4 Şehir

4 Şehir Viyolonsel ve Piyano Sonatı, opus 41, Fazıl Say'ın BBC'nin siparişi üzerine 2012'de bestelediği ve ilk seslendirilişi 26 Haziran 2012'de Londra, St Vedast Alias Foster (UK) City of London Festivali’nde gerçekleşen eseridir.^[1] Dört bölüm'den oluşan eserin ilk seslendirilişinde Nicolas Altstaedt (viyolonsel), José Gallardo (piyano) tarafından gerçekleştirilmiştir.^[1]

Fazıl Say’ın “Dört Şehir” adlı eserini Anadolu’da bir yolculuk gibi düşünmek gerekir. Fazıl Say, bu eserde anılarından ve olaylardan yola çıkmıştır. Eser için 2000 kilometrelik, muazzam genişlikteki Anadolu’nun birbirinden farklı kültürlere sahip dört şehri seçilmiştir. Eserde Bodrum, turistik karakteriyle diğer şehirlerden ayrılmaktadır. Pek çok halk türküsünün ve popüler kültüre ait parçaların soyutlamaları esere folklorik özellikler olarak yansımaktadır.^[2]

Bölümler

I - Sivas

Sivas, Doğu Anadolu Bölgesi'nde konservatif yapısıyla kendini gösterir. Bir zamanlar Alevilerin yoğunlukta olduğu şehir, meşhur alevi halk ozanı Aşık Veysel ile anılır. Fazıl Say, Veysel’in “Sazım” şarkısı üzerinden yola çıkarak ilk bölümü kurgular ve bölüm etnik enstrümanların seslerini yansıtarak bir melankoli ile sona erer.

II – Hopa

Bölüm, Fazıl Say'ın çocukluğuna ait bir düğün anısından yola çıkarak bestelenmiştir. Doğu Karadeniz’in barındırdığı kültürlerinin tamamını kapsamaya çalışarak ilerler. Folklorik bir biçim olarak çok hızlı bir 7/16’lık Horon dansı, Doğu Karadeniz’in ünlü enstrümanı “Kemençe”, Kafkas, Gürcü ve Laz kültürü dansları ve anonim türkülerden, “Laz Kızı”, “Cilveloy Nanayda” bu bölümde seri halde geçmektedir.

III - Ankara

Atatürk tarafından 1923 yılında Türkiye’nin başkenti ilan edilen, günümüzde dört milyon nüfusa ulaşmış Ankara, aynı zamanda bestecinin doğup büyüdüğü şehir olma özelliğini de taşır. I. Dünya Savaşı’ndan kalan bir başkaldırı türküsü olan “Ankara’nın Taşına Bak”, bölümün ortasında hazin bir şekilde duyulur. Cumhuriyet’ten, anılarından ve eski Ankara’dan artakalan görüntüyü besteci trajik bir anlatımla bestelemiştir.

IV – Bodrum

Herkes tarafından bilinen, Türkiye’nin Saint-Tropez’i olarak da anılan Bodrum’da meşhur bir barlar sokağı vardır. Bu sokakta her bardan farklı müzikler duyulmaktadır. Caz, pop, rock ve halk müziğini bir swing caz temposuyla bölüm boyunca yürüten Say, barlardan gelen sesleri birbirine karıştırmaktadır. Bodrumlu olarak bilinen Zeki Müren ile ünlenmiş “Yıldızların Altında” şarkısı, Aşık Veysel'in birçok varyasyonu yapılmış olan “Uzun İnce Bir Yoldayım” şarkısı, bölüm içinde sıkça tekrarlanmaktadır. Bölüm, bir barda gerçekleşen bilindik kavgalardan biriyle, absürt bir biçimde sona erer.