İçeriğe atla

500. Yıl Vakfı

500.yıl Vakfı
Kuruluş1989
TürSTK
Yasal statüVakıf
MerkezTürkiye Karaköy, İstanbul, Türkiye
Yönetim Kurulu BaşkanıNaim Güleryüz
Ana organYönetim Kurulu

500. Yıl Vakfı, Sefaradların 1492 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na gelişini kutlamak için 1989 yılında İstanbul'da kurulan vakıf.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ve Türkiye Yahudi toplumunun ortaklaşa kurdukları vakfın kurucu üyeleri 109 Türk vatandaşıdır. Vakfın Kurucu başkanı iş insanı Jak Kamhi 'dir.[1] Vakıf, Türkiye'nin yurtdışındaki karar alıcılar nezdinde tanıtımı ve lobiciliği alanında çalışır.[2] Özellikle ABD, Kanada, Meksika ile Fransa ve İngiltere başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde akademik ve sosyal etkinlikler düzenlemektedir.

Vakfın amacı

Kuruluş Senedi'nin 3. maddesinde de vakfın temel gayesi şu şekilde ifade edilmektedir:[3]

...Türkler’in devlet ve toplum olarak üstün insanlık vasıflarını her türlü olanaktan yararlanarak tüm dünyaya tanıtmak, din ve vicdan hürriyetlerini korumak için bağnazlık ortamından kaçarak Türk toprağını vatan seçen Musevilere kucak açan Türk Milleti’nin insancıl yaklaşımını en geniş şekilde yurt içinde ve yurt dışına duyurmak ve Musevi yurttaşlarımızın şükran ifadelerinin açıklanmasına yardımcı olmak... tır.

Yüklendiği bu misyon çerçevesinde vakıf yıllar boyu yurt içinde özellikle ABD, Kanada, Meksika ile Fransa ve İngiltere başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde düzenlediği akademik ve sosyal etkinliklerle bu mesajı dünya kamu oyuna duyurmağa çalışmaktadır.[3]

Tarihçe

Gazeteci Nesim Benbaste'nin 1982'de haftalık Şalom gazetesinde yayımlanan bir yazısında, Seferadların Türk topraklarına gelişinin 500. yıldönümünü kutlama fikri ortaya atılmıştır. Hahambaşılık danışmanı Naim Güleryüz, bu makaleden esinlenerek 14 Şubat 1983'te Hahambaşılık Danışma Komitesi'ne bir anma projesi sundu. 25 Ocak 1984'te Ankara'da devrin başbakanı Turgut Özal'a kutlama programının ön taslağı sunuldu ve başbakan projeyi kabul etti. Dışişleri Bakanlığı'nın da onayının ardından kutlamaları hazırlamak ve yürütmenin sorumluluğunu Naim Güleryüz başkanlığında bir heyet üstlendi.[2]

1992'de Kolomb'un Amerika kıtasını keşfinin 500. yılı ile eş zamanlı olarak Yahudi sürgününü anmak üzere İspanya hükûmetinin 1980'lerin sonundaki çalışmaları sırasında Seferad Yahudileri'ni ve maruz kaldıkları Engizisyonu yok sayması üzerine Türkiye Yahudileri, Türklerin yeni vatanlarına gelişlerini kutlamak üzere çalışmaları yoğunlaştırdılar. Bu çalışmaları gerçekleştirmek için bir vakıf kurulması fikri ortaya çıktı ve bu girişimin öncülüğünü Türk- Yahudi sanayici Jak Kamhi üstlendi. Vakfın kurucu üyesi olması uygun görülen kişilere davet mektubu gönderilerek Yahudilerin Osmanlı topraklarına gelişini anmak için Vakıf kurulmasının nedenlerini açıklandı. Vakıf, 69'u Musevi inancına mensup 109 kurucu tarafından kuruldu.

500. Yıl Kutlamaları, 2 Mart 1992'de Yahudi toplumu temsilcilerinin Anıtkabir'i ziyareti ile başladı.

14 Kasım 2008'de vakfın kurucu başkanı Jak Kamhi'ye Vakfın Onursal Başkanı unvanı verildi.[4]

500. Yıl Vakfı Müzesi

Ana madde: 500. Yıl Vakfı Müzesi

Resmî adıyla 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 500. Yıl Vakfı tarafından topluma Türk Yahudilerinin gelenekleri ve tarihi açısından bilgi sunmak amaçlı kurulmuş bir kültür merkezidir. 25 Kasım 2001'de açılmıştır. Vakfın Müze fikri, şu anda müzenin müdürü olan Naim Güleryüz tarafından ortaya atıldı ve Kamhi ailesinin maddi destekleriyle açıldı.

Galata'da, tarihi Zülfaris Sinagogu binasında faaliyet gösteren 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 20 Eylül 2015 tarihinde tahliye edilerek kapatıldı. Müzede sergilenen obje ve belgeler, Neve Şalom Sinagogu içindeki özel bir bölüme alındı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça ve notlar

  1. ^ "Türkiye Hahambaşılığı". 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2007. 
  2. ^ a b Çınkara, Gökhan (23 Nisan 2021). "Türkiyeli Yahudilerle Konuşmak (8): 500. Yıl Vakfı'nın bilinmeyen kuruluş hikayesi". Independent Türkçe. 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2021. 
  3. ^ a b "500. Yıl Vakfı". 9 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2012. 
  4. ^ "500. Yıl Vakfı'nda yönetim değişikliği". 7 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sefarad Yahudileri</span>

Sefarad Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Sefaradim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra zorunlu göç ile, Kuzey Afrika üzerinden İberya yarımadasına yerleşen ve 1492'de, Elhamra Kararnamesi ile İspanya'dan çıkartılan Yahudi toplumuna verilen isimdir. Kararname sonrasında Yahudi halkının çoğu Portekiz'e kaçmıştır. 5 yıl sonra Portekiz Kralı I. Manuel'in de Portekiz'deki Yahudileri Hristiyanlığa geçmeye zorlamasıyla sınır dışı edilen birçok Yahudi farklı ülkelere kaçmıştır. Sonuç olarak, göçe zorlanan Yahudilerin torunları dünyanın her yerindeki ülkelere taşınarak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu ülkelerden bazıları İngiltere, Hollanda, Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri, Türkiye ve İsrail'dir.

Salamon Adato, 1946 ve 1950 seçimlerinde yüksek oy oranları ile seçilerek, TBMM 8. Dönem ve 9. Dönem'de Demokrat Parti İstanbul milletvekilliği yapmış, böylece Cumhuriyet'in çokpartili seçim ortamında seçilerek Meclise giren ve ayrıca bir muhalefet partisinden seçilen ilk gayrimüslim milletvekili olmuş Musevi asıllı Türk siyasetçidir.

Jak Kamhi, Türk iş insanı, Profilo Holding'in kurucusu ve ölümüne dek onursal başkanıydı. Türkiye'de birçok elektronik ürünün ilk üreticisi olması ile bilinmektedir. Ayrıca Alarko Holding'in kurucu ortağıydı.

Naim Avigdor Güleryüz (d.1933), 500. Yıl Vakfı Başkanı ve 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi kurucu proje koordinatörü ve küratörü, Yahudi asıllı araştırmacı ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Neve Şalom Sinagogu</span>

Neve Şalom Sinagogu, İstanbul'un Karaköy semtinde bulunan bir sinagogdur. Pazar, 25 Mart 1951'de açılan dönemin Türkiye Hahambaşı Rav. Rafael David Saban'ın katılımı ile yapıldı. İstanbul'daki sinagogların en büyüğü olan Neve Şalom Sinagogu ise yapılması için 1949'da yıkılan Birinci Karma Yahudi İlkokulu tören salonundan dönüştürülerek inşa edilmiştir. Mimarları Türk Musevileri Elyo Ventura ve Bernar Motola'ydı.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'daki sinagoglar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İstanbul'daki sinagoglar, ilk olarak Bizans döneminde şehre gelen Musevilerin dinî gereksinimleri için kurdukları ibadethanelerdir. Kayıtlarda, İstanbul'da ilk sinagoğun MS 318 yılında, bakırcılıkla uğraşan Musevilerin yoğun olarak yaşadığı Halkopratia semtinde inşa edildiği geçmektedir. Bu sinagog, II. Theodosius döneminde kiliseye çevrilse de, şehrin çeşitli noktalarında sinagoglar her dönemde varlığını sürdürmüştür. İstanbul'un 1453 yılında Türkler tarafından ele geçirilmesinin ardından da, Museviler İstanbul'daki varlıklarını sürdürmüşlerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nun 1492 yılında İspanya'dan sürgün edilen Musevilere sığınma hakkı vermesiyle, Osmanlı topraklarındaki Musevi nüfusu büyük oranda artmıştır. Türkiye'de cumhuriyet ilan edildikten sonra, ülkenin dört bir yanındaki pek çok Musevi, İstanbul'a yerleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zülfaris Sinagogu</span>

Zülfaris Sinagogu, İstanbul'da Beyoğlu ilçesinin Galata semtinde bulunan bir sinagog. 1671 tarihinde mevcut olduğu bilinmektedir. Ancak bugünkü bina eski temeller üzerinde, muhtemelen 19. yüzyıl başında, tekrar inşa edilmişti. Çeşitli zamanlarda yapılan restorasyon çalışmalarıyla, günümüze kadar güzelliğini koruyan Zülfaris Sinagogu, Kamhi Ailesinin maddi katkıları ve tarihçi, yazar ve küratör olan Naim Güleryüz'ün öneri ve tasarımıyla 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, olarak 25 Kasım 2001'de açılarak hizmete girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Edirne Büyük Sinagogu</span> Edirne, Türkiyede bir sinagog

Edirne Büyük Sinagogu, Edirne'de bulunan ve Türkiye'nin en büyük ve Avrupa'nın üçüncü büyük sinagogu olan ibadethane. Geçmişi 1492 yılında Avrupa’daki baskılardan kaçarak Osmanlı İmparatorluğu’na sığınan Seferad cemaatine kadar uzanan ve 1905 yılında çıkan büyük yangında yanan sinagog padişah II.Abdülhamit'in fermanı ile yeniden inşa edilerek 1907 'de Hamursuz Bayramı arifesinde tekrar hizmete girdi. Fransız mimar France Depré, binayı Viyana'daki Leopoldstädter Tempel adlı sinagogdan esinlenerek projelendirdi.

Bet İsrael Sinagogu, Neve Şalom Sinagogu Vakfı'na bağlı Şişli, İstanbul'da bir sinagog. 1920'lerde kurulan sinagog 1950'lerde bölgede çoğalan Yahudi nüfusu ve Nazilerden kaçan Yahudiler sebebiyle genişletilmiştir. Türkiye'de en sık kullanılan sinagogdur. 15 Kasım 2003'te terör saldırısına hedef olan bu sinagog, Neve Şalom Vakfı'ndan randevu alınarak ziyaret edilebilir.

İzak Maçoro, Türkiye Yahudileri'nin ve Sefarad Dünyası'nın başlıca hazanlarından idi.

Aşağıda Türkiye'deki sinagogların listesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'daki Musevi mezarlıkları</span>

İstanbul'daki Musevi mezarlıkları, şehirde sayıları 20 bini bulan Musevi cemaatinin kullanımına tahsis edilmiş gömü alanlarıdır. İstanbul'da 2010 yılı itibarıyla Musevi cemaatine ayrılan 8 gömü alanı vardır. Bunlar:

Selaniko Sinagogu, Selanik Sinagogu, Sığrı Sinagogu ya da Sigiri Sinagogu, İstanbul'da bulunan metruk bir sinagogtur. Fatih ilçesinde, geçmişte önemli oranda bir Musevi nüfus barındıran Balat semtinde yer alan sinagog, Fatih Sultan Mehmet döneminde Selanik'ten İstanbul'a göç eden ve Balat'ta yerleştirilen Museviler tarafından yaptırılmıştı.

Verya Sinagogu ya da Karaferya Sinagogu, geçmişte İstanbul'da bulunan bir sinagogtu. Fatih ilçesinde günümüz Balat semtinde bulunan sinagog, Osmanlı döneminde Yunanistan'ın Orta Makedonya bölgesindeki Karaferye (Veria) kentinden göç ederek, İstanbul'a gelen Museviler tarafından kurulmuştu. Sinagog, 1890 yılında Balat bölgesinde etkili olan bir yangında kullanılamaz hâle geldi. Binanın kalıntıları üzerine 1935 yılına değin kullanılan Ahrida Musevi İlkokulu yapıldıysa da bu yapı da yıkılmıştır. Ayvansaray mahallesi Duriye Sokağı üzerinde bulunan sinagogun arası üzerinde günümüzde açık otopark bulunmaktadır.

Or Hodeş Sinagogu, geçmişte İstanbul'da bulunan bir sinagogtu. Beyoğlu ilçesinin Galata semtinde, Polonya göçmeni Museviler tarafından kurulmuştu. 1897 yılında, Hahambaşılık Polonyalı Musevilerin kendilerine ait bir ibadethaneleri ve okulları bulunmamasını gerekçe göstererek, Galata semtinde bir sinagog kurmak için başvuruda bulundu. Başvuruları kabul edilince Zürafa Sokağı'nda küçük bir arsa satın alındı ve üzerine sinagog inşa edildi. Sinagogun bir bölümü yaşlılarevi olarak kullanıldı. Polonyalı Aşkenaz cemaatine ait olan sinagog, cemaatin sayısının yıllar içinde azalması nedeniyle Gurjim olarak anılan Gürcü Yahudileri cemaatine devredildi. 1985 yılında Hahambaşılığın kararıyla satıldı.

Türkiye Hahambaşılığı, Türkiye sınırları içinde yaşayan Sefarad ve Aşkenaz Musevilerinin dinî önderi Hahambaşı'nın yönettiği kuruma verilen addır. Merkezi Beyoğlu, İstanbul'da bulunmaktadır. Papalık ya da patrikhane gibi ruhani bir makam değildir, zira dünyadaki hahambaşılıklar arasında hiyerarşik bir düzen yoktur. Sayıları 80 dolaylarında olan Karay cemaati Türkiye Hahambaşılığı'nın yetkisini kabul etmemekte ve özerk bir topluluk teşkil etmektedirler.

Neve Şalom Sinagogu Vakfı, Türkiye'de faaliyet gösteren cemaat vakfı. Merkezi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Karaköy semtinde bulunmaktadır. Vakfa bağlı 5 sinagog, 6 mezarlık vardır. Vakfın yönetimindeki sinagoglar şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi</span> İstanbulda müze

500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 500. Yıl Vakfı tarafından topluma Türk Yahudilerinin gelenekleri ve tarihi açısından bilgi sunmak amaçlı kurulmustur. 25 Kasım 2001'de açılmıştır. 500. Yıl Vakfı 1989'da 113 Yahudi ve Müslümandan oluşan Türk vatandaşları tarafından Sefaradların 500 yıl önce Osmanlı İmparatorluğu'na gelişini kutlamak için kuruldu. Müze fikri, müzenin ilk küratörü olan Naim Güleryüz tarafından ortaya atıldı ve Kamhi ailesinin maddi destekleriyle açıldı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</span>

Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi, Osmanlı topraklarında var olan Yahudilerin tarihidir.

Erol Dilek -, Türk siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.