Kuyruklu yıldız ya da kirlikartopu, Güneş’in yakınından geçerken ısınarak gaz açığa çıkarmaya başlayan, buzlu, küçük Güneş Sistemi cisimleridir. Bu gaz çıkışı, görünür bir atmosfer veya koma ve bazen de bir kuyruk oluşturur. Bu fenomenler, kuyruklu yıldızın çekirdeğine etki eden güneş radyasyonu ve güneş rüzgarı etkilerinden kaynaklanır. Kuyruklu yıldız çekirdek’lerinin büyüklüğü, birkaç yüz metreden ile onlarca kilometreye kadar değişir ve gevşek buz, kozmik toz ve küçük kayalık parçacıklardan oluşur. Kuyruk bir astronomik birim ötesine uzanabilirken, koma Dünya'nın çapının 15 katına kadar çıkabilir. Yeterince parlaksa, teleskop yardımı olmadan Dünya'dan kuyruklu yıldız görülebilir ve gökyüzünde 30°'lik bir alt açı yayı olabilir. Kuyruklu yıldızlar eski çağlardan beri birçok kültür ve din tarafından gözlemlenmiş ve kaydedilmiştir.
Periyodik kuyruklu yıldızlar, yörünge periyotları 200 yıldan az olan veya tek bir günberi geçişinden daha uzun süre boyunca gözlemlenen kuyruklu yıldızlardır. "Periyodik kuyruklu yıldız" bazen 200 yıldan daha uzun olsa bile periyodik yörüngeye sahip herhangi bir kuyruklu yıldız anlamında kullanılır.
Halley kuyruklu yıldızı, resmî adıyla 1P/Halley veya bu kuyruklu yıldızlar üzerine çalışmalar yapan Edmond Halley'e ithafen Comet Halley, Güneş'in yörüngesinde hareket eden ve her 75–76 yılda bir görünen kuyruklu yıldızdır. Halley, çıplak gözle görülebilen bir kuyruklu yıldızdır. Ek olarak, yörüngesini insan ömrü içerisinde tamamlayan çıplak gözle görülen tek kuyruklu yıldızdır. Halley kuyruklu yıldızı, Güneş Sistemi içerisine en son 1986 yılında girmiştir. Hesaplara göre 2061 yılında tekrar görülecektir.
C/2007 N3 (Lulin) Kuyrukluyıldızı, diğer bilinen ismiyle Lulin Komet. Belirli yörüngesi bulunmayan bir kuyruklu yıldızdır. Çinli astronomlar Ye Quanzhi ve Lin Chi-Sheng tarafından Lulin Gözlemevinde keşfedilmiştir. 24 Şubat 2009 tarihinde Dünya'dan gözlemlenebilen en parlak noktasına, +4 ve +6 magnitüt olarak ulaşacaktır. Lulin kuyrukluyıldızı 23 Şubat'ta Satürn, 26 Şubat, 27 Şubat 2009'da Aslan Takımyıldızı içindeki Regulus yakınlarından ve 12 Mayıs 2009'da Kardinal kuyrukluyıldızı yakınlarından geçecektir.
C/2012 S1 (ISON) kuyruklu yıldızı 21 Eylül 2012'de Vitali Nevski ve Artyom Novichonok tarafından keşfedilmiştir. Güneş'in çok yakınından geçen kuyruklu yıldız sınıfındandır. Kuyruklu yıldızların yansıtma özellikleri yüksek olmayıp kömüre yakın olmakla birlikte ISON kuyruklu yıldızının yansıtma özelliği Ay'dan 15 kat fazladır.
C/2013 R1 (Lovejoy), 7 Eylül 2013 tarihinde Terry Lovejoy tarafından 0,2-metre Schmidt–Cassegrain teleskop kullanılarak keşfedilen uzun-dönemli bir kuyruklu yıldızdır.
1I/ʻOumuamua, Güneş Sistemi'nin dışından geldiği tespit edilebilen ilk yıldızlararası nesnedir. 19 Ekim 2017'de Robert Weryk tarafından oldukça eksantrik hiperbolik bir yörüngede, Güneş'ten döndükten 40 gün sonra keşfedildi. İlk gözlemler, cismin Güneş'ten uzaklaştığı sırada Dünya'dan 0,2 AU uzaklıktayken Pan-STARRS teleskobu ile yapıldı. Başlangıçta bir kuyrukluyıldız olarak kabul edilen cisim, bir hafta sonra bir asteroit olarak yeniden sınıflandırıldı. Yıldızlararası nesnelere ait yeni bir sınıfın ilkidir. Hiperbolik yörüngesinin bir sonucu olarak 2022'de Neptün'ün yörüngesinden geçecek ve Oort bulutunu yaklaşık 20.000 yıllık bir sürede geride bırakacaktır. Nesnenin galaktik diskteki yıldızlar arasında sürüklendiği süre ise bilinmemektedir.
2I/Borisov, ʻOumuamua’dan sonra gözlenen ilk yıldızlararası kuyruklu yıldız ve ikinci yıldızlararası cisimdir. 2I/Borisov 3,3'lük bir heliosentrik yörünge dışmerkezliliğine sahiptir ve Güneş'e bağlı değildir. Kuyruklu yıldız Güneş Sistemi'nin ekliptiğinden Aralık 2019'da geçecek ve Güneş'e en yakın yaklaşımını 8 Aralık 2019 tarihinde 2 ab ile tamamlayacaktır.
2007'nin Büyük Kuyruklu Yıldızı' olarak da bilinen McNaught Kuyruklu Yıldızı ve C/2006 P1 adlandırması verilen, İngiliz-Avustralyalı gök bilimci Robert H. McNaught tarafından Uppsala Güney Schmidt Teleskobu kullanılarak 7 Ağustos 2006'da keşfedilen periyodik olmayan kuyruklu yıldız’dır 40 yılı aşkın süredir en parlak kuyruklu yıldızdı ve Ocak ve Şubat 2007'de Güney Yarımküre'deki gözlemciler için çıplak gözle kolayca görülebildi.
Encke Kuyruklu Yıldızı veya Encke'nin Kuyruklu Yıldızı, Güneş'in yörüngesini her 3.3 yılda bir tamamlayan bir periyodik kuyruklu yıldız'dır. Encke ilk olarak Pierre Méchain tarafından 17 Ocak 1786'da kaydedildi, ancak yörüngesinin Johann Franz Encke tarafından hesaplandığı 1819 yılına kadar periyodik bir kuyruklu yıldız olarak tanınmadı. Halley Kuyruklu Yıldızı gibi adını keşfedicisinden ziyade yörüngesinin hesaplayıcısından alıyor olması olağandışıdır. Kuyruklu yıldızlar büyük bir koma ve onları çok daha görünür hale getirebilen günberi‘leri sırasında kuyruk oluşturmalarına rağmen çoğu kuyruklu yıldız gibi çekirdeği aldığı ışığın yalnızca %4.6'sını yansıtan çok az albedo'su vardır. Encke Kuyruklu Yıldızı'nın çekirdek çapı 4.8 km'dir.
Küçük Gezegen Merkezi tarafından 103P/Hartley olarak adlandırılan Comet Hartley 2, yörünge periyodu 6.46 yıl olan küçük bir periyodik kuyruklu yıldızdır. Malcolm Hartley tarafından 1986'da Schmidt Teleskop Birimi, Siding Spring Rasathanesi, Avustralya'da keşfedildi. Çapının 12 ila 16 kilometre olduğu tahmin edilmektedir.
17P/Holmes Kuyruklu Yıldızı İngiliz amatör astronom Edwin Holmes tarafından 6 Kasım 1892'de keşfedilen Güneş Sistemi’nin bir periyodik kuyruklu yıldız‘ıdır. Normalde çok sönük bir cisim olmasına rağmen Holmes, Ekim 2007 dönüşünde bir kuyruklu yıldızın bilinen en büyük patlamasında geçici olarak yaklaşık yarım milyonluk faktörle parlayıp çıplak gözle görülebilir olduğunda dikkat çekti. Aynı zamanda, koma’sı Güneş'inkinden daha büyük çapa genişlediğinden kısa bir süre için Güneş Sistemindeki en büyük nesne‘si oldu.
C/1980 E1, Edward LG Bowell tarafından 11 Şubat 1980'de keşfedilen ve Mart 1982'de Güneş'e en yakın (günberi) bir periyodik olmayan kuyruklu yıldız'dır. Jüpiter'e yaklaşması nedeniyle Güneş Sistemi'ni hiperbolik yörünge üzerinde terk eder. Keşfinden bu yana sadece 1I/ʻOumuamua ve 2I/Borisov böyle daha hızlı bir yörünge ile tanımlandı.
Kuyruklu yıldız Giacobini–Zinner Güneş Sistemindeki bir periyodik kuyruklu yıldız'dır. 20 Aralık 1900'de Kova takımyıldızında gözlemleyen Michel Giacobini tarafından keşfedildi. İki yörünge sonra Ernst Zinner tarafından 23 Ekim 1913'te Beta Scuti yakınlarında değişen yıldızları gözlemlerken bulundu.
C/2001 Q4 (NEAT), derince güneye doğru iç Güneş Sistemi içine getiren olağan dışı, neredeyse dik geriye giden yörünge'si olan bir kuyruklu yıldız'dır. Başlangıçta, zamanının çoğunu güney gök kutbunun yakınında geçirerek uzaktaki evinden ortaya çıktı. Bu kuyruklu yıldız, 24 Ağustos 2001'de Dünyaya Yakın Asteroid Takibi programı (NEAT) tarafından keşfedildi.
C/2017 T2 (PANSTARRS), 2 Ekim 2017'de Güneş‘e 92 AU (13,8 milyar km) uzaklıkta iken keşfedilen bir Oort bulutu kuyruklu yıldız'ıdır. Dünya'ya en yakın yaklaşımı 28 Aralık 2019'da 152 AU (22.700 milyon km) uzaklıktaydı. günberi'ye 4 Mayıs 2020'de Güneş'ten 1.6 AU'da parçalanmaya karşı güvenliyken geldi.
Malcolm Hartley, Britanya doğumlu Avustralyalı astronom. Hartley, Avustralya'da Siding Spring Gözlemevi'de UK Schmidt Teleskobu ile birlikte çalışan astronom ve küçük gezegen ve kuyruklu yıldız kâşifidir.
Jérôme Eugène Coggia Fransız gökbilimci, asteroit ve kuyruklu yıldız kaşifi. Ajaccio, Corsica'da doğmuştur. Marsilya Gözlem Evinde Benjamin Vals'ın asistanı olarak çalıştı.
Gözlemsel astronomide, bir Güneş Sistemi cisminin gözlem yayı, cismin yolunu izlemek için kullanılan en erken ve en son gözlemleri arasındaki süredir. Genellikle gün veya yıl olarak verilir. Terim çoğunlukla asteroitlerin ve kuyruklu yıldızların keşfi ve takibinde kullanılır. Yay uzunluğu, bir yörüngenin doğruluğu üzerinde en büyük etkiye sahiptir. Ara gözlemlerin sayısı ve aralığı daha az etkiye sahiptir.
Küçük Gezegen Merkezi (MPC), Uluslararası Astronomi Birliği'nin (IAU) himayesinde küçük gezegenleri gözlemlemek ve raporlamak için oluşturulmuş resmi bir organdır. 1947 yılında kurulan merkez, Smithsonian Astrofizik Gözlemevi bünyesinde faaliyet göstermektedir.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Stardust uzay aracı tarafından çekilen fotoğraf
Tüy jetlerinin detayları
Kırmızı/yeşil stereo anaglif
Stardust Yaklaşım Resmi