680'lerde Emevîler - Turkipedia

660'larda Emevîler
680'ler
660'ler \| 670 \| 680 \| 690 \| ▶ \|

Bu sayfada, 680'lerde Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.

Halife

1. I. Muâviye (Nisan 680'e kadar)
2. I. Yezîd (680 - 683)
3. II. Muâviye (683 - 684)
4. I. Mervân (684 - 685)
5. Abdülmelik (Nisan 685'ten sonra)

Olaylar

680

Nisan - Emevi Devleti'nin kurucusu I. Muâviye, devletinin başkenti Şam'da öldü. Yerine ölümünden önce biat aldığı oğlu I. Yezîd geçti.
Dördüncü halife Ali'nin oğlu olan Hüseyin, Yezîd'in halifeliğini tanımadığını bildirerek kendi halifeliğini ilan etti.
10 Ekim - Kerbela Olayı - Yezîd'in halifeliğini tanımadığını bildirerek kendisine biat eden Kufe şehrine doğru yola çıkan Hüseyin ve taraftarlarının yolu Kerbela yakınlarında Emevi askerlerince kesildi. Muhasaraya alınan guruptaki Hüseyin ve taraftarlarından 72 kişi öldürüldü. Bu İslam dünyasındaki önemli siyasi sonuçları olan büyük bir olaydır.

681

Abdullah bin Zübeyr, Yezîd'in halifeliğini tanımadığını bildirerek Mekke'de kendi halifeliğini ilan etti. Yezîd’in gönderdiği orduyu Mekke yakınlarında yenilgiye uğrattı. Mekke, Medine ve Hicaz halkı ona biat etti.

683

27 Ağustos - Harre Muharebesi: Yezîd'in halifeliğini tanımayan Medine halkı üzerine gönderdiği Müslim bin Ukbe komutasındaki ordu şehre hakim oldu.
24 Eylül - Mekke Kuşatması: Harre Muharebesi'nden sonra Mekke'deki Abdullah bin Zübeyr üzerine yönelen Emevi ordusu komutanı Müslim bin Ukbe yolda öldü. Yerine Husayn bin Nümeyr komutan oldu. Husayn, 64 gün sürdürdüğü Mekke Kuşatmasını Yezîd'in ölüm haberini alınca kaldırdı.
11 Kasım - İkinci Emevi halifesi I. Yezîd öldü. Yerine oğlu II. Muâviye üçüncü halife olarak geçti.

684

29 Şubat - Pasif halifelik döneminden sonra üçüncü halife II. Muâviye öldü. Yerine Emevi hanedanının atalarından Hakem bin Ebu'l As'ın oğlu I. Mervân dördüncü halife olarak geçti.
18 Ağustos - Mercirahit Muharebesi: Mervân'ın halifeliğine ikna olmayan Şam bölgesinin güçlü kabilesi Kays'lar ile Emeviler arasındaki muharebeyi Emevi kuvvetleri kazandı. Bu muharebe çökmekte olan Emevi hanedanına toparlanmak için fırsat verdi.
Emevi kuvvetleri, muhalif halife İbn Zübeyr kontrolündeki Mısır'da yeniden hakimiyet sağladı.

685

6 Ocak - Aynülverde Muharebesi: Kerbela Olayı'nın intikamını almak isteyen Tevvabin adı verilen Emevi karşıtı isyancılar Rasulayn'da yenildi. Lider ve komutanları Süleyman bin Surad öldürüldü.
Nisan - Üçüncü halife I. Mervân öldü. Yerine oğlu Abdülmelik geçti. İbn Zübeyr İsyanı halen devam ettiği için sadece Suriye ve Mısır eyaletleri biat etti.

Doğanlar

680

Ömer bin Abdülazîz, sekizinci Emevî halifesi (ö. 720)

687

II. Yezîd, dokuzuncu Emevî halifesi (ö. 724)

689

Asım bin Behdele, kıraat alimi (ö. 745)
Nâfi bin Abdurrahman, kıraat alimi (ö. 785)

Ölenler

680

6 Mayıs - I. Muâviye, 1. Emevi halifesi (d. 602)
10 Ekim (Kerbelâ Olayı)
- Hüseyin, Ali'nin oğlu (d. 626)
- Abbas bin Ali, Ali'nin beşinci (d. 647)
- Ali Asker, Hüseyin'in oğlu (d. ?)
- Ali el-Ekber, Hüseyin'in oğlu (d. 662)
- Habib bin Mezahir, Kerbelâ Olayı’nda Hüseyin’in taraftarı (d. 605)
- Hür b. Yezid Riyahi, Emevî saha komutanı
Müslim bin Akil, Hüseyin’in taraftarı (d. ?)
Alkame bin Kays, alim (d. 591)

682

Hassân bin Sâbit, sahabi ve şair (d. 563)
Ukbe bin Nafi, Emevi komutan ve vali (d. 620)

683

I. Yezîd, ikinci Emevi halifesi
Mesrûk el-Kûfî, alim
Müslim bin Ukbe, Emevi saha komutanı
Ümmü Seleme, Muhammed'in eşi (d. 597)
Ümmü'l-Benîn, Ali'nin eşi (d. ?)

684

II. Muâviye, üçüncü Emevi halifesi (d. 661)
Abdullah bin Amr, sahabi ve alim (d. 615)
Numan bin Beşir, saha komutanı ve vali (d. 622)
Yezîd bin Ziyâd, askeri vali (d. ?)

686

Husayn bin Nümeyr, saha komutanı (d. ?)
Ömer bin Sa'd, vali (d. 620)
Ubeydullah bin Ziyâd, vali (d. 648)

İlgili Araştırma Makaleleri

7. yüzyıl, 601'den 700'e kadar sürmüş olan yüzyıldır.

Emevîler ya da Emevîler Hilâfeti, Dört Halife Dönemi'nden (632-661) sonra kurulan Müslüman Arap devleti. Ali bin Ebu Talib'in 661'de öldürülmesinden sonra başa geçen Emevîler, 750'de Abbâsîler tarafından yıkılıncaya kadar hüküm sürdüler. Başkenti Şam olan devlet, en geniş sınırlarına Halife Hişâm bin Abdülmelik döneminde sahip oldu. Devletin sınırları Kuzey Afrika, Endülüs, Güney Galya, Mâverâünnehir ve Sind'in fethedilmesiyle doğuda Afganistan'a batıda ise Güney Fransa'ya kadar ulaşmıştır.

Muaviye bin Ebu Süfyan, İslam Devleti'nin Hasan'dan sonraki halifesi ve Emevi Hanedanı'nın kurucusudur.

Kûfe, Irak'ın Necef ilinde (muhafaza) bir şehir.

Kerbelâ Olayı veya Kerbelâ Savaşı ya da Kerbelâ katliamı, 10 Ekim 680'de, bugünkü Irak sınırları içindeki Kerbelâ şehrinde, Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'ye bağlı küçük bir birlik ile Emevi halifesi I. Yezid'in ordusu arasında cereyan etmiştir. Hüseyin ve kafilesindeki herkes öldürülmüştür.

Hüseyin bin Ali bin Ebu Talib, İslâm peygamberi Muhammed'in torunudur. Dördüncü Hâlife olan Ali bin Ebu Talib'in oğludur. Annesi, Muhammed'in kızı Fatıma Zehra’dır. On İki İmâmlar'ın üçüncüsü olan Hüseyin bin Ali, İslam Devleti’nin bir Emevî saltanatına dönüşmemesi için mücadele vermiş ve Emevîler tarafından öldürülmüştür. Soyundan gelenler Hüseynî ya da Seyyid olarak tanımlanır.

Yezîd bin Muâviye, Emevîlerin ikinci halifesi.

İkinci Fitne veya Erken İslam Tarihinde İkinci İç Savaş, Emevi hakimiyetinin başlarında I. Muaviye’in ölümüyle birlikte baş gösteren siyasi / askeri çatışmalardan oluşan karışıklık dönemi. Dönemin tarihi üzerinde tarihçiler arasında ittifak sağlanmamışsa da, en çok kabul gören görüş, İkinci Fitne’nin 680-692 yılları arasında olduğudur.

Abdullah bin Zübeyr, İkinci Emevi halifesi Yezid'e biat etmeyerek isyan başlatan ve Mekke'de karşı halifeliğini ilan ederek 692'deki öldürülüşüne kadar Emevilerle mücadele eden tabiin.

İbrahim bin Velid, 13. Emevi halifesidir. I. Velîd 'in oğludur. Kardeşi III. Yezid'i takiben 744 yılında Emevi halifesi olmuş ama sadece iki ay bu görevde kalabilmiştir.

II. Muaviye, Emeviler'in üçüncü halifesi. Halifeliğe babası I. Yezid'in ölümünden sonra geçmiştir.

I. Mervan, Emevîlerin dördüncü halifesi. Emeviler halifeliğine 684'te II. Muaviye'nin halifelikten feragat etmesinden sonra geçmiştir. I. Mervan'ın halife olmasıyla Emeviler hanedanın iktidar gücü Ebu Süfyan kolundan "Hakam bin Vail" koluna geçmiştir; Ebu Süfyan ve Hakam bin Vail, Emevîlerin ismini aldığı Ümeyye'nın torunlarıdır. Hakam da Osman bin Affan'ın birinci derece kuzenidir. Dokuz ay süren halifeliği, önce diğer Emevilere karşı iç savaşla geçmiş ve bunda başarı sağlamıştır. Sonra Hicaz'da isyan etmiş ve kendi halifeliğini ilan etmiş olan Abdullah bin Zübeyr'i halife kabul etmiş olan güney Suriye ve Mısır'ı eline geçirmiştir. Fakat Mervan 685'te öldüğünde Abdullah bin Zübeyr hâlâ Irak ve Hicaz'da halife olarak kabul edilmekteydi.

Aynülverde Muharebesi Ocak 685'in başlarında Emevî ordusu ile Tövbe edenler (Tevvâbîn) arasında savaştır. Tevvâbîn, Muhammed'in bir sahabesi olan Süleyman bin Surad liderliğindeki Ali yanlısı Kufe'de, 680 yılında Emevîlere karşı ayaklanan bir gruptu. Ali yanlısı Kufeliler, Hüseyin'i Emevî halifesi I. Yezîd'e karşı ayaklanmaya çağırdılar, ancak daha sonra 680'de Kerbelâ Olayı'nda öldürüldüğünde ona yardım edemediler. Başlangıçta küçük bir yeraltı hareketi olan Tevvâbîn, Yezid'in 683'te ölümünden sonra Irak'ta yaygın bir destek gördüler. Ubeydullah bin Ziyâd komutasındaki büyük bir Emevî ordusunun Irak'a saldırı başlatmaya hazırlandığı kuzey Suriye'ye ayrılmadan kısa bir süre önce destekçilerinin çoğu tarafından terk edildiler. Resulayn'da çıkan üç gün süren savaşta küçük Tevvâbîn ordusu imha edildi ve İbn Surad da dahil olmak üzere üst düzey liderleri öldürüldü. Bununla birlikte, bu savaş, Muhtar es-Sekafî'nin daha sonraki daha başarılı hareketi için bir öncü ve motivasyon kaynağı olduğunu kanıtladı.

Ebû Abdirrahmân el-Husayn b. Nümeyr es-Sekûnî el-Kindî, Kinde kabilesinin Sakun alt kolundan erken Emevî döneminin önde gelen generalidir.

Mekke kuşatması, Eylül-Kasım 683'te gerçekleşiş İkinci Fitne'nin ilk çatışmalarından biridir. Mekke şehri, Emevi I. Yezîd'in Halifeliğe hanedan verasetinin en önde gelen meydan okuyanlardan biri olan Abdullah bin Zübeyr için bir sığınaktı. İslam'ın diğer kutsal şehri yakındaki Medine de Yezid'e isyan ettikten sonra Emevi hükümdarı Arabistan'a boyun eğdirmek için bir ordu gönderdi. Emevi ordusu Medinelileri yenip şehri ele geçirdi, ancak Mekke bir ay süren kuşatmaya direndi ve bu sırada Kâbe yangınla hasar gördü. Yezid'in ani ölüm haberinin gelmesiyle kuşatma sona erdi. Emevi komutanı Husayn bin Nümeyr, İbnü'l-Zübeyr'i kendisiyle birlikte Suriye'ye dönmesi ve Halife olarak tanınması için boşuna ikna etmeye çalıştıktan sonra, güçleriyle birlikte ayrıldı. İbnü'l-Zübeyr, iç savaş boyunca Mekke'de kaldı, ancak yine de kısa süre sonra Müslüman dünyasının çoğunda Halife olarak kabul edildi. 692 yılına kadar Emeviler, Mekke'yi yeniden kuşatıp ele geçirerek iç savaşı sona erdiren başka bir ordu gönderebildiler.

Mercirahit Muharebesi İkinci Fitne'nin ilk çatışmalarından biridir. 18 Ağustos 684'te, Halife Mervan I komutasındaki Emevileri destekleyen Yaman aşiret konfederasyonunun Kelb ağırlıklı orduları ile kendisini Halife ilan eden Mekke merkezli Abdullah ibn al- Zübeyr arasında gerçekleşmiştir. Kelb zaferi, Emevilerin Bilad al-Sham üzerindeki konumunu sağlamlaştırdı ve İbnü'l-Zübeyr'e karşı savaşta nihai zaferlerinin yolunu açtı. Bununla birlikte, aynı zamanda, Emevi Halifeliğinin geri kalanı için sürekli bir çekişme ve istikrarsızlık kaynağı olacak olan Kays ve Yaman arasında acı bir bölünme ve rekabet mirası da bıraktı.

Müslim bin Ukbe el-Murrī, halife I. Muâviye'nin ve oğlu ve halefi I. Yezîd hükümdarlıklarında Emevi Halifeliğinin bir generaliydi. Yezîd, Sıffin Muharebesi'nde öne çıkan sadık olan Müslim'i, Yezid'e biat etmeyi ret eden Medine halkına karşı bir seferin komutanı olarak atadı. Müslim'in 683 yılında Harre Muharebesi'ni kazanması ve ardından Medine'nin ordusu tarafından yağmalanması Emevîlerin yaptığı büyük haksızlıklar arasında sayılmıştır. Müslim kısa bir süre sonra öldü.

Bu sayfada 661 yılında kurulan Emevi Halifeliği'nde 660'dan 670'e kadar yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfada, 690'larda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfada, 740'larda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.