devletleri'ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem adı altında kozmetikler piyasaya sürdü.
• 1954 - Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası; Meclis'te yaptığı bir konuşmada Yazı İşleri Müdürleri için "baldırı çıplak" tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük'ü, Meclise ve DP Genel Başkanlığına çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
• 1954 - Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa, Meclis'ten çıktı.
• 1955 - Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nce, idama mahkûm edilen Sovyet casusları, İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
• 1956 - Kıbrıs Rum Toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından Seyşel Adaları'na sürgüne gönderildi.
• 1956 - Ali Sami Yen Stadyumu, Galatasaray'a devredildi.
• 1957 - Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Sema Aran, teğmen rütbesiyle göreve başladı.
• 1959 - Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla kurulmuş olan EOKA, İngiltere'nin önerisini kabul etti; Georgios Grivas çekildi.
• 1967 - Gölcük Tersanesi'nde "TCG Berk (D-358)" adlı refakat fırkateyninin yapımına başlandı. Türkiye'nin kendi olanaklarını kullanarak yaptığı ilk firkateynin yapımı, 1971 yılında tamamlandı.
• 1971 - 19 Adalet Partili, Süleyman Demirel'in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
• 1971 - Başsavcılık, Millî Nizam Partisi'nin (MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
• 1971 - Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından, başarısız bir askeri darbe teşebbüsü yapıldı.
• 1978 - Nurettin Ersin, Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.
• 1983 - Belgrad saldırısı: Türkiye'nin Belgrad Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve ASALA örgütü üstlendi.
• 1984 - Turgut Özal, Türk Ceza Kanunu'nda siyasi suç olmadığını söyledi.
• 1992 - Türk savaş uçakları, Kuzey Irak'taki iki PKK kampını bombaladı.
• 2000 - Güney Kore'de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, aşırı yorgunluk ve stresten öldü.
• 2003 - Siirt'te yapılan milletvekili ara seçimlerinde, iktidardaki AK Parti'nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da TBMM'ye girdi.
• 2004 - İstanbul'da bir lokantaya yapılan bombalı saldırı sonucunda 5 kişi yaralandı.
• 2007 - İsviçre'de, Ermeni çevrelerinin soykırım iddiasının inkârını suç sayan yasayı ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanan İşçi Partisi lideri Doğu Perinçek, para cezasına çarptırıldı. Lozan Mahkemesi, 6 Mart'ta başlayan duruşmalar sonunda bugün verdiği kararda, Perinçek'i 90 gün hapis cezası karşılığında her günü 100 İsviçre Frangı (yaklaşık 115 YTL) olmak üzere 9 bin İsviçre Frangı para cezasına çarptırdı ve bu cezayı iki yıl tecil etti.
• 2020 - Demokrasi ve Atılım Partisi kuruldu.

• 1454 - Amerigo Vespucci, İtalyan tüccar ve haritacı (ö. 1512)
• 1564 - David Fabricius, Friz Amatör astronom, kartograf ve Lüteriyan teologu (ö. 1617)
• 1568 - Aloysius Gonzaga, İsa Cemiyeti'nin üyesi ve bir İtalyan aristokrat (ö. 1591)
• 1737 - Josef Mysliveček, Çek besteci (ö. 1781)
• 1749 - Honoré Gabriel Riqueti de Mirabeau, Fransız politikacı (ö. 1791)
• 1814 - Taras Grigoroviç Şevçenko, Ukraynalı şair ve ressam (ö. 1861)
• 1850 - Hamo Thornycroft, Britanyalı heykeltıraş (ö. 1925)
• 1856 - Edward Goodrich Acheson, Amerikalı kimyacı (ö. 1931)
• 1877 - Emil Abderhalden, İsviçreli biyokimyacı ve fizyolog (ö. 1950)
• 1881 - Ernest Bevin, İngiliz devlet adamı (ö. 1951)
• 1883 - Umberto Saba, İtalyan şair ve romancı (ö. 1957)
• 1886 - Werner Kempf, Nazi Almanyası'nın panzer generali (ö. 1964)
• 1890 - Vyaçeslav Molotov, Rus siyasetçi (ö. 1986)
• 1891 - José P. Laurel, Filipinli bir politikacı ve yargıçtı (ö. 1959)
• 1892 - Mátyás Rákosi, Macar komünist lider (ö. 1971)
• 1892 - Walter Miller, Amerikalı sessiz film oyuncusu (ö. 1940)
• 1895 - Albert Göring, Alman iş insanı (ö. 1966)
• 1896 - Robert McAlmon, Amerikalı yazar, şair ve yayıncı (ö. 1956)
• 1910 - Samuel Barber, Amerikalı besteci (ö. 1981)
• 1918 - George Lincoln Rockwell, Amerikalı aşırı sağcı bir siyasi aktivist ve Amerikan Nazi Partisi'nin kurucusu (ö. 1967)
• 1919 - Cengiz Dağcı, Tatar roman yazarı (ö. 2011)
• 1923 - Walter Kohn, John A. Pople ile birlikte 1998 Nobel Kimya Ödülü sahibi Amerikalı fizikçi (ö. 2016)
• 1928 - Keely Smith, Amerikalı Grammy ödüllü kadın pop ve caz müziği şarkıcısı (ö. 2017)
• 1929 - Hugh Desmond Hoyte, Guyanalı siyasetçi (ö. 2002)
• 1929 - Muhammed Zillurrahman, eski Bangladeş devlet başkanı (ö. 2013)
• 1930 - Ornette Coleman, Amerikalı caz müzisyeni (ö. 2015)
• 1934 - Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyet kozmonot (ö. 1968)
• 1934 - Joyce Van Patten, Amerikalı oyuncudur
• 1940 - Raúl Juliá, Porto Rikolu bir aktördür (ö. 1994)
• 1942 - John Cale, Galli müzisyen, besteci, şarkıcı ve albüm yapımcısı
• 1943 - Bobby Fischer, Amerikalı satranç şampiyonu (ö. 2008)
• 1945 - Dennis Rader, Amerikan seri katil
• 1945 - Robin Trower, bir İngiliz rock gitaristi
• 1946 - Alexandra Bastedo, İngiliz oyuncu ve aktivist (ö. 2014)
• 1946 - Warren Skaaren, Amerikalı film yapımcısı ve senaryo yazarı (ö. 1990)
• 1946 - Bernd Hölzenbein, Alman millî futbolcudur
• 1947 - Keri Hulme, Yeni Zelandalı romancı, şair ve kısa öykü yazarı (ö. 2021)
• 1948 - Emma Bonino, İtalyan siyasetçidir
• 1950 - Etyen Mahçupyan, Türk gazeteci ve yazar
• 1954 - Carlos Ghosn, Lübnan asıllı Brezilyalı-Fransız iş adamı
• 1954 - Bobby Sands, Kuzey İrlandalı siyasetçi ve Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu üyesi (ö. 1981)
• 1958 - Linda Fiorentino, ABD'li bir oyuncu
• 1959 - Takaaki Kajita, Japon fizikçi
• 1960 - Elsa Cayat, Fransız psikiyatr, psikanalist ve köşe yazarı (ö. 2015)
• 1960 - Željko Obradović, Sırp basketbol koçu ve oyuncusu
• 1963 - Jean Marc Vallée, Kanadalı film yönetmeni, senarist ve yapımcı (ö. 2021)
• 1964 - Juliette Binoche, Fransız oyuncu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi
• 1964 - Valérie Lemercier, Fransız aktris, şarkıcı, film yönetmeni ve senarist
• 1968 - Youri Djorkaeff, Fransız eski millî futbolcu
• 1974 - Yuriy Bilonoh, Ukraynalı gülleci
• 1975 - Juan Sebastián Verón, Arjantinli futbolcu
• 1975 - Roy Makaay, Hollandalı futbolcu
• 1977 - Atılay Uluışık, Türk tiyatro ve dizi oyuncusu
• 1978 - Lucas Neill, Avustralyalı futbolcu
• 1979 - Oscar Isaac, Guatemalalı oyuncu ve müzisyen
• 1979 - Melina Perez, Amerikalı profesyonel güreşçi
• 1980 - Matthew Gray Gubler, Amerikalı oyuncu
• 1980 - Burçin Terzioğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu
• 1983 - Clint Dempsey, Eski Amerikan profesyonel futbol oyuncusu
• 1983 - Emre Kızılırmak, Türk oyuncu ve model
• 1984 - Abdoulay Konko, Fasasıllı Fransız futbolcudur
• 1985 - Pastor Maldonado, Venezuelalı Formula 1 pilotu
• 1987 - Bow Wow, Amerikalı rapçi ve oyuncu
• 1989 - Kim Tae-yeon, Güney Koreli şarkıcı, dansçı ve tanıtım modeli
• 1990 - Daley Blind, Hollandalı futbolcu
• 1990 - YG, Amerikalı rapçi
• 1991 - Orhan Evci, Türk futbolcu
• 1991 - Said el-Muvelled, Suudi futbolcu
• 1993 - Suga (Min Yoon-gi), Güney Koreli rapçı ve BTS grubu üyesi
• 1994 - Okay Yokuşlu, Türk millî futbolcu
• 1998 - Soojin (Soe Soo-jin), Güney Koreli şarkıcı, dansçı (G)I-DLE grubu eski üyesi
• 2000 - Khabane Lame, Senegalli-İtalyan bir TikTok video ünlüsü

• 886 - Ebû Maşer el-Belhî, Fars astronom (d. 785)
• 1444 - Leonardo Bruni, İtalyan hümanist, tarihçi, devlet adamıdır (d. 1370)
• 1463 - Bolognalı Katerina, İtalyan rahibe, mistik, tarikat kurucusu, yazar, öğretmen ve ressam (d. 1413)
• 1661 - Jules Mazarin, İtalyan siyasetçi (d. 1602)
• 1791 - Jean-André Venel, İsviçreli doktor (d. 1740)
• 1821 - Nicholas Pocock, İngiliz sanatçı (d. 1740)
• 1823 - Hans Conrad Escher von der Linth, İsviçreli bilim insanı, iş insanı, haritacı, ressam ve politikacı (d. 1767)
• 1825 - Anna Laetitia Barbauld, İngiliz yazar (d. 1743)
• 1836 - Destutt de Tracy, Fransız filozof ve ideoloji fikrinin öncü ismi (d. 1754)
• 1847 - Mary Anning, Britanyalı fosil koleksiyoncusu, fosil taciri ve paleontolojist (d. 1799)
• 1851 - Hans Christian Ørsted, Danimarkalı fizikçi ve kimyager (d. 1777)
• 1873 - Jules Bourcier, Fransız doğa bilimci ve sinek kuşu uzmanı (d. 1797)
• 1888 - I. Wilhelm, Prusya Kralı ve ilk Alman İmparatoru (d. 1797)
• 1895 - Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar (d.1836)
• 1897 - Cemaleddin Efganî, İranlı aktivist ve düşünür (d. 1838)
• 1925 - Willard Metcalf, Amerikalı sanatçı (d. 1858)
• 1947 - Evripidis Bakircis, Yunan subay ve politikacı (d. 1895)
• 1952 - Aleksandra Kollontay, Sovyet yazar (d. 1872)
• 1958 - Goro Yamada, Japon eski futbolcu (d. 1894)
• 1964 - Paul von Lettow-Vorbeck, Alman general (d. 1870)
• 1965 - Ömer Altuğ, Türk bestekâr (d. 1907)
• 1967 - Vala Nureddin, Türk gazeteci ve yazar (d. 1901)
• 1970 - Doris Doscher, Amerikalı aktris ve model (d. 1882)
• 1981 - Max Delbrück, Alman biyolog ve Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü sahibi (d. 1906)
• 1983 - Ulf von Euler, İsveçli fizyolog ve Nobel Tıp Ödülü sahibi (d. 1905)
• 1988 - Kurt Georg Kiesinger, Alman politikacı (d. 1904)
• 1988 - Stefan Ryniewicz, Polonyalı diplomat ve müsteşar (d. 1903)
• 1989 - Robert Mapplethorpe, Amerikalı fotoğraf sanatçısı (d. 1946)
• 1992 - Menahem Begin, İsrailli politikacı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1913)
• 1994 - Charles Bukowski, Amerikalı yazar ve şair (d. 1920)
• 1994 - Fernando Rey, İspanyol aktör (d. 1917)
• 1996 - George Burns, Amerikalı aktör, şarkıcı ve En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1896)
• 1997 - The Notorious B.I.G., ABD'li rapçı (d. 1972)
• 2004 - Albert Mol, Hollandalı sanatçı (d. 1917)
• 2007 - Brad Delp, Amerikalı rock müzisyeni (d. 1951)
• 2013 - Max Jakobson, Fin diplomat ve gazeteci (d. 1923)
• 2015 - Florence Arthaud, Fransız yelken sporcusu ve denizci (d. 1957)
• 2015 - H. H. ter Balkt, Hollandalı şair (d. 1938)
• 2015 - Jiří Matoušek, Çek matematikçi (d. 1963)
• 2015 - Camille Muffat, Fransız serbest stil yüzücü (d. 1989)
• 2015 - Windell D. Middlebrooks, Amerikalı oyuncu (d. 1979)
• 2015 - Frei Otto, Alman mimar ve inşaat mühendisi (d. 1925)
• 2015 - Alexis Vastine, Fransız boksör (d. 1986)
• 2016 - Jon English, İngiliz-Avustralyalı şarkıcı, söz yazarı, müzisyen ve aktör (d. 1949)
• 2016 - Robert Horton, Amerikalı oyuncu (d. 1924)
• 2016 - Yaşar Kaya, Türk siyasetçi (d. 1938)
• 2017 - Anthony Delhalle, Fransız motosiklet yarışçısı (d. 1982)
• 2017 - Howard Hodgkin, İngiliz grafiker ve ressam (d. 1932)
• 2018 - Chris Gedney, Amerikan kolej ligi ve profesyonel ligde oynayan Amerikan futbolcusudur (d. 1970)
• 2018 - Oskar Gröning, Auschwitz toplama kampında konuşlu bir Alman eski SS-Unterscharführer (d. 1921)
• 2018 - Oğuz Türkmen, Türk gazeteci (d. 1939)
• 2019 - Jed Allan, Amerikalı oyuncu ve televizyon sunucusu (d. 1935)
• 2019 - Alberto Bucci, İtalyan basketbol antrenörü ve yönetici (d. 1948)
• 2019 - Chokoleit, Filipinli oyuncu, komedyen ve televizyon sunucusu (d. 1970)
• 2019 - Bernard Dadié, Fildişi Sahilli yazar, şair ve siyasetçi (d. 1916)
• 2019 - Vladimir Etuş, Rus-Sovyet erkek sinema ve dizi oyuncusu (d. 1922)
• 2019 - Jadwiga Janus, Polonyalı heykeltıraş (d. 1931)
• 2020 - John Bathersby, Avustralya Roma Katolik Kilisesine bağlı başpiskopos (d. 1936)
• 2020 - Anton Coppola, Amerikalı orkestra şefi, yazar, yönetmen ve besteci (d. 1917)
• 2020 - Italo De Zan, İtalyan bisiklet yarışçısıdır (d. 1925)
• 2020 - José Jiménez Lozano, İspanyol yazar ve gazeteci (d. 1930)
• 2020 - Lee Cha-su, Güney Koreli siyasetçi ve aktivis (d. 1957)
• 2020 - Şevket Kazan, Türk avukat, siyasetçi ve eski Adalet Bakanı (d. 1933)
• 2020 - Muhammed Rıza Rahçemeni, İranlı hekim, bilim insanı ve reformcu siyasetçi (d. 1952)
• 2021 - Agustín Alberto Balbuena, Arjantinli futbolcu (d. 1945)
• 2021 - Steven Spurrier, İngiliz şarap eleştirmeni, yazar ve şarap tüccarı (d. 1941)
• 2021 - Isela Vega, Meksikalı aktris, söz yazarı ve film yapımcısı (d. 1939)
• 2021 - Jiří Ventruba, Çek beyin cerrahı ve siyasetçi (d. 1950)
• 2022 - Aijaz Ahmad, bir Hint, Marksist edebiyat kuramcısı (d. 1941)
• 2022 - Justice Christopher, Nijeryalı millî futbolcudur (d. 1981)
• 2022 - Hilman Hariwijaya, Endonezyalı yazar ve romancı (d. 1964)
• 2022 - Murat Özer, Türk sinema eleştirmeni (d. 1966)
• 2023 - Robert Blake, Amerikalı aktör (d. 1933)
• 2023 - Hasan Gafuriferd, İranlı siyasetçi, akademisyen ve fizikçi (d. 1943)
• 2023 - Robin Lumley, Britanyalı müzisyen, yapımcı ve yazar (d. 1948)
• 2023 - Samaraditya Pal, Hint kıdemli hukukçu ve insan hakları savunucusu (d. 1938)
• 2024 - Kayhan Yıldızoğlu, Türk sinema ve dizi oyuncusu (d. 1933)

• Erzurum'un Çat ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)
• Rize'nin Çayeli ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)

Wikimedia Commons'ta 9_Mart ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.