İçeriğe atla

26. Türkiye Hükûmeti

VIII. İnönü Hükümeti

Türkiye hükûmeti
Kuruluş tarihi20 Kasım 1961
Fesih tarihi25 Haziran 1962
Kişiler ve kuruluşlar
Devlet başkanıCemal Gürsel
Hükümet başkanıİsmet İnönü
Bakan sayısı17
Üye partilerCumhuriyet Halk Partisi
Adalet Partisi
Meclisteki durumuKoalisyon hükûmeti
269 / 450
Ana muhalefet partisiYeni Türkiye Partisi
Ana muhalefet lideriEkrem Alican
Tarihçe
Seçim1961 Türkiye genel seçimleri
Yasama dönemi12. dönem
Öncül25. Türkiye Hükûmeti
Ardıl27. Türkiye Hükûmeti

26. Türkiye Hükûmeti veya VIII. İnönü Hükûmeti, 27 Mayıs Darbesi'nin ardından düzenlenen 1961 seçiminin ertesinde kurulan ilk hükûmettir. Sekizinci İnönü Hükûmeti olarak da bilinir. Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hükûmetidir. İsmet İnönü'nün başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi ile Adalet Partisi arasında büyük koalisyon hükûmetidir ve 20 Kasım 1961 - 25 Haziran 1962 tarihleri arasında görev yapmıştır.[1]

Arka plan

CHP 15 Ekim 1961'de yapılan seçimlerde %36,7; AP ise %34,8 oy aldı. Böylece 450 sandalyeli parlamentoda CHP 173, AP 158 sandalye kazandı. İnönü, AP ile Türkiye tarihinin ilk koalisyon hükümetini kurdu. AP, 1960 Darbesi liderleri tarafından yasaklanan Demokrat Parti'nin (DP) halefi olduğunu iddia ediyordu. İnönü'nün temel amacı eski darbe liderleri ile Adalet Partisi arasındaki gerilimi sona erdirmekti. Adalet Partisi, 26. Hükûmetin görev yaptığı görece kısa süre içinde DP'li siyasetçiler üzerindeki yasağı kaldırmaya çalışmış, ancak eski darbe yanlıları bu politikaya karşı çıkmıştır. 22 Şubat 1962'de Türkiye yeniden bir darbe girişimiyle karşı karşıya kaldı, ancak İnönü bunu bastırmayı başardı.[2]

Kabine

Görev[3][4]İsimSiyasi Parti
Başbakan İsmet İnönüCumhuriyet Halk Partisi
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Akif EyidoğanAdalet Partisi
Devlet Bakanı Turhan FeyzioğluCumhuriyet Halk Partisi
Mehmet Avni Doğan
20 Kasım 1961 - 23 Mayıs 1962
Hıfzı Oğuz Bekata
23 Mayıs 1962 - 5 Haziran 1962
Necmi ÖktenAdalet Partisi
Nihat Su
Adalet Bakanı Sahir KurutluoğluBağımsız
Millî Savunma Bakanı İlhami SancarCumhuriyet Halk Partisi
İçişleri Bakanı Ahmet TopaloğluAdalet Partisi
Dışişleri Bakanı Selim SarperCumhuriyet Halk Partisi
Feridun Cemal ErkinBağımsız
Maliye Bakanı Şefik İnanCumhuriyet Halk Partisi
Millî Eğitim Bakanı Mehmet Hilmi İncesulu
Bayındırlık Bakanı Mehmet Emin Paksüt
Ticaret Bakanı İhsan GürsanAdalet Partisi
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı Süleyman Suat Seren
Gümrük ve Tekel Bakanı Şevket Buladoğlu
Tarım Bakanı Ali Cavit Oral
Ulaştırma Bakanı Mustafa Cahit Akyar
Çalışma Bakanı Bülent EcevitCumhuriyet Halk Partisi
Sanayi Bakanı Fethi Çelikbaş
Basın Yayın ve Turizm Bakanı Kamran EvliyaoğluAdalet Partisi
İmar ve İskan Bakanı Muhittin Güven

Sonrası

Koalisyon hükûmetinin son ayında ana konu eski DP'liler için bir af yasası fikriydi. Bir röportaja göre, İnönü bu konudaki görüş ayrılığının hükûmeti işlevsiz hale getirdiğini düşündü ve istifa etti.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri". hurriyet.com.tr. Hürriyet. 17 Mart 2003. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  2. ^ Şevket Süreyya Aydemir:İkinci Adam, Cilt III, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999, ISBN 975-14-0037- 6, sf 545-546
  3. ^ Official page of prime minister 15 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ "VIII. İnönü Hükümeti Bakanlar Kurulu". web.archive.org. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
  5. ^ "İsmet İnönü Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj ve Söyleşileri 1961 – 1965". www.ismetinonu.org.tr. 10 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsmet İnönü</span> 2. Türkiye cumhurbaşkanı (1938–1950)

Mustafa İsmet İnönü, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamıdır. Türkiye'nin 2. cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Dönemi'ndeki ilk başbakanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilk genelkurmay başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Celâl Bayar</span> 3. Türkiye cumhurbaşkanı (1950–1960)

Mahmut Celalettin Bayar, Türk ekonomist, siyasetçi ve eski cumhurbaşkanı. Çağdaş Türkiye'nin siyasi yaşamının çeşitli dönemlerinde önemli roller oynamış olan Bayar, Meclis-i Mebusan üyesi, cumhuriyet döneminde iktisat vekili, Mustafa Kemal Atatürk'ün son başbakanı ve 1950-1960 arasında Türkiye'nin üçüncü ve asker kökenli olmayan ilk cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Demirel</span> 9. Türkiye cumhurbaşkanı (1993–2000)

Süleyman Sami Demirel, 1993-2000 yılları arasında Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Türk mühendis, siyasetçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ragıp Gümüşpala</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmet Ragıp Gümüşpala, Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 11. Genelkurmay Başkanı. 27 Mayıs Darbesi'nden sonra bu görevi yürüten Gümüşpala, Millî Birlik Komitesi tarafından emekliye sevk edildikten sonra darbeyle devrilen Demokrat Parti'nin siyasi mirasçısı olan Adalet Partisi'nin kurucu genel başkanlığını yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

Adalet Partisi, hem 1961-1981 yılları arası hem de iki darbe arasında faaliyet yürütmüş liberal muhafazakâr olarak tanımlanan eski bir Türk siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">1961 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 12. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçim. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir. 1961 Senato seçimleri ile aynı gün yapılan seçimlerde milletvekili seçimi zarfları "pembe", Cumhuriyet Senatosu seçimi zarfları ise "yeşil" renkli olarak belirlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">1965 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 13. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1965 Türkiye genel seçimleri, 10 Ekim 1965 tarihinde yapılan bu genel seçimler ile TBMM 13. dönem milletvekilleri seçildi. İlk kez Millî bakiye sisteminin uygulandığı bu seçimlerde, Türkiye tarihinde ilk defa bir sosyalist parti olan Türkiye İşçi Partisi milletvekili çıkararak meclise girdi.

<span class="mw-page-title-main">1973 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 15. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1973 Türkiye genel seçimleri, 14 Ekim 1973 tarihinde TBMM 15. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1977 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 16. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1977 Türkiye genel seçimleri, 5 Haziran 1977 tarihinde TBMM 16. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1958–1969)

Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi, 16 Ekim 1958'de Cumhuriyetçi Millet Partisi ile Türkiye Köylü Partisi'nin birleşmesiyle kurulan siyasi parti. Kurucuları arasında Osman Bölükbaşı, Ahmet Tahtakılıç, Hasan Koçdemir, Enis Akaygen ve Suphi Batur yer alır. CMP Genel Başkanı Osman Bölükbaşı yeni partinin de başkanı seçildi. CKMP, 1961 genel seçimlerinde %14 oy alarak CHP ve AP'den sonra üçüncü parti olmuştur. 1962 yılında kurucusu ve genel başkanı Osman Bölükbaşı istifa ederek partiden ayrılmıştır. 1965'te Alparslan Türkeş ile birlikte "Ondörtler"in çoğu partiye girmiştir. Aynı yıl Alparslan Türkeş genel başkan seçilmiştir. 1969'da Milliyetçi Hareket Partisi adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ekrem Alican</span> Türk siyasetçi ve maliyeci

Ali Ekrem Alican, Türk siyasetçi ve maliyeci.

Suphi Baykam, XI. Dönem Adana, 1. (XII) ve 2. (XIII) Dönem İstanbul milletvekili ve ressam Bedri Baykam'ın babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Türkiye Partisi (1961)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1961–1973)

Yeni Türkiye Partisi (YTP), 1961 ile 1973 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti.

20 Mayıs 1969 askerî müdahalesi, Türkiye tarihinde 27 Mayıs Darbesi sonrası siyasi yasaklı olan eski Demokrat Partili Celal Bayar ve arkadaşlarının siyasi haklarının iadesi sürecinde ordu üst kademesi ve siyasiler arasında yaşanan kriz sonucu meydana gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">27. Türkiye Hükûmeti</span> IX. İnönü Hükûmeti (1962–1963)

27. Türkiye Hükûmeti veya IX. İnönü Hükûmeti, İsmet İnönü'nün başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi, Yeni Türkiye Partisi, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ve bağımsız milletvekilleri arasında bir koalisyon hükûmeti olarak kurulmuştur. Dokuzuncu İnönü Hükûmeti olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">28. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiyenin ilk azınlık hükûmeti (1963–1965)

28. Türkiye Hükûmeti veya X. İnönü Hükûmeti, İsmet İnönü'nün başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi tarafından kurulan ve bağımsız milletvekillerinin desteklediği bir azınlık hükûmetidir. Onuncu İnönü Hükûmeti olarak da bilinir.

Türkiye'de koalisyon hükûmetleri, Türkiye'de birden fazla siyasi partinin iktidarda yer aldığı hükûmetlerdir.

Bu sayfada 1961 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.

Bu sayfada, 1963 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.