İçeriğe atla

643

Binyıllar: 1. binyıl
Yüzyıllar:
Onyıllar:
  • 620'ler
  • 630'lar
  • 640'lar
  • 650'ler
  • 660'lar
Yıllar:
Çeşitli takvimlerde 643
Miladi643
DCXLIII
Ab urbe condita1396
Asur5393
BahâîMÖ 1201 – MÖ 1200
Bengal50
Berberi1593
Birmanya5
Bizans6151 – 6152
Budist1187
Discordian1809
Ermeni92
ԹՎ ՂԲ
Etiyopya635 – 636
Fransız cumhuriyetçiMÖ 1149 – MÖ 1148
Hicrî22 – 23
Hint
 - Kali Yuga3744 – 3745
 - Shaka Samvat565 – 566
 - Vikram Samvat699 – 700
Holosen takvimi10643
İbrani4403 – 4404
İran21 – 1 BP – MÖ 22 BP
JucheMÖ 1268
Kıpti359 – 360
Kore2976
Tayland güneş1186

643 (DCXLIII), çarşamba günü başlayan yıl.

Olaylar

  • Maurikios kendini Roma dükü ilan etti.

Doğumlar

  • Fazang, Çinli Budist patrik (ö. 712)

Ölümler

  • Hou Junji, Tang Hanedanı şansölyesi
  • Maurikios Chartoularios, Bizanslı isyancı
  • Wei Zheng, Tang Hanedanı şansölyesi (d. 580)

İlgili Araştırma Makaleleri

575 (DLXXV) Jülyen takviminde salı günü başlayan bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

Wade-Giles, Pekin'de kullanılan Mandarin formu üzerinde kurulu Çince romanizasyon sistemidir. 19. yy. ortalarında Thomas Wade tarafından üretilen bir sistem üzerine gelişmiştir ve Herbert Giles'e ait 1892 basımı Çince-İngilizce sözlük ile son haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yugurlar</span> Türk halkı

Yugurlar veya Sarı Uygurlar bir Türk etnik grubu ve Çin'in resmi olarak tanınan 56 etnik grubundan biridir, 2000 nüfus sayımına göre 16.719 kişilerdir. Yugurlar çoğunlukla Çin'in Kansu eyaletindeki Sünen Yugur Özerk bölgesinde yaşamaktadırlar. Çoğunlukla Tibet Budizmine inanmaktadırlar. Yugurların çoğu Türk dili, doğu eyaletlerinde ise Moğolca ve Çince konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Hou Tang (5 Hanedan)</span> Sha-to Türk Devleti

Hou Tang, Çin’de Beş Hanedan On Krallık döneminde Batı Göktürk'ün İşbara Kağan 'nun sülalesinden Şatuolar dan olup Tang Hanedanı'nın son döneminde meydana gelen Huang Chao (Çince:黄巢)'nın isyanını Ya Jun adlı seçkin atlılar ile bastırıp ün ve güç kazanan Li Keyong 'un oğlu Li Cunxu tarafından kurulmuş bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Beş Hanedan On Krallık</span>

Beş Hanedan On Krallık dönemi,, Çin tarihinde 907'de Zhu Quanzhong Tang Hanedanı 'ı yıkıp Hou Ling 'ı kurmasıyla başlayarak Hou Zhou hanedanının Dinqianduo dianjian (殿前都點檢 diàn qián dōu diǎn jiǎn: Hassa ordusu müfettişi) olan Zhao Kuangyin 'in Song Hanedanı ’ı kurup Çin'i birleştirmesiyle bitten dönemi.

<span class="mw-page-title-main">Güney Han</span>

Güney Han Beş Hanedan On Krallık döneminde (907-960) Çin'in güney kıyılarında 917'den 971'e kadar varlığını sürdürmüş bir krallıktır. Krallık, bugün Guangzhou olarak adlandırılan başkenti Hing Wong Fu'yu (興王府) fazlasıyla genişletmişti. Diğer Çin krallıklarına ek olarak Güney Han konumu sebebiyle güneyde yaşayan Vietnam halkı ile de ilişki geliştirmişti.

<span class="mw-page-title-main">Çin İmparatorluğu</span>

Çin'in imparatorluk tarihi, MÖ 211-MS 1912/1915-1916 dönemlerine girer. Çin'in ilk imparatorluk hanedanı olan Qin Hanedanı ile başlayıp 1912'de Qing Hanedanı'nın devrilmesiyle sona ermiştir. Yuan Shikai'nin girişimiyle 1915-1916 yıllarında imparatorluk dirilmiş fakat tekrar yıkılmıştır:

<span class="mw-page-title-main">Koguryo</span> Korenin eski krallığı

Goguryeo veya Koguryo eski bir Kore krallığıdır. Günümüz Kore yarımadasında, Çin doğusunda güney Mançurya ve güney Rusya Denizi'nin kuzeyinde ve güneyinde bulunmuştur.

Şipi Kağan, Serbi Kağan veya Sibir Kağan 609-619 tarihleri arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır. Yami Kağan'ın oğullarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Li Shimin</span>

Li Shimin, İmparator Taizong ya da Tai Tsung, 626-649 yılları arasında Çin imparatoru.

Ch'u-lo Kağan (Çince: 處羅可汗/处罗可汗, : chùluo kěhàn, : ch'u-lo k'o-han, : ,diğer adları: Ilteber Shad. 619- 621 tarihleri arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır. Yami Kağan' ın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Wei Nehri Antlaşması</span>

Wei Nehri Antlaşması, Doğu Göktürk Kağanlığı ile Tang Hanedanı arasında yapılan barış antlaşmasıdır. Antlaşma, Tang hükümdarının Doğu Göktürklere ödemek zorunda kaldığı yüklü tazminat nedeniyle Çin kaynaklarında "Wei Nehri Utancı" adıyla anılmaktadır. Anlaşmanın sonucunda Türk kağanı İllig Kağan kazançlı olarak görülse de; Doğu Göktürklere sığınan Sui Hanedanı üyelerinin geri verilmesini içeren bu antlaşma Doğu Göktürklerin, Tang'a karşı siyasi üstünlüğünü bitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çang'an</span>

Çang'an, Çin tarihinde ondan fazla hanedana başkentlik yapan tarihî bir kenttir. Kentin adı klasik Çincede "ebedi barış" anlamına gelmektedir. Bugün Çang'an'ın resmî adı Xi'an'dır. Kısa ömürlü Xin Hanedanı döneminde kentin adı "sabit barış" anlamına gelen olarak değiştirildiyse de, MS 23'te bu hanedanın yıkılmasıyla eski ad kullanılmaya devam etmiştir. Ming Hanedanı döneminde kentin adı yeniden değiştirilerek, "batıdaki barış" anlamına gelen Xi'an ismi kullanılmaya başlanmıştır. Bu adlandırma hâlâ kullanılmaya devam etmektedir.

Bayırku seferi, Kapgan Kağan'ın Dokuz Oğuzlardan Bayırkular üzerine düzenlediği ve zaferle sonuçlandırdığı son seferidir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

Jin Kitabı, Jin Hanedanı'nın MS 265'ten 420'ye kadar olan tarihini kapsayan resmi bir Çin tarihi metnidir. MS 648'de Tang hanedanlığının imparatorluk sarayı tarafından görevlendirilen bir dizi yetkili tarafından, baş editör olarak Şansölye Fang Xuanling tarafından derlenmiştir ve çoğunlukla önceki arşivlerden kalan resmi belgelerdir. Tang Hanedanı İmparatoru Taizong'un 1, 3, 54 ve 80 numaralı ciltlerindeki birkaç deneme yazılmıştır. Bununla birlikte, Jin Kitabı'nın içeriği sadece Jin Hanedanı tarihini değil, aynı zamanda Doğu Jin Hanedanı ile çağdaş olan On Altı Krallık dönemini de içermekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Wei Zheng</span>

Wei Zheng veya onursal adıyla Xuancheng, Tang Hanedanı döneminde yaşamış bir Çinli tarihçi ve devlet adamı. İmparator Taizong'un saltanatı sırasında yaklaşık 13 yıl boyunca Tang Hanedanı'nın şansölyesi olarak görev yaptı. Ayrıca MS 636'da yazılan Sui Hanedanı'nın resmi tarihi olan Sui Kitabı eserinin baş yazarıydı.

Xingyang'ın Zheng klanı (滎陽鄭氏), esas olarak Xingyang çevresinde bulunan önde gelen bir Çin klanıydı. Kökenleri Zheng Devleti'nin hükümdarlarına kadar uzanan bu klan, Kuzey ve Güney hanedanlıkları döneminde yönetimde oldukça öne çıkmış, Kuzey Wei'deki 'Dört Klan'dan biri haline gelmiş ve Tang hanedanlığı döneminde de varlığını sürdürmüştür.

Jingzhao Du klanı, Jingzhao bölgesi merkezli önde gelen bir Çin klanıydı. Kökenleri Batı Han hanedanlığına kadar uzanan bu klan, Tang hanedanlığının sonuna kadar Çin siyasetinde ve toplumunda önemini korumuştur.