25 Mart

25 Mart, Miladi takvime göre yılın 84. (artık yıllarda 85.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 281 gün vardır.

• 1655 - Satürn'ün en büyük uydusu Titan, Christiaan Huygens tarafından keşfedildi.
• 1752 - İngiltere'de yılın ilk günü. İngilizlerde 1 Ocak ile başlayan ilk yıl 1752'dir.
• 1807 - Birleşik Krallık Parlamentosu, köle ticaretini yasakladı.
• 1811 - Percy Bysshe Shelley, "Tanrıtanımazlığın Gerekliliği" adlı makalesinden dolayı Oxford Üniversitesi'nden atıldı.
• 1821 - Yunanistan, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını ilan etti.
• 1912 - Ahmet Ferit Tek, Türk Ocağı'nı kurdu.
• 1918 - Alman güdümünde, Belarus Halk Cumhuriyeti kuruldu.
• 1918 - Oltu'nun kurtuluşu.
• 1924 - Yunanistan'da cumhuriyet ilan edildi.
• 1929 - İtalya'da faşist yönetim, genel seçimlerde oyların yüzde 99'unu kendilerinin aldıklarını açıkladı.
• 1935 - Prof. Afet İnan, Türk Tarih Kurumu As Başkanlığına seçildi.
• 1936 - Saatlerin doğru olarak ayarlanabilmesi için İstanbul Rasathanesi'nce hazırlanan iki bildiriyi, Bakanlar Kurulu onayladı.
• 1941 - Yugoslavya Krallığı, Mihver Devletleri’ne katılma kararı aldı.
• 1944 - Heykeltıraş Zühtü Müritoğlu ve Hadi Bara'nın yaptıkları Barbaros Hayreddin Paşa Anıtı törenle açıldı.
• 1947 - Illinois'teki bir kömür madeninde meydana gelen patlamada, 111 kişi öldü.
• 1949 - Sovyet Hükûmetinin kararıyla; Litvanya, Estonya ve Letonya'dan 92.000 kişi sürgün edildi.
• 1950 - Devlet Hava Yolları'na ait bir yolcu uçağı Ankara'da düştü; 15 kişi öldü. Bu olay Türk sivil havacılık tarihinin ilk kazası oldu.
• 1951 - Millî Eğitim Bakanı Tevfik İleri, solcu öğretmenlerin tasfiyesinin sürdüğünü açıkladı.
• 1951 - İstanbul'da Neve Şalom Sinagogu açıldı.
• 1957 - Roma'da bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nun kurulmasına ilişkin Roma Antlaşması'nı imzaladı.
• 1959 - Necip Fazıl Kısakürek, Büyük Doğu dergisinde yayımlanan "Menderes'in Kalesi" başlıklı yazısında, Fuad Köprülü'ye yayın yoluyla hakaret ettiği iddiasıyla açılan davada, bir yıl hapse mahkûm oldu. Büyük Doğu dergisi de bir ay süreyle kapatıldı.
• 1960 - Güney Afrika Johannesburg'da tüm siyah politik örgütler feshedildi.
• 1960 - İtalya'da Fernando Tambroni Başbakan oldu.
• 1961 - Adalet Bakanlığı, idam cezalarının cezaevi bahçelerinde infaz olunması hakkında karar aldı.
• 1962 - EOKA'lılar Kıbrıs'ta iki camiye bomba attı.
• 1968 - Şair Metin Demirtaş, Türk Solu dergisinde yayımlanan "Guevara" adlı şiirinde, komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.
• 1972 - Cumhuriyet Halk Partisi; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkında verilen ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylanan idam kararlarının iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. İnfaz Savcılığı, dosyayı Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'na gönderdi. Üç gün sonra Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi idamların infazına karar verdi.
• 1975 - Suudi Arabistan Kralı Faysal, akli dengesi bozuk olan yeğeni Prens Faysal bin Musad tarafından Riyad'da öldürüldü.
• 1980 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Adana ve Osmaniye Cezaevlerinden 9'u sağ, 1'i sol 10 mahkûm kaçtı.
• 1982 - Ankara Sıkıyönetim Savcılığı, Halkevleri hakkında kapatılma istemiyle dava açtı.
• 1982 - Tutuklu İsmail Beşikçi, cezaevinden yazdığı bir mektup nedeniyle 10 yıl ceza aldı.
• 1984 - Yerel seçimler yapıldı. Anavatan Partisi (ANAP), yüzde 41,5 oy oranı ile 54 ilde Belediye Başkanlığı aldı. Sosyal Demokrat Parti (SODEP), yüzde 23,4 oy oranı ile ikinci, Doğru Yol Partisi (DYP), yüzde 13,2 oy oranı ile seçimlerden üçüncü parti olarak çıktı. İlk kez seçime katılan Refah Partisi (RP) ise, yüzde 4,4 oy oranıyla sonuncu parti oldu.
• 1986 - 14. Strasbourg Film Festivali'nde Muammer Özer'in "Bir Avuç Cennet" ve Ali Özgentürk'ün "Bekçi" isimli filmleri ikinciliği paylaştı.
• 1986 - İşkence yaptığını itiraf eden polis memuru Sedat Caner ile bu itirafları yayımlayan "Nokta" dergisine dava açıldı.
• 1988 - İstanbul'daki Metris Askeri Cezaevi'nden 29 tutuklu ve hükümlü kaçtı.
• 1990 - New York'un Bronx semtindeki bir kulüpte çıkan yangında 87 kişi öldü.
• 1992 - Kozmonot Sergei Krikalyov, Mir Uzay İstasyonu'nda 10 ay kaldıktan sonra dünyaya döndü.
• 1994 - Aydın Ortaklar Öğretmen Lisesi'nde evci çıkan dört kız öğrenciden birinin, Emniyet yetkilileri tarafından yakalanarak bekaret kontrolüne gönderilmesi, kadınlar tarafından protesto edildi.
• 1996 - Türkiye'de Emek Partisi kuruldu.
• 1998 - Manisalı Gençler Davasında, Yargıtay'ın bozma kararından sonra beş tutuklu genç tahliye edildi. Davada tutuklu sanık kalmadı.
• 1999 - Sırbistan, NATO'ya savaş ilan edip BM'ye bildirince, NATO üyesi Türkiye de bu ülkeyle resmen savaşa girmiş oldu.
• 2009 - Büyük Birlik Partisi'nin kiralamış olduğu ve içerisinde BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu dahil, 6 kişinin bulunduğu helikopter, Kahramanmaraş'ta düştü. 3 gün sonra ulaşılan helikopterde, 6 kişinin de öldüğü belirtildi.

• 1259 - II. Andronikos, Bizans İmparatoru (ö. 1332)
• 1296 - III. Andronikos, Bizans İmparatoru (ö. 1341)
• 1347 - Siena'lı Katerina, Dominik Tarikatı'nda çalışan ama rahibe olmayan bir üyesi ve mistik (ö. 1380)
• 1479 - III. Vasili, Moskova Büyük Knezi (ö. 1533)
• 1593 - Jean de Brébeuf, Cizvit misyoner (ö. 1649)
• 1611 - Evliya Çelebi, Osmanlı gezgin ve yazar (ö. 1682)
• 1614 - Juan Carreño de Miranda, İspanyol ressam (ö. 1684)
• 1699 - Johann Adolph Hasse, Alman besteci (ö. 1783)
• 1767 - Joachim Murat, Fransız asker ve Napoli Kralı (ö. 1815)
• 1778 - Sophie Blanchard, Fransız kadın havacı ve balon pilotu (ö. 1819)
• 1782 - Caroline Bonaparte, Fransa imparatoru I. Napolyon'un kız kardeşi (ö. 1839)
• 1783 - Jean-Baptiste Paulin Guérin, Fransız portre ressamı (ö. 1855)
• 1833 - Zaynulla Rasulev, Başkurt dini lider (ö. 1917)
• 1835 - Adolph Wagner, Alman ekonomist ve politikacı (ö. 1917)
• 1852 - Gérard Cooreman, Belçikalı siyasetçi (ö. 1926)
• 1860 - Friedrich Naumann, Alman siyaset adamı ve kuramcı (ö. 1919)
• 1863 - Adalbert Czerny, Avusturyalı çocuk doktoru (ö. 1941)
• 1864 - Alexej von Jawlensky, Rus ressam (ö. 1941)
• 1867 - Arturo Toscanini, İtalyan orkestra şefi (ö. 1957)
• 1873 - Rudolf Rocker, Alman anarko-sendikalist (ö. 1958)
• 1874 - Sunjong, Kore'nin ikinci ve son imparatoru ve son Joseon hükümdarı (ö. 1926)
• 1874 - Zavel Kwartin, Rus asıllı yahudi şarkıcı (Hazan) ve besteci (ö. 1952)
• 1881 - Béla Bartók, Macar besteci (ö. 1945)
• 1886 - I. Athenagoras, İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi'nin 268. Patriği (ö. 1972)
• 1887 - Chūichi Nagumo, Japon asker (ö. 1944)
• 1893 - Fedir Şçus, Mahnovşçina komutanı, Ukraynalı Anarko-Komünist devrimci (ö. 1921)
• 1894 - Vladimir Bodiansky, Rus inşaat mühendisi (ö. 1966)
• 1899 - Burt Munro, Yeni Zelandalı motosiklet yarışçısı (ö. 1978)
• 1901 - Ed Begley, Amerikalı aktör (ö. 1970)
• 1903 - Binnie Barnes, İngiliz oyuncu (ö. 1998)
• 1905 - Albrecht Mertz von Quirnheim, Alman asker (ö. 1944)
• 1906 - A.J.P. Taylor, İngiliz tarihçi (ö. 1990)
• 1908 - David Lean, İngiliz yönetmen (ö. 1991)
• 1910 - Benzion Netanyahu, Polonya doğumlu İsrailli tarihçi ve siyonist aktivist (ö. 2012)
• 1910 - Magda Olivero, İtalyan opera sanatçısı, soprano (ö. 2014)
• 1911 - Jack Ruby, Amerikalı gece kulübü işletmecisi (Lee Harvey Oswald'ı öldüren kişi) (ö. 1967)
• 1912 - Melita Norwood, KGB için çalışan İngiliz kadın ajanı (ö. 2005)
• 1914 - Norman Ernest Borlaug, Amerikalı tarım bilimci (ö. 2009)
• 1920 - Melih Birsel, Türk mimar (ö. 2003)
• 1920 - Patrick Troughton, İngiliz aktör (ö. 1987)
• 1921 - Aleksandra, Yunan prenses ve Yugoslavya kralı II. Petar'ın eşi olarak Yugoslavya'nın konsort kraliçesi (ö. 1993)
• 1921 - Nancy Kelly, Amerikalı oyuncudur (ö. 1995)
• 1921 - Simone Signoret, Fransız sinema oyuncusu (ö. 1985)
• 1923 - Bonnie Guitar, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, yapımcı, at eğitimcisi ve iş insanı (ö. 2019)
• 1924 - Roberts Blossom, Amerikalı oyuncu ve şair'dir (ö. 2011)
• 1925 - Flannery O'Connor, Amerikalı yazar (ö. 1964)
• 1925 - M. Sunullah Arısoy, Türk şair ve yazar (ö. 1989)
• 1928 - Jim Lovell, Amerikalı astronot
• 1929 - Tommy Hancock, Amerikalı müzisyen (ö. 2020)
• 1934 - Gloria Steinem, Amerikalı feminist, gazeteci ve kadın hakları savunucusu
• 1940 - Mina, İtalyan şarkıcı, televizyon sunucusu ve aktris
• 1941 - Hüseyin Aktaş, Türk atlet (ö. 2012)
• 1942 - Aretha Franklin, Amerikalı R&B şarkıcısı (ö. 2018)
• 1944 - Ayla Dikmen, Türk Hafif Müziği sanatçısı (ö. 1990)
• 1944 - Demir Karahan, Türk sinema ve dizi oyuncusu
• 1945 - Mehmet Keskinoğlu, Türk şair, tiyatro, sinema ve seslendirme sanatçısı (ö. 2002)
• 1946 - Daniel Bensaïd, Fransız filozof ve Troçkist (ö. 2010)
• 1947 - Elton John, İngiliz pop/rock şarkıcısı, beste yazarı ve piyanist
• 1952 - Dursun Karataş, Türk devrimci önder (ö. 2008)
• 1962 - Marcia Cross, Amerikalı sinema oyuncusu
• 1965 - Avery Johnson, Amerikalı basketbol oyuncusu ve koçu
• 1965 - Sarah Jessica Parker, Amerikalı sinema oyuncusu
• 1965 - Stefka Kostadinova, Bulgar atlet
• 1966 - Jeff Healey, Kanadalı müzisyen (ö. 2008)
• 1968 - Deirdre O'Kane, İrlandalı komedyen ve aktris
• 1972 - Phil O'Donnell, İngiliz futbolcu (ö. 2007)
• 1973 - Dolunay Soysert, Türk oyuncu
• 1973 - Marcin Wrona, Polonyalı (Leh) senarist ve yönetmen (ö. 2015)
• 1976 - Vladimir Klitschko, Ukraynalı boksör
• 1977 - Darko Perić, Sırp aktör
• 1980 - Bartók Eszter, Macar şarkıcı
• 1980 - Muratcan Güler, Türk basketbolcu
• 1981
  • Michel Alves, Brezilyalı futbolcu
  • Casey Neistat, Amerikalı YouTuber, film yapımcısı ve vlogcu
• 1982 - Danica Patrick, Amerikalı otomobil yarışçısı
• 1982 - Jenny Slate, Amerikalı aktris, komedyen ve yazar
• 1984 - Katharine McPhee, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı-şarkı yazarı
• 1985 - Lev Yalçın, Türk futbolcu
• 1986 - Marco Belinelli, profesyonel İtalyan basketbolcu
• 1986 - Kyle Lowry, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu
• 1987 - Kim Cloutier, Kanadalı top model
• 1987 - Nobunari Oda, Japon buz patenci
• 1988 - Ryan Lewis, Amerikalı müzik yapımcısı, müzisyen ve DJ
• 1988 - Big Sean, Amerikalı rapçi
• 1989 - Alyson Michalka, Amerikalı oyuncu, bestekâr, gitarist, piyanist, şarkıcı ve manken
• 1989 - Scott Sinclair, İngiliz futbolcu
• 1990 - Mehmet Ekici, Türk futbolcu
• 1990 - Alexander Esswein, Alman futbolcu
• 1992 - Bryan Pelé, Fransız futbolcu
• 1993 - Sam Johnstone, İngiliz kaleci

• 1137 - Pons, Trablus kontu (d. 1098)
• 1223 - II. Afonso, Portekiz'in üçüncü kralı (d. 1185)
• 1677 - Wenceslas Hollar, Bohemyalı-İngiliz oymacı (d. 1607)
• 1774 - Zeynep Sultan, Osmanlı padişahı III. Ahmed'in kızı (d. 1715)
• 1801 - Novalis, Alman yazar ve filozof (d. 1772)
• 1875 - Amédée Achard, Fransız şair ve gazeteci (d. 1814)
• 1880 - Ludmilla Assing, Alman yazar (d. 1821)
• 1890 - John Turtle Wood, İngiliz mimar, mühendis ve arkeolog (d. 1821)
• 1907 - Ernst von Bergmann, Baltık Alman cerrahtır (d. 1836)
• 1914 - Frederic Mistral, Fransız şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1830)
• 1915 - Süleyman Efendi, Osmanlı jandarma komutanı (d. ?)
• 1918 - Claude Debussy, Fransız besteci (d. 1862)
• 1966 - Vladimir Minorski, Rus doğubilimci (d. 1877)
• 1973 - Edward Steichen, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1879)
• 1975 - Faysal bin Abdül Aziz, Suudi Arabistan Kralı (d. 1903)
• 1976 - Josef Albers, Amerikalı ressam (d. 1888)
• 1976 - Şevket Süreyya Aydemir, Türk iktisatçı ve tarihçi (d. 1897)
• 1980 - Roland Barthes, Fransız felsefeci ve gösterge bilimci (d. 1915)
• 1992 - Nancy Walker, Amerikalı aktris (d. 1922)
• 1995 - James Samuel Coleman, Amerikalı sosyolog (d. 1926)
• 2001 - Tekin Siper, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1941)
• 2002 - Esmeray, Türk oyuncu ve vokalist (d. 1949)
• 2007 - Andranik Markaryan, Ermenistan Başbakanı (d. 1951)
• 2007 - Süheyl Denizci, Türk caz müzisyeni (d. 1932)
• 2009 - Muhsin Yazıcıoğlu, Türk siyasetçi (d. 1954)
• 2010 - Elisabeth Noelle-Neumann, Alman siyaset bilimci (d. 1916)
• 2012 - Antonio Tabucchi, İtalyan oyun yazarı, çevirmeni ve öğretim üyesi (d. 1943)
• 2014 - Nanda, Hint oyuncu (d. 1939)
• 2016 - Ebu Ali el-Enbari, Irak İslam Devleti üyesi grubun iki numaralı ismi. IŞİD lideri (d. 1957)
• 2016 - Tevfik İsmailov, Azeri yönetmen, senaryo yazarı ve oyuncu (d. 1939)
• 2016 - Jishnu, Hint film oyuncusu (d. 1979)
• 2017 - Giorgio Capitani, İtalyan film yönetmeni ve senarist (d. 1927)
• 2017 - Piers Dixon, İngiliz politikacı (d. 1928)
• 2017 - Sir Cuthbert Montraville Sebastian, Saint Kitts ve Nevis'in eski Genel Valisi (d. 1921)
• 2018 - Jerry Williams, İsveçli rock şarkıcısı ve müzisyeni (d. 1942)
• 2019 - Virgilio Caballero Pedraza, Meksikalı gazeteci, medya araştırmacısı ve siyasetçi (d. 1942)
• 2019 - Len Fontaine, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1948)
• 2020 - Harry Aarts, Hollandalı siyasetçi (d. 1930)
• 2020 - Edman Ayvazyan, İranlı-Ermeni ressam, mimar ve modacı (d. 1932)
• 2020 - MaryAnn Black, Amerikalı klinik psikolog, sosyal hizmetler görevlisi ve siyasetçi (d. 1943)
• 2020 - Mark Blum, Amerikalı aktör (d. 1950)
• 2020 - Floyd Cardoz, Hint-Amerikalı yemek şefi (d. 1960)
• 2020 - Martinho Lutero Galati, Brezilyalı orkestra şefi (d. 1953)
• 2020 - Paul Goma, 1989'dan önce komünist rejimin muhalif ve önde gelen rakibi olarak tanınan Rumen yazar (d. 1935)
• 2020 - İnna Makarova, Sovyet-Rus aktris (d. 1926)
• 2020 - Detto Mariano, İtalyan müzisyen (d. 1937)
• 2020 - Angelo Moreschi, kariyeri Etiyopya'da geçen piskopos olan İtalyan misyoneri (d. 1952)
• 2020 - Nimmi, Hint aktris (d. 1933)
• 2021 - Beverly Cleary, Amerikalı çocuk kitapları yazarı (d. 1916)
• 2021 - Uta Ranke-Heinemann, Alman ilahiyatçı, akademisyen ve yazar (d. 1927)
• 2021 - Larry McMurtry, Amerikalı yazar ve En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü sahibi (d. 1936)
• 2021 - Bertrand Tavernier, Fransız film yönetmeni, prodüktör, senarist ve oyuncu (d. 1941)
• 2022 - Ivan Dikunov, Sovyet-Rus heykeltıraş (d. 1941)
• 2022 - Taylor Hawkins, Amerikalı müzisyen (d. 1972)
• 2022 - Kathryn Hays, Amerikalı aktris (d. 1933)
• 2022 - Va'ele Pa'ia'aua Iona Sekuini, Samoalı siyasetçi (d. 1964)
• 2023 - Chabelo, Meksikalı aktör, komedyen, şarkıcı ve TV sunucusu (d. 1935)
• 2023 - Pascoal Mocumbi, Mozambikli doktor ve siyasetçi (d. 1941)

• Manisa mesir macunu festivali
• Erzurum'un Oltu ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi (1918)
• Müjde Bayramı (Hristiyan Katolik Bayramı)

Wikimedia Commons'ta 25_Mart ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.