İçeriğe atla

33. Türkiye Hükûmeti

I. Erim Hükûmeti

Türkiye hükûmeti
Kuruluş tarihi26 Mart 1971
Fesih tarihi11 Aralık 1971
Kişiler ve kuruluşlar
Devlet başkanıCevdet Sunay
Hükümet başkanıNihat Erim
Bakan sayısı23
Üye partiler
Meclisteki durumuKoalisyon hükûmeti
321 / 450
Ana muhalefet partisiDemokratik Parti
Ana muhalefet lideriFerruh Bozbeyli
Tarihçe
Seçim1969 Türkiye genel seçimleri
Yasama dönemi14. dönem
Öncül32. Türkiye Hükûmeti
Ardıl34. Türkiye Hükûmeti

33. Türkiye Hükûmeti veya I. Erim Hükûmeti, 26 Mart 1971 - 11 Aralık 1971 tarihleri arasında görev yaptı.[1]

Ordu, 12 Mart 1971'de bir muhtıra verdi. Parlamento feshedilmedi, partiler kapatılmadı, Anayasa askıya alınmadı. Ama koşullar çok değişmişti. Askerler bir teknokrat hükûmeti istiyorlardı. Eğer böyle bir tarafsız başbakan Meclis içinden çıkar da güvenoyu alırsa, sorun kalmazdı. Bunun için tarafsız bir milletvekili aranmaya başlandı. CHP Kocaeli milletvekili Nihat Erim ismi üzerinde anlaşıldı. 26 Mart günü CHP'den istifa etti. Böylece artık bağımsız başbakan olan Erim partiler üstü reform hükûmetini kurdu.

Hükûmetin yapısı

Adalet Partisi 5, Cumhuriyet Halk Partisi 3 ve Millî Güven Partisi 1 bakan verdi. Bu arada hükûmette yer almaları için Dünya Bankası'nda çalışan eski plancılardan Atilla Karaosmanoğlu ile NATO Genel Sekreterinin Birinci Yardımcısı Osman Olcay yurda çağrıldı. Bu hükûmetin üzerinde en çok konuşulan üyesi olan genç Atilla Karaosmanoğlu, yurda gelir gelmez Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak kabinedeki yerini aldı. En önemli görevlerden birini, yani ekonomiyi düzeltme işini üstlendi.

Hükûmetin 27 üyesinden 15'i parlamento dışındandı. Türkiye'nin ilk kadın bakanı Prof. Dr. Türkan Akyol'da bunların içindeydi. Kültür Bakanlığı bu hükûmet döneminde kuruldu ve başına Talat Halman getirildi. Dönemin CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit, 12 Mart'ın ince ayar bir askeri darbe olduğunu, Erim hükûmetine yardım etmenin askeri darbeye destek anlamına geldiğini açıkladı. Bu pürüze rağmen hükûmet Meclis'ten güvenoyu aldı. Hükûmet, Ya reform yaparız ya gideriz diyerek büyük iddialarla yola çıktı.

11'lerin isyanı

Yeni hükûmet, ilk günden itibaren özellikle parlamento içinden müthiş bir dirençle karşılaştı. Sırada bekleyen eğitim, toprak, enerji, mali, idari ve hukuk reformları tek tek tökezlemeye başladı. Zamanında Kemal Derviş'in başına gelenlerin benzeri Atilla Karaosmanoğlu'nun da başına geldi. Özellikle Maliye Bakanı'nın direnciyle karşılaşan Atilla Karaosmanoğlu, mali reform yapamadı. Hükûmet meclis içindeki kıskaca daha fazla dayanamadı ve Nihat Erim, 26 Ekim 1971'de istifasını sundu. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay istifayı kabul etmedi, hükûmet ikna edildi ve yola devam kararı alındı.

Anayasal teknokrat hükûmeti 3 Aralık 1971'e, yani 11'ler olayına kadar yönetimde kaldı. Aralarında Türkan Akyol, Atilla Karaosmanoğlu, Mehmet Özgüneş, Selahattin Babüroğlu, Osman Olcay'ın da yer aldığı 11 bakanın istifa gerekçesini Atilla Sav açıkladı: "Yurdumuzun muhtaç olduğu kalkınma hamlesini ve reformları Atatürkçü bir görüşle gerçekleştirmek amacıyla kurulan hükûmette görev almıştık. Bu amaçları gerçekleştirme olanağı kalmadığı inancıyla görevlerimizden çekiliyoruz."

Hükûmetin karnesi

I. Erim hükûmeti 3 Aralık'ta görevden ayrıldığında enflasyon felaket bir durumdaydı. İşbaşına geldiklerinde yüzde 11'de seyreden enflasyon oranı dokuz ay içinde yüzde 23.3'e fırladı. Ardından II. Erim hükûmeti kuruldu ve iktidarda altı ay kaldı. İstifa ettiğinde ekonomik tablo altüst olmuştu.

Kabine

Görev[2][3][4]İsimSiyasi Parti
Başbakan Nihat ErimBağımsız
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Sadi KoçaşCumhuriyet Halk Partisi
Atilla Karaosmanoğlu
26 Mart 1971 - 3 Aralık 1971 		Bağımsız
Ali Mesut Erez
3 Aralık 1971 - 11 Aralık 1971
Devlet Bakanı Mehmet Özgüneş
Doğan KitaplıAdalet Partisi
Gençlik ve Spor Bakanı Sezai Ergun
Gümrük ve Tekel Bakanı Haydar Özalp
Adalet Bakanı İsmail Hakkı Arar Cumhuriyet Halk Partisi
Millî Savunma Bakanı Ferit MelenMillî Güven Partisi
İçişleri Bakanı Hamdi ÖmeroğluBağımsız
Dışişleri Bakanı Osman Olcay
Dış Ekonomik İlişkiler Bakanı İsmail Hamit Özer Derbil
Maliye Bakanı Sait Naci Ergin
Millî Eğitim Bakanı Şinasi Orel
İmar ve İskan Bakanı Selahattin Babüroğlu
Bayındırlık Bakanı Cahit Karakaş
26 Mart 1971 - 10 Kasım 1971 		Adalet Partisi
Mukadder Öztekin
10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971 		Cumhuriyet Halk Partisi
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı Türkan AkyolBağımsız
Ulaştırma Bakanı Haluk Arık
26 Mart 1971 - 29 Eylül 1971
Selahattin Babüroğlu
13 Ekim 1971 - 27 Ekim 1971
Cahit Karakaş
10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971 		Adalet Partisi
Tarım Bakanı Orhan DikmenBağımsız
Köyişleri Bakanı Cevdet Aykan
Çalışma Bakanı Atilla Sav Cumhuriyet Halk Partisi
Sanayi Bakanı Ayhan ÇilingiroğluBağımsız
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Atilla Sav Cumhuriyet Halk Partisi
Nezih Devres
İhsan Topaloğlu
Kültür Bakanı Talat Halman Bağımsız
Turizm ve Tanıtma Bakanı Erol Yılmaz AkçalAdalet Partisi
Orman Bakanı Selahattin İnalBağımsız

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri". hurriyet.com.tr. Hürriyet. 17 Mart 2003. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  2. ^ Official page of prime minister 15 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Official page of the parliament". 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013. 
  4. ^ Türkiye'nin 75 Yılı, Tempo Yayıncılık, Istanbul, 1998

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">12 Mart Muhtırası</span> 1971 yılında III. Demirel Hükûmetini istifaya zorlayan askerî uyarı

12 Mart Muhtırası, 12 Mart 1971 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri Komuta Kademesinin; Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tağmaç, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Faruk Gürler, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Celal Eyiceoğlu ve Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Muhsin Batur imzasıyla Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a bir muhtıra vererek 32. Türkiye Hükûmetini istifaya zorladığı askerî müdahaledir.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Baykal</span> Türk siyasetçi (1938–2023)

Deniz Baykal, Türk avukat, siyaset bilimci, akademisyen ve siyasetçidir. Cumhuriyet Halk Partisinin 4. genel başkanıdır. 1995-1996 yılları arasında başbakan yardımcılığı görevini yürüttü. Birçok hükûmette yer alan Baykal, kısa aralıklar dışında 1992-2010 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisinin genel başkanlığını yaptı. 2002-2010 yılları arasında CHP'yi ana muhalefet partisi olarak yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Nihat Erim</span> 13. Türkiye başbakanı

İsmail Nihat Erim, Türk hukukçu, akademisyen ve siyasetçi. Türkiye Büyük Millet Meclisinde beş dönem Cumhuriyet Halk Partisinden milletvekili olarak siyaset yapan Erim, 1948-50 yılları arasında bayındırlık bakanlığı ve başbakan yardımcılığı görevlerinde bulundu. 12 Mart Muhtırası'nın ardından 1971-1972 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olarak görev aldı. 19 Temmuz 1980 tarihinde İstanbul Dragos'ta Devrimci Sol militanları tarafından düzenlenen suikast sonucunda 68 yaşında öldü.

<span class="mw-page-title-main">Hikmet Çetin</span> 20. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Hikmet Çetin, Türk siyasetçi, devlet adamı ve eski Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı. CHP Genel Başkanlığı görevini Şubat 1995 - Eylül 1995 tarihleri arasında sürdürmüştür. Mart 1995 - Ekim 1995 ve Ekim 1978 - Kasım 1979 tarihleri arasında Başbakan yardımcılığı görevini sürdüren Çetin, birçok hükûmette görev almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cahit Karakaş</span> 13. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Cahit Karakaş, Türk inşaat mühendisi ve siyasetçi. 12 Eylül Darbesi sırasında TBMM başkanlığı görevinde bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">1995 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 20. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1995 Türkiye genel seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan ve TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde %10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Giovanni Giolitti</span> İtalyan politikacı (1842 - 1928)

Giovanni Giolitti İtalyan devlet adamı. 1892 ve 1921 yılları arasında tam beş kez İtalya başbakanı olmuştur.

Peyman Türkan Akyol, Türk tıp doktoru, akademisyen, siyasetçi, Türkiye'nin ilk kadın bakanı ve Ankara Üniversitesi rektörü.

Atilla Karaosmanoğlu, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Raif Karadeniz</span> Siyasetçi

Raif Karadeniz, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">42. Türkiye Hükûmeti</span> III. Ecevit Hükûmeti (1978–1979)

42. Türkiye Hükûmeti, III. Ecevit Hükûmeti veya Motel Hükûmeti, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit başkanlığında kurulan hükûmet, 5 Ocak 1978 - 12 Kasım 1979 tarihleri arası görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">50. Türkiye Hükûmeti</span> I. Çiller Hükûmeti (1993–1995)

50. Türkiye Hükûmeti veya I. Çiller Hükûmeti, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'in başkanlığında, 25 Haziran 1993 tarihinde kuruldu. Doğru Yol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti arasında kurulan koalisyon hükûmeti, 5 Ekim 1995 tarihine kadar görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">17. Türkiye Hükûmeti</span> II. Saka Hükûmeti (1948–1949)

17. Türkiye Hükûmeti veya II. Saka Hükûmeti, 10 Haziran 1948 - 16 Ocak 1949 tarihleri arasında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">34. Türkiye Hükûmeti</span> II. Erim Hükûmeti (1971–1972)

34. Türkiye Hükûmeti veya II. Erim Hükûmeti, 12 Mart Muhtırası'nın ardından Nihat Erim başkanlığında kurulan ikinci partilerüstü-teknokrat hükûmettir. Hükûmet 11 Aralık 1971 - 22 Mayıs 1972 arasında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">35. Türkiye Hükûmeti</span> Melen Hükûmeti (1972–1973)

35. Türkiye Hükûmeti veya Melen Hükûmeti, 12 Mart Muhtırası'nın ardından, Ferit Melen başkanlığında kurulan, üçüncü partilerüstü-teknokrat hükûmettir. Hükûmet 22 Mayıs 1972 - 15 Nisan 1973 arasında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Alenka Bratušek</span>

Alenka Bratušek, Mart 2013 - Mayıs 2014 tarihleri arası ülkenin ilk kadın Slovenya Başbakanı olmuş bir liberal Sloven siyasetçidir. Ocak 2013 - 25 Nisan 2014 tarihleri arası Pozitif Slovenya partisinin başkanı görevini yürütmüştür. 10 Eylül 2014 tarihinde Juncker Başkanlığında Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı olmak için aday oldu ancak Avrupa Parlamentosu'ndan onay alamadı.

Güneş Motel Olayı veya 11'ler Olayı, 1977 yılı sonunda, 1977 Türkiye genel seçimlerinde Adalet Partisi'nden milletvekili seçilen 11 vekilin partilerinden istifa ederek Cumhuriyet Halk Partisi'ne destek vermesini ifade eden olay. Bu vekiller 5. Demirel Hükûmeti'ne verilen gensoruyu desteklemek, Bülent Ecevit'in kuracağı hükûmetin güvenoyu oylamasında destek vermek karşılığında Ecevit'in kuracağı 42. Türkiye Hükûmeti'nde ekseriyetle bakanlık görevi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ion Chicu</span> 14. Moldova başbakanı

Ion Chicu Moldova Parlamentosu tarafından yapılan güvenoyu oylamasının ardından Maia Sandu liderliğindeki Sandu Kabinesinin görevinin sonlandırılmasının ardından Kasım 2019'da Moldova Başbakanlığına atanan olan bir Moldova'lı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti'nin kadın bakanları listesi</span> Türkiye Cumhuriyetinde bakanlık yapmış kadınların listesi

26 Mart 1971'de kurulan 33. Türkiye Hükûmeti'ne, Nihat Erim'in Türkan Akyol'u Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı olarak atamasıyla birlikte ilk defa bir kadın, bakan olarak hükûmette yer aldı. Akyol'un bakan olduğu günden bugüne kadar 28 farklı kadın, 43 kez Türkiye hükûmetinin kabinesinde bakan olarak yer aldı. Kadınların en çok atandığı bakanlık 15 atamayla Devlet Bakanlığı olurken 2011 yılında Devlet Bakanlığı'nın kaldırılmasıyla Selma Aliye Kavaf, son kadın devlet bakanı oldu. Devlet Bakanlığı'nı 10 atamayla, farklı isimlerle faaliyet gösteren Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı takip etti.

Bu sayfada 1971 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.