Emevîler ya da Emevîler Hilâfeti, Dört Halife Dönemi'nden (632-661) sonra kurulan Müslüman Arap devleti. Ali bin Ebu Talib'in 661'de öldürülmesinden sonra başa geçen Emevîler, 750'de Abbâsîler tarafından yıkılıncaya kadar hüküm sürdüler. Başkenti Şam olan devlet, en geniş sınırlarına Halife Hişâm bin Abdülmelik döneminde sahip oldu. Devletin sınırları Kuzey Afrika, Endülüs, Güney Galya, Mâverâünnehir ve Sind'in fethedilmesiyle doğuda Afganistan'a batıda ise Güney Fransa'ya kadar ulaşmıştır.
Maveraünnehir, Orta Asya'da, Ceyhun ve Seyhun nehirleri arasında kalan tarihi bölge.
Talas Muharebesi, 751 yılında bugünkü Kırgızistan sınırları içindeki Talas Nehri civarında, Abbâsîler ile Çinliler arasında yapılan ve 5 gün süren muharebe. Çin ordusunun yenilgisi ile sonuçlanan muharebe gerek Çin, gerekse Türk ve İslam tarihi açısından önemlidir. Muharebenin başında Tang Hanedanına bağlı paralı askerler olan Karlukların muharebe esnasında taraf değiştirmeleri belirleyici olmuştur. Muharebenin ardından Tang Hanedanının batıya doğru ilerleyişi durdurulsa da Abbasiler Çang'an'a derhal bir elçi heyeti göndererek diplomatik ilişkilerin barış içinde sürdürülmesine gayret etmiştir. Bölgeye dair Çin ilgisi devam etmiş, Abbasiler de bölgeye hakim olamamıştır. Bu ortam o bölgede Gaznelilerin doğuşuna olanak sağlamıştır.
II. Ömer veya Ömer bin Abdülaziz, Emevî halifelerinin sekizincisi ve Mervân’ın torunudur. 680'de yani Muâviye’nin vefâtı yılında Medine'de doğdu. Emevî Devleti'nde kendisinden önce Ömer isimli bir sultan olmamasına rağmen Ömer bin Hattab'ın ardından halife olan ilk Ömer isimli kişi olduğundan dolayı II. Ömer şeklinde anılmaktadır.
Süleyman bin Abdülmelik, yedinci Emeviler devleti halifesidir. Kardeşi I. Velîd yerine halife olmuş ve sonra 715 ile 717de döneminde iki yıl beş ay süren halifelik yapmıştır. Yerine halife olarak kuzeni Ömer bin Abdülaziz gelmiştir.
Hişâm bin Abdülmelik, onuncu Emevî halifesidir. Kardeşi halife II. Yezîd 724'te öldüğü zaman halife olmuş ve 18 yıllık uzun bir halifelikten sonra 6 Şubat 743'te ölmüş, yerini II. Velîd olarak anılan kardeşinin oğlu Velîd bin Yezîd bin Abdülmelik'e bırakmıştır.
III. Yezîd veya Yezid bin Velid, on birinci Emeviler halifesi. Amcasının oğlu olan halife II. Velid'in, kendinin de liderlerden biri olarak katıldığı bir komplo ile öldürülmesi üzerine 15 Nisan 744'te halife oldu. Çok zayıf, naif ve hastalıklı bir tabiatlı olarak - El Nakıs (zayıf) - adıyla tarihlere geçmiştir. Altı ay iki gün süren halifelik yaptıktan sonra Ekim 744'te beyin tümörü dolayısıyla eceliyle öldü.
I. Abdurrahman Tam kunyesi Abdurrahman bin Muaviye bin Hişam bin Abdülmelik bin Mervan. "Dakhil (muhacir)", "Sakr Kureyş " ve "Endülüs Doğanı"lakapları ile de anılmıştır.
Seffah veya Ebü'l-Abbas Seffah, Emevî hanedanının yıkılmasına neden olup Abbâsîler devletinin kurulmasıyla 750-754 döneminde ilk Abbâsî hâlifesi olarak hüküm sürmüştür. "Seffah" kendine verilen bir lakap olup Arapçada "kan dökücü" anlamına gelmektedir.
Ebû Müslim Abdurrahman bin Müslim El-Horasanî, asıl adı Abdurrahman'dır. Ebû Müslim künyesi ile tanınmış bir Müslüman siyasetçidir. Ebu Müslim, 718 veya 719 yılında, Kürt Rewandi aşiretinin yerleşim alanlarından olup Azerbaycan tarafında kalan Mawit köyünde dünyaya gelmiştir. İbnul Esîr, Ebû Müslim'in nazik, cesur, ileri görüşlü, akıllı, tedbirli, mahir kişilikli biri olduğunu belirtmiştir. İran araştırmacılarından Hüseyin Yûsufî, Ebû Müslim'in fizîkî özelliklerini; kısa boylu, esmer tenli, uzun saçlı; mizacını ise iyiliksever, hiçbir zaman şaka yapmayan biri olarak anlatır. Ebû Müslim'e, Emevî Devleti’nin devrilmesinde ve Abbasîlerin hilafetinin başlanmasında oynadığı rol nedeniyle “Nâkilü’d-devle, Sâhibü’d-devle ve Nafizü’d-devle, ” unvanları verilmiştir.
Mansûr ikinci Abbasi halifesidir. 754 ile 775 yılları arasında halifelik yaptı.
Bu, 701'den 800'e İslam dünyasında meydana gelen büyük olayların bir zaman çizelgesidir.
806 Küçük Asya'nın Abbasi işgali, Abbasi Halifeliği tarafından Bizans İmparatorluğu'na karşı başlatılan uzun bir dizi askerî operasyonun en büyüğüydü. Abbasi ve Bizans imparatorluklarının uzun bir kara sınırını paylaştığı güneydoğu ve orta Küçük Asya'da gerçekleşti. Abbasi ve Bizans imparatorluklarının uzun bir kara sınırını paylaştığı güneydoğu ve orta Küçük Asya'da gerçekleşti.
Ebü'l-Leys Nasr b. Seyyâr b. Râfi' el-Kinânî el-Leysî bir Arap generali ve 738-748'de Horasan'ın son Emevî valisiydi. Nasr, el-Harith ibn Surayj'ın isyanına ilk aşamalarında kararlı bir şekilde karşı koymada başarısız olmasına rağmen, Türkeş Devleti'ne karşı savaşlarda seçkin bir rol oynadı. Bir asker ve devlet adamı olarak saygı görmesine rağmen, vali olarak atanmasını daha çok, onu halifeye bağımlı kılan belirsiz aşiret geçmişine borçluydu. Nasr, toplumsal gerilimi hafifleten ve Mâverâünnehir'de Türkeş saldırısı altında büyük ölçüde azaltılmış olan Emevî kontrolünü büyük ölçüde eski haline getiren ve istikrara kavuşturan uzun süredir gecikmiş vergi reformlarını uygulamaya koyduğu için, görev süresi yine de başarılıydı. Ancak Emevî Halifeliği bir iç savaş dönemine girerken, son yılları aşiretler arası rekabet ve ayaklanmalarla geçti. 746'da Nasr, başkentinden İbn Surayj ve Cuday el-Kirmânî tarafından sürüldü, ancak kendi aralarında ihtilafa düşüp, İbn Surayj'ın ölümüyle sonuçlandıktan sonra geri döndü. Bu çatışmayla meşgul olan Nasr, lideri Ebû Müslim Horasânî'nin durumu kendi lehine kullandığı Abbâsî İhtilâli'nin patlak vermesini ve yayılmasını durduramadı. 748'in başlarında vilayetinden tahliye edildi ve Abbasi güçleri tarafından takip edilirken kaçtığı İran'da 9 Aralık 748'de öldü.
Yevm el Atkal Muharebesi ya da Baggage Savaşı, Emevi Halifeliği güçleri ile Türk Türgeş kabileleri arasında Eylül/Ekim 737'de savaşıldı. Horasan valisi Esed bin Abdullah el-Kasri komutasındaki Emeviler, Transoxiana'daki İrani Hutal Prensliği'ni işgal etmişti ve yerel yönetici Türgeşlerden yardım istedi. Emevi ordusu, Türgeşler gelmeden önce aceleyle geri çekildi ve tam zamanında Ceyhun Nehri'ni geçmeyi başardı, bu sırada arka muhafızları takip eden Türgeşlerle çatışmaya girdiler. Türgeşler hemen ardından karşıya geçti ve önceden gönderilen açıktaki Müslüman yük trenine saldırarak onu ele geçirdiler. Emevilerin ana ordusu, ağır kayıplar veren yük treninin refakatçisinin yardımına geldi. Emevi seferinin başarısızlığı, Yukarı Ceyhun vadisindeki Arap kontrolünün tamamen çökmesi anlamına geliyordu ve Horasan'ın kendisi Türgeşlere açıldı.
Haristan Muharebesi, Emevi Halifeliği ile Türk Türgeş güçleri arasında Aralık 737'de, Doğu Horasan'ın Cüzcan bölgesindeki Haristan kasabası yakınlarında gerçekleşti. Horasan valisi Esad bin Abdullah el-Kasri komutasındaki Emeviler, Türgeş kağanı Suluk ve müttefiki Arap haini el-Hâris bin Sureyc'i şaşırtmayı ve yenmeyi başardılar.
Abu Hatim al-Harith ibn Surayj ibn Yazid, Horasan ve Maveraünnehir'deki Emevi Halifeliğine karşı büyük çaplı bir toplumsal isyanın Arap lideriydi. Harith'in isyanı 734'te başladı ve hem yerel Arap yerleşimcilerin hem de Arap Müslümanlarla eşit haklara sahip olmayan yerli İranlı Müslümanların (mevali) Emevi rejimine karşı şikayetlerini temsil ediyordu. Harith, Mürcie isyanını dini gerekçelere dayandırdı ve hem Arap yerleşimcilerin hem de yerli halkın büyük bir bölümünü kazandı, ancak eyalet başkenti Merv'i ele geçirmeyi iki kez başaramadı. İsyan sonunda 736'da Asad bin Abdullah el-Kasri tarafından bastırıldı. Harith birkaç destekçiyle birlikte yakalanmaktan kurtuldu ve Türk Türkeş Devleti ile ittifak kurdu. Harith, 737'de Haristan Muharebesi'nde kesin bir yenilgiye uğratılan Arap topraklarının derinliklerine yaptığı istilada Türgeş kağanı Suluk Çor'a eşlik etti. Türgeş iktidarı bundan sonra çökünce, Harith yerli prensler tarafından desteklenerek Mâverâünnehir'de kaldı. Esed'in halefi Nasr bin Sayyar, Harith ve yerli destekçilerine karşı sefer düzenledi, ancak sonunda onu Arap kabileler arası rekabetlerde konumunu güçlendirmek için kullanmayı umarak Nasr, Halife'den Harith için bir af sağladı. Harith 745'te Merv'e döndü. Ancak kısa süre sonra önemli bir silahlı kuvvet topladı ve Nasr'ın otoritesine meydan okudu, ta ki 746'da müttefiki Juday al-Kirmani ile girdiği bir çatışmada öldürülene kadar. İsyanı Orta Asya'daki Arap gücünü zayıflattı ve Emevileri devirecek olan Abbâsî İhtilâli'nin başlamasını kolaylaştırdı.
Bu sayfada, 740'larda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.