İçeriğe atla

500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi

Koordinatlar: 41°01′36″K 28°58′22″D / 41.02667°K 28.97278°D / 41.02667; 28.97278
500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi
Harita
Açılış25 Kasım 2001
KonumTürkiye Beyoglu, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°01′36″K 28°58′22″D / 41.02667°K 28.97278°D / 41.02667; 28.97278
TürÖzel
MüdürNisya İşman Allovi
Toplu ulaşımTünel
Resmî site[1]

500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 500. Yıl Vakfı tarafından topluma Türk Yahudilerinin gelenekleri ve tarihi açısından bilgi sunmak amaçlı kurulmustur. 25 Kasım 2001'de açılmıştır. 500. Yıl Vakfı 1989'da 113 Yahudi ve Müslümandan oluşan Türk vatandaşları tarafından Sefaradların 500 yıl önce Osmanlı İmparatorluğu'na gelişini kutlamak için kuruldu.[1] Müze fikri, müzenin ilk küratörü olan Naim Güleryüz tarafından ortaya atıldı ve Kamhi ailesinin maddi destekleriyle açıldı.

Galata'da, tarihi Zülfaris Sinagogu binasında açılmış olan 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 20 Eylül 2015 tarihinde ŞişhaneNeve Şalom Sinagogu yanına taşınarak 14 Ocak 2016 tarihinde yeni yerinde faaliyetine başladı.

Zaman çizelgesi

  • 1882 - Tora'nın bulunduğu dolabı (Ehal) çevreleyen mermer çerçeve Samuel Malki tarafından bağışlandı.
  • 1890 - Tadilatlar Kamondo Ailesinin maddi destekleriyle yürütüldü.
  • 1904 - Restorasyon işi Galata Yahudi Cemaati'ne bağlı Jak Bey de Leon tarafından yürütüldü.
  • 1968 - Önemli tadilattan geçti.
  • 1979 - Trakya kökenli Yahudilerin ibadetine adandı.
  • 1983 - Zülfaris'te son düğün icra edildi.
  • 1985 - Cemaat eksikliği nedeniyle Neve Şalom Sinagogu Vakfı tarafından 500. Yıl Vakfı'na devredildi.
  • 2001 - Jak Kamhi ve ailesinin maddi desteğiyle müzeye çevrildi.[2]
  • 2015 - Neve Şalom Sinagoguna taşındı.
  • 2016 - Müze yeni adresinde tekrar faaliyete geçti.

Müze

Müze 1. Kat Genel Görünüm

Üç ayrı bölümden oluşan müzede ziyaretçiler tarih, gelenekler ve sosyal yaşam ile ilgili birçok konuda bilgiye ulaşabilmektedir.

Günümüz müzecilik anlayışına uygun bir şekilde donatılmış olan müzede interaktif panolar tasarlanmış, dokunmatik ekranlarla teknoloji de mekân içerisindeki yerini almıştır.

Müze alanı panolarla sınırlı değildir, dokunmatik bilgisayar sistemi ile statik yerine interaktif bir sistem kullanarak daha fazla verinin istenildiği zaman girişi yapılabilmektedir.

İlk bölümde milattan önce dördüncü yüzyıldan günümüze kadar Anadolu topraklarındaki Yahudi tarihi anlatılmaktadır. Osmanlı'dan Türkiye Cumhuriyeti'ne geçişi de içine alan bu bölümde tarihi olaylar kronolojik olarak hazırlanmıştır. Yakın tarihin anlatıldığı dokunmatik panoda konular resim ve videolarla desteklenerek verilmiştir. Basın için ayrılan bölümde Cumhuriyet öncesi ve sonrası yayımlanan Türk Yahudi basınına ait gazete örnekleri, matbaa objeleri ve tarihçe yer almaktadır.

Neve Şalom Sinagogu ve 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi arasında fiziki bağlantıyı kuran midraş holü sinagog içinde yapılan dini törenlerin canlı olarak izlenebilmesine olanak sağlamaktadır. Sünnet, düğün, Bar Mitsva gibi ritüellere tanıklık etmek müze ziyaretçisini fiili olarak törenin bir parçası haline getirmektedir.

Dini ritüellerde kullanılan objelerden oluşan bölüm, 1982 yılında kapanan Appollon Sinagogundan gelen midraş[2] ile temsili olarak yeniden canlandırılmıştır. Litürjik objelerin bir araya gelmesi ile mistik bir atmosferin yaratıldığı bu alanda farklı sinagoglardan gelen dini objeler sergilenmektedir.

Etnografya bölümünde ise doğumdan ölüme yaşam döngüsü; objeler, belgeler, resimler ve videolarla ziyaretçiye aktarılmaktadır. Ziyaretçilere barkovizyon ile çeşitli şehirlerde olan Yahudi gelenek ve törenlerine ait görüntüleri seyretme imkânı sunulmuştur.

Son bölümde Yahudi gelenekleri, bayramlar, yemek ve dil kültürü, müzik ve Yahudilerin çoğunlukla yaşadıkları bölgelerde yer alan sinagog, mezarlık gibi yapılar panolar ve dokunmatik ekranlarda anlatılmaktadır. Bu ekranlarda yer alan bilgiler içinde görsel ve işitsel ögeler sıklıkla kullanılmıştır. Bu alanda Judeo-Espanyol dilinde yapılmış sözlü tarih çalışması bir dönemi canlı tanıklardan dinlememizi sağlamakta ve toplumsal belleğe katkıda bulunmaktadır.

Müze alanı içerisinde gelen ziyaretçilerin Türkiye'deki Yahudi yaşamına ait kökler ile ilgili bilgilere ulaşabilecekleri bir araştırma bilgisayarı da mevcuttur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça ve notlar

  1. ^ "Türkiye Hahambaşılığı". 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2007. 
  2. ^ a b Güleryüz, Naim (Haziran 2006). "500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi". Beyoğlu (3). ss. 50-56. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi ya da resmi adıyla Anıtkabir Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi, Anıtkabir'de Atatürk'ün mozolesinin bulunduğu Şeref Salonu'nun altındaki 3 bin metrekarelik sütunlu alanda bulunan 21 Haziran 1960'ta ziyarete açılmış müze.

Jak Kamhi, Türk iş insanı, Profilo Holding'in kurucusu ve ölümüne dek onursal başkanıydı. Türkiye'de birçok elektronik ürünün ilk üreticisi olması ile bilinmektedir. Ayrıca Alarko Holding'in kurucu ortağıydı.

Naim Avigdor Güleryüz (d.1933), 500. Yıl Vakfı Başkanı ve 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi kurucu proje koordinatörü ve küratörü, Yahudi asıllı araştırmacı ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Neve Şalom Sinagogu</span>

Neve Şalom Sinagogu, İstanbul'un Karaköy semtinde bulunan bir sinagogdur. Pazar, 25 Mart 1951'de açılan dönemin Türkiye Hahambaşı Rav. Rafael David Saban'ın katılımı ile yapıldı. İstanbul'daki sinagogların en büyüğü olan Neve Şalom Sinagogu ise yapılması için 1949'da yıkılan Birinci Karma Yahudi İlkokulu tören salonundan dönüştürülerek inşa edilmiştir. Mimarları Türk Musevileri Elyo Ventura ve Bernar Motola'ydı.

<span class="mw-page-title-main">Karaköy</span> Beyoğlu, İstanbulda bir semt

Karaköy, İstanbul ilinin Beyoğlu ilçesine bağlı semt. Bankaları ve iş hanlarıyla ünlü en eski ticaret merkezlerinden biridir. Eski Galata semtinin modern adıdır. Tarih boyunca bir liman ve ticaret merkezi olma özelliğiyle ön plana çıkmıştır. Boğaziçi'nin Avrupa tarafında Haliç'in ağzında yer alır. Karaköy, şehrin çok tarihsel bölgelerinden ve en eskilerinden biridir. 19. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı Devleti'nin finans merkezi haline gelmişti. Bugün ise, önemli bir ticaret ve ulaşım merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'daki sinagoglar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İstanbul'daki sinagoglar, ilk olarak Bizans döneminde şehre gelen Musevilerin dinî gereksinimleri için kurdukları ibadethanelerdir. Kayıtlarda, İstanbul'da ilk sinagoğun MS 318 yılında, bakırcılıkla uğraşan Musevilerin yoğun olarak yaşadığı Halkopratia semtinde inşa edildiği geçmektedir. Bu sinagog, II. Theodosius döneminde kiliseye çevrilse de, şehrin çeşitli noktalarında sinagoglar her dönemde varlığını sürdürmüştür. İstanbul'un 1453 yılında Türkler tarafından ele geçirilmesinin ardından da, Museviler İstanbul'daki varlıklarını sürdürmüşlerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nun 1492 yılında İspanya'dan sürgün edilen Musevilere sığınma hakkı vermesiyle, Osmanlı topraklarındaki Musevi nüfusu büyük oranda artmıştır. Türkiye'de cumhuriyet ilan edildikten sonra, ülkenin dört bir yanındaki pek çok Musevi, İstanbul'a yerleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zülfaris Sinagogu</span>

Zülfaris Sinagogu, İstanbul'da Beyoğlu ilçesinin Galata semtinde bulunan bir sinagog. 1671 tarihinde mevcut olduğu bilinmektedir. Ancak bugünkü bina eski temeller üzerinde, muhtemelen 19. yüzyıl başında, tekrar inşa edilmişti. Çeşitli zamanlarda yapılan restorasyon çalışmalarıyla, günümüze kadar güzelliğini koruyan Zülfaris Sinagogu, Kamhi Ailesinin maddi katkıları ve tarihçi, yazar ve küratör olan Naim Güleryüz'ün öneri ve tasarımıyla 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, olarak 25 Kasım 2001'de açılarak hizmete girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Beşiktaş Müzesi</span>

Beşiktaş Müzesi, Vişnezade, İstanbul'da Beşiktaş Park'ın altında bulunup stat inşaatı sırasında korunan tarihi 19 Mayıs kapısından girilen spor müzesidir. Beşiktaş'ın kazandığı kupaların sergilendiği müzede kupaların, fotoğrafların, belgelerin, formaların yanı sıra koyu bir Beşiktaş taraftarı olan eski Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref'in kulübe hediye ettiği özel bir kılıç da bulunmaktadır.

Bet İsrael Sinagogu, Neve Şalom Sinagogu Vakfı'na bağlı Şişli, İstanbul'da bir sinagog. 1920'lerde kurulan sinagog 1950'lerde bölgede çoğalan Yahudi nüfusu ve Nazilerden kaçan Yahudiler sebebiyle genişletilmiştir. Türkiye'de en sık kullanılan sinagogdur. 15 Kasım 2003'te terör saldırısına hedef olan bu sinagog, Neve Şalom Vakfı'ndan randevu alınarak ziyaret edilebilir.

İzak Maçoro, Türkiye Yahudileri'nin ve Sefarad Dünyası'nın başlıca hazanlarından idi.

Aşağıda Türkiye'deki sinagogların listesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'daki Musevi mezarlıkları</span>

İstanbul'daki Musevi mezarlıkları, şehirde sayıları 20 bini bulan Musevi cemaatinin kullanımına tahsis edilmiş gömü alanlarıdır. İstanbul'da 2010 yılı itibarıyla Musevi cemaatine ayrılan 8 gömü alanı vardır. Bunlar:

Or Hodeş Sinagogu, geçmişte İstanbul'da bulunan bir sinagogtu. Beyoğlu ilçesinin Galata semtinde, Polonya göçmeni Museviler tarafından kurulmuştu. 1897 yılında, Hahambaşılık Polonyalı Musevilerin kendilerine ait bir ibadethaneleri ve okulları bulunmamasını gerekçe göstererek, Galata semtinde bir sinagog kurmak için başvuruda bulundu. Başvuruları kabul edilince Zürafa Sokağı'nda küçük bir arsa satın alındı ve üzerine sinagog inşa edildi. Sinagogun bir bölümü yaşlılarevi olarak kullanıldı. Polonyalı Aşkenaz cemaatine ait olan sinagog, cemaatin sayısının yıllar içinde azalması nedeniyle Gurjim olarak anılan Gürcü Yahudileri cemaatine devredildi. 1985 yılında Hahambaşılığın kararıyla satıldı.

Türkiye Hahambaşılığı, Türkiye sınırları içinde yaşayan Sefarad ve Aşkenaz Musevilerinin dinî önderi Hahambaşı'nın yönettiği kuruma verilen addır. Merkezi Beyoğlu, İstanbul'da bulunmaktadır. Papalık ya da patrikhane gibi ruhani bir makam değildir, zira dünyadaki hahambaşılıklar arasında hiyerarşik bir düzen yoktur. Sayıları 80 dolaylarında olan Karay cemaati Türkiye Hahambaşılığı'nın yetkisini kabul etmemekte ve özerk bir topluluk teşkil etmektedirler.

Neve Şalom Sinagogu Vakfı, Türkiye'de faaliyet gösteren cemaat vakfı. Merkezi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Karaköy semtinde bulunmaktadır. Vakfa bağlı 5 sinagog, 6 mezarlık vardır. Vakfın yönetimindeki sinagoglar şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">İsrail Müzesi</span>

İsrail Müzesi 1965 yılında, İsrail’in en önde giden kültürel kurumu ve dünyadaki en ileri gelen ansiklopedik müzelerden biri olarak kuruldu. Kudüs’ün Givat Ram muhitindeki bir tepededir ve Knesset, İsrail Anayasa Mahkemesi ve Kudüs İbrani Üniversitesitesi’nin yakınlarındadır. Müzenin varlıkları arasında, dünyanın kutsal topraklara ait en kapsamlı arkeolojik koleksiyonları, Yahudi Sanatı ve Yaşamıyla ilgili eserler ve oldukça kapsamlı güzel sanatlar koleksiyonları vardır. Müzede güzel sanatlara ait onbir farklı departman bulunmaktadır: İsrail Sanatı; Avrupa Sanatı; Modern Sanat; Çağdaş Sanat; Baskı ve Çizimler; Fotoğraf; Tasarım ve Mimari; Asya Sanatı; Afrika Sanatı; Okyanus Sanatı ve Amerika Kıtası Sanatı. Sunumda olan nadir objeler arasında, Berekhat Ram’lı Venüs; 1736 yılında Surinam’da kurulan Zedek ve-Şalom sinagoğunun içi; Yemen’de Yahudi gelinler tarafından giyilen gerdanlıklar; 17. Yüzyıl’dan kalma İranlı bir mozaik mihrab; İsa’nın çarmıha gerildiği dönemden kalma, yine çarmıha germe için kullanılan çivilerden biri vardır. Müze’deki vazo şeklinde olan, Kitap Tapınağı olarak adlandırılan bir yapı içinde Ölü Deniz Yazmaları ve Masada’da bulunan tarihî eserler bulunur.

500. Yıl Vakfı, Sefaradların 1492 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na gelişini kutlamak için 1989 yılında İstanbul'da kurulan vakıf.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</span>

Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi, Osmanlı topraklarında var olan Yahudilerin tarihidir.

Erol Dilek -, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Beypazarı Yaşayan Müze</span> Beypazarında müze

Yaşayan Müze; Ankara'nın Beypazarı ilçesinde 2007 yılında bir sivil inisiyatif girişimi ile kurulmuş halk bilim müzesidir.