55'ler Olayı
55'ler olayı ya da diğer adıyla Sivas Kampı,[1] 27 Mayıs Darbesinin ertesinde doğu ve güneydoğudan seçilen 55 ağa, şeyh ve aşiret reislerinin Batı Anadolu'ya sürgün edildiği bir olaydır.
Milli Birlik Komitesi, DP'lileri "Kürdistan Hükümeti tesis etmek" üzere çalışmalar yapmakla suçladı.[2][3][4] 31 Mayıs 1960'ta Cumhuriyet gazetesinde MBK'nin bu konuyla ilgili çeşitli belgeler bulduğu ve Şeyh Said'in oğlunun DP iktidarı döneminde doğuda propaganda gezileri yaptığı ortaya çıkarılmıştır.[5]
Darbeden 4 gün sonra Doğu ve Güneydoğu'dan seçilen 485 ağa ve şeyhler Sivas Kabak Yazı'da bir kampa yollanmıştır.[6][7] Bu konu hakkında Cemal Gürsel'in ileri gelen 2500 Kürdü öldürelim dediği iddia edilmektedir.[8] Sivas'taki kamp 19 Ekim 1960 tarihinde çıkan 105 numaralı Mecburi İskân Kanunu ile boşaltılıp Milli Birlik Komitesi tarafından "55 ağa" DP'yi destekliyor iddiasıyla Antalya, Isparta, İzmir, Afyon, Manisa, Denizli ve Çorum'a sürdü.[9][10][11][12] Bu kanun 1962 yılında kaldırıldı.[11]
'Kürt hareketi' endişesi
Irak'ta Molla Mustafa Barzani'nin önderliğinde Kürdistan Demokratik Partisinin başlattığı ulusal kurtuluş mücadelesi Türkiye'nin Hakkâri, Van, Siirt, Mardin, Diyarbakır, Muş, Şırnak gibi yörelerine de etki yaratmış ve bu yörelerde Barzani'nin mücadelesi için toplama faaliyeti de başlamıştır.[13]
Molla Mustafa Barzani, toprak ağası, şeyh ve aşiret reisi olarak değerlendirilmiş ve Türkiye'de de ağa, şeyh ve aşiret reislerinin Kürt hareketini kışkırttığı düşünülmüştür. O yüzden hedef seçilmişlerdir.[13]
1961 Anayasası'nda birtakım değişiklikler yapıldı. 1924 Anayasası'nın 3. maddesi olan "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" sözü "Egemenlik kayıtsız şartsız Türk milletinindir" şeklinde değiştirildi.[14]
55'ler (55 şeyh ve ağa)
| # | Kişiler |
|---|---|
| 1 | Şeyh Ali Rıza Fırat |
| 2 | Şeyh Selahaddin Fırat |
| 3 | Şeyh Gıyasettin Fırat |
| 4 | Şeyh Ahmet Fırat |
| 5 | Şeyh Mehmet Emin Fırat |
| 6 | Şeyh Mehmet Fuat Fırat |
| 7 | Şeyh Faruk Fırat |
| 8 | Şeyh Halit Fırat |
| 9 | Şeyh Ömer Fırat |
| 10 | Şeyh Kutbettin Septioğlu |
| 11 | Şeyh Gıyasettin Gül |
| 12 | Kinyas Kartal (Brukî Aşireti) |
| 13 | Abdulbaki Kartal (Brukî Aşireti) |
| 14 | Hamit Kartal (Brukî Aşireti) |
| 15 | Bala Kartal (Brukî Aşireti) |
| 16 | Bahattin Erdem |
| 17 | Faik Bucak |
| 18 | İsmail Hakkı Bucak |
| 19 | Hacı Ali Bucak |
| 20 | Mehmet Celal Bucak |
| 21 | Mithat Bucak |
| 22 | Hasan Abik Bucak |
| 23 | Ali Abik Bucak |
| 24 | Bekir Bucak |
| 25 | Cemil Küfrevi |
| 26 | Zeki Toker (Küfrevioğlu) |
| 27 | Abdurrezzak Ensarioğlu |
| 28 | Sait Ensarioğlu |
| 29 | Abdullah Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 30 | Ferzende Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 31 | Osman Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 32 | Köroğlu Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 33 | Feyzullah Keskin (Sipkan Aşireti) |
| 34 | Zeynel Turanlı |
| 35 | Zeki Bayar |
| 36 | Kazım Yıldırım |
| 37 | Mehmet Kayalar |
| 38 | Süleyman Yıldırım |
| 39 | Zeynel Abidin İnan |
| 40 | Hüseyin İleri |
| 41 | Sait Ramanlı |
| 42 | Reşit Çaçan (Berazî Aşireti, Burhan Çaçan'ın babası) |
| 43 | Şeyh Mehmet Emin Karadeniz |
| 44 | Mustafa Işık (Diyarbakırlı Mustafa Ağa) |
| 45 | İbrahim Abikoğlu |
| 46 | Hacı Topo Aktoprak |
| 47 | Mehmet Dal |
| 48 | Abdulkadir Ekinci |
| 49 | Şamil Peker |
| 50 | Abdülkadir Karakuş |
| 51 | Mecit Yalçın |
| 52 | Derviş Yakut |
| 53 | Cafer Yağızer (Ertoşî Aşireti) |
| 54 | Ebubekir Ertaş (GRAVİ Aşireti) |
| 55 | Mahmut Ertuş (Ertoşî Aşireti) |
Dış bağlantılar
- Taraf gazetesinin Sivas kampı haberi [1]
Notlar
- ^ "27 Mayıs'ın Kürtleri Sindirme Operasyonu: Sivas Kampı - Derin Tarih". 15 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2017.
- ^ "27 Mayıs, Kürtler ve Şark Islahat Planı Kararnamesi, URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 23 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ "Menderes'in Kürt çözümü, URL erişim tarihi:15 Haziran 2008". 3 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ "Marksisttutum:Elif Çağlı'nın Bonapartizmden Faşizme adlı kitabının 3. bölüm özeti,URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 23 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ "Kürt sorununda gizli kalmış milat, Nokta Dergisi araştırması URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ 485 Kürt'e 27 Mayıs'ta ne oldu? URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008[]
- ^ "Kürt sorununun gizli tarihi,URL erişim tarihi:15 Haziran 2008". 14 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ "Cemal Gürsel İleri Gelen 2500 Kürt'ü Tenkil Edelim, Demiş! URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 24 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ "Radikal Tarihten bir kara sayfa URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ "Gürüz'ün son numarası URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 6 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ a b "19 Ekim 1960 tarihli ve 105 sayılı kanun URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 14 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ Ancak Beşikçi'nin sıraladığı iller ise Edirne, Balıkesir, Aydın, Sakarya, Kütahya, Çorum.
- ^ a b A.g.e, s.119.
- ^ "Siyasi irade ve egemenliğin ortakları URL erişim tarihi: 15 Haziran 2008". 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
- ^ [Akşam Gazetesi: 02,03,04 Aralık 1960]
- ^ [27 Mayısın Öteki Yüzü: Sivas Kampı - Nevzat Çiçek, http://nevzatcicek.blogcu.com/sivas-kampi/7987925 4 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.]
