İçeriğe atla

22 Haziran 1940 Ateşkesi

Kontrol Edilmiş
Soldan sağa: Joachim von Ribbentrop, Wilhelm Keitel, Hermann Göring, Rudolf Hess, Adolf Hitler, Erich Raeder (kısmen arkada kalmış) ve Walther von Brauchitsch Compiegné'de ateşkesin imzalandığı vagonun önünde
Savaşın son dönemindeki Alman harekât planı
Fransız General Huntziger antlaşmayı imzalıyor
Tren vagonu Berlin'e götürülmek üzere hazırlanıyor
Hitler (eli belinde olan) ve beraberindekiler Mareşal Foch heykeline bakarken
Ateşkesin imzalandığı yerin günümüzdeki hali

22 Haziran 1940 Ateşkesi veya İkinci Compiègne Ateşkesi, II. Dünya Savaşı Batı Cephesindeki Fransa Muharebesinde Nazi Almanyası'nın Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'ni mağlup etmesi üzerine saat 18:36'da imzalanmıştır. Ateşkes 25 Haziran geceyarısı itibarıyla yürürlüğe girmiştir.

Arka planı

Fransa Muharebesi sırasında Nazi birlikleri Fransızlar tarafından en az savunulan ve coğrafi koşullarla tahkimatların güçlülüğüne güvenilen Ardennes bölgesi merkezli saldırmıştır. Özellikle Fransa-Belçika sınırına ve kuzey bölgesine gönderilmiş olan Fransız Ordusunun ana gövdesi bu bölgede mahsur kalma tehlikesi üzerine geri çekilmek durumunda kalmıştır. Blitzkrieg taktiklerini iyi uygulayan Wehrmacht birlikleri çok kısa sürede Paris önlerine gelmiştir. Bordeaux'ya kaçmak durumunda kalan Fransız Hükûmeti Paris'i açık şehir ilan etmiş ve yenilgiyi hızlandırmıştır. Charles de Gaulle komutasındaki Özgür Fransa kuvvetleri savaşmaya devam etse de düzenli birlikler teslim olmuştur. 22 Haziran'a gelindiğinde Almanların kayıpları 27 bin ölü, 110 bin yaralı ve 18 bin kayıp iken Fransız kayıpları 92 bin ölü, 200 bin yaralı şeklindeydi. Britanya Sefer Kuvveti ise 10 bin ölü verirken toplam kayıp sayısı 68 bin civarındaydı.

Compiègne seçimi

Adolf Hitler, Fransız hükûmetinin ateşkes konusunda görüşme talebi kendisine iletilince görüşmelerin Compiègne Ormanında gerçekleşmesini ister. Burası I. Dünya Savaşını Almanya aleyhine sona erdiren 11 Kasım 1918 Ateşkesinin imzalandığı yer olduğu için Hitler burayı Almanya'nın tarihsel intikamının Fransa'dan alındığı tezini öne sürmek için kullanmak istiyordu.

Görüşmeler sırasında Hitler, 1918 yılında Fransız Mareşal Ferdinand Foch'un oturduğu yere oturmuş, Fransız heyetle görüşmeler başlayınca da aynen Foch'un yaptığı gibi vagondan ayrılmıştır. Görüşmeler Alman Genelkurmay Başkanı General Wilhelm Keitel tarafından yürütülmüştür. Bir gün süren görüşmelerde Fransız temsilci General Charles Huntziger Bordeaux'da bulunan Fransız hükûmetiyle telefonla irtibat sağlamıştır.

Ateşkes

Adolf Hitler'in Fransa ile ateşkesi tercih etmesinin bazı gerekçeleri vardı. Bunlardan birincisi Fransa'nın Kuzey Afrika'daki sömürge topraklarında[a] savaşa devam etmesini istemiyor ve Fransız donanmasının savaşın dışına düşmesini arzuluyordu. Buna ek olarak kukla bir Fransız hükûmetinin ülkede varlığının devam etmesi ülkenin idari olarak yönetilmesi konusunda Almanya'nın elini çok rahatlatacaktı. Dolayısıyla savaşın bu aşamasında Hitler, dikkatini İngiltere'ye yöneltebilecekti. Ayrıca Almanya'nın Fransa'nın denizaşırı sömürgelerini işgal olanağı bulunmadığı için bu toprakların İngiltere tarafından kullanılması da bu sayede hukuki olsa da engellenmiş olacaktı.

Ateşkes şartları

Anlaşmaya göre Almanya Fransa topraklarının beşte üçünü işgal edecektir. Kuzeyden başlayarak okyanus kıyısını içerecek şekilde İspanya sınırına ulaşan bu bölge sayesinde Fransız limanları Kriegsmarine faaliyetine açılacaktır. Fransa ateşkes anlaşması çerçevesinde siyasi sığınma hakkı tanıdığı kişileri Almanlara teslim edecektir. Özellikle İspanya İç Savaşı sırasında Cumhuriyetçilerin safında savaşmış olup Francisco Franco'nun zaferinin ardından Fransa'ya kaçmış olanlar Gestapo tarafından yakalanarak toplama kamplarına gönderilmiştir.[b] Ayrıca Almanya işgal giderlerinin de Fransa tarafından karşılanması koşulunu dayatarak günlük 400 milyon Frank değerinde bir bütçe yükü getirmiştir. Fransız Ordusu asgari büyüklükte olacaktır. Hitler özellikle Fransız Direnişinin güçlenmemesi ve sömürgelerde savaşın patlak vermemesi için donanmanın silahsızlandırılacağını ancak teslim edilmeyeceğini bildirir. Fransa'nın güneyinde işgal edilmeyen bir bölge olacak ve merkezi Vichy olan bir kukla yönetim kurulacaktır. Vichy Fransası adıyla kurulan bu yönetim Alman işgalindeki bölgeye göre daha rahat koşullara sahip olsa da bu bölgede de soykırım yasaları uygulanmış, Alman varlığına ve işbirlikçilerine karşı faaliyetler acımasızca ve şiddetle bastırılmıştır. Savaş esiri olan yaklaşık 1 milyon Fransız askeri beş yıl boyunca esir kamplarında tutulmuş, bazıları Almanya'da zorunlu işçi olarak kullanılmıştır.

Ateşkes anlaşması, iki ülke arasında kalıcı bir barış anlaşması imzalanmadan önce geçici olarak düzenlenmiştir. Ancak bu barış anlaşması hiç imzalanmamıştır. 1942 yılının Kasım ayında Müttefik Devletler tarafından düzenlenen Meşale Harekâtıyla Fransa'nın Kuzey Afrika'daki toprakları işgal edilince Naziler ve İtalyanlar Anton Harekâtı adı verilen askerî harekâtla Vichy rejiminin egemen olduğu toprakları işgal eder, kağıt üzerinde bile olsa bağımsız olan rejimi sona erdirir.

Fransız delege Huntziger, Keitel ile bazı maddelerde pazarlık etmeye kalkışsa da tüm talepleri reddedilmiştir. Çaresiz kalan Huntziger ateşkesi imzalar. Fransa ve İtalya arasında ayrı bir ateşkes imzalanmasının beklenmesi üzerine bu ateşkes 25 Haziran 1940 tarihinde yürürlüğe girer.

Sonrası

Anlaşmanın imzalandığı bölge imza töreninden 3 gün sonra Hitler tarafından verilen emir uyarınca yıkılmıştır. Anıtlar dinamitler, yollar bozulmuş, ağaçlar kesilmiş, anlaşmanın imzalandığı tren vagonu ganimet olarak Berlin'e götürülmüştür.[c] Sadece Mareşal Foch'un heykeli sağlam bırakılmış ve "Sebep olduğu yıkıma şahit olması" istenmiştir.[1]

Notlar

  1. ^ Bugünkü Fas, Cezayir ve Tunus topraklarının tamamıdır
  2. ^ Çok sayıda savaşçı da dağlara çıkarak Fransız Direnişine katılmıştır
  3. ^ Vagon 1944 yılında ileride hiçbir şekilde Almanya aleyhine kullanılmaması için Hitler'in emriyle SS birliklerince imha edilmiştir. Bugün müze olarak kullanılan alanda sonradan yapılmış bir replikası bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ İlgili Steven Lehrer makalesi 21 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 18 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Münih Antlaşması (1938)</span> Almanca konuşulan Çekoslovakya topraklarının 1938de Almanyaya bırakılması

Münih Antlaşması, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Almanya arasında yapılan ve Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin Almanya'ya verilmesini öngören 29 Eylül 1938 tarihli antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Charles de Gaulle</span> 18. Fransa cumhurbaşkanı

Charles André Joseph Marie de Gaulle, Fransız asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Vichy Fransası</span> II. Dünya Savaşı Sırasında Kurulan Fransız Devleti

Vichy Fransası, İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya'nın Fransa'yı mağlup etmesinden sonra Fransa'nın Vichy kentinde kurulan Fransız hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">Südet Krizi</span>

Südet krizi, Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin kendisine verilmesini diretmesiyle ortaya çıkan ve 1938 yılında belli başlı Avrupa ülkelerini savaşın eşiğine getiren gelişmelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Philippe Pétain</span> Fransız siyasetçi (1856-1951)

Henri Philippe Pétain, Fransız mareşal. Birinci Dünya Savaşı sırasında Verdun Muharebesi'nde kazandığı zaferle bir "millî kahraman" durumuna gelmiş, ama İkinci Dünya Savaşı'nda Almanlarla iş birliği yapan Vichy Hükümeti'nin başkanlığını üstlenerek bütün saygınlığını yitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Albert Lebrun</span> Fransız siyasetçi (1871-1950)

Albert Lebrun, Fransa'da Üçüncü Cumhuriyet'in 14. ve son cumhurbaşkanı (1932-1940).

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Keitel</span> Wehrmacht Genelkurmay Başkanı, Generalfeldmarschall

Wilhelm Bodewin Johann Gustav Keitel, Alman subay. 1938'den 1945'e kadar Alman ordusunun genelkurmay başkanlığını yaptı. 1940'tan itibaren (Generalfeldmareşal) rütbesi ile Alman ordusunun en yüksek rütbeli subayı olarak Adolf Hitler'in en yakın çalışma arkadaşlarından biri oldu. II. Dünya Savaşı sonunda Nürnberg Mahkemeleri'nde "baş savaş suçlusu" olarak yargılanan 24 kişi ile birlikte hakkındaki 4 iddianın hepsinden "suçlu" bulundu ve "idam cezası"na mahkûm edildi. 16 Ekim 1946 tarihinde, 9 mahkûm ile birlikte Nürnberg'te asılarak idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Fedor von Bock</span> Generalfeldmarschall

Fedor von Bock, Almanya'nın subayı ve Nazi Almanyası'nın Generalfeldmarschall'i.

<span class="mw-page-title-main">Özgür Fransa</span> devlet/ülke

Özgür Fransa, II. Dünya Savaşı sırasında 23 Haziran 1940 tarihinde Fransa ile Almanya arasında imzalanan antlaşmanın ardından, İngilizlerin yardımıyla Londra'da kurulmuştur. Kuruluşun nedeni ise II. Dünya Savaşı'nda Fransa'nın Almanlar tarafından yenilgiye uğratılıp Fransa'nın %60'ının işgal edilmesidir. Kuruluştaki başkanı General Charles de Gaulle'dir.

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovakya'nın İşgali</span>

Çekoslovakya'nın İşgali (1938-1945), Münih Antlaşması sonucu Almanya'nın, Südetler olarak bilinen bölgeyi işgal etmesiyle başlamıştır. 16 Mart 1939'da Alman birlikleri Çekoslovakya'nın geri kalanını da işgal ederek II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ülkenin varlığına son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Charles Huntziger</span> Fransız asker (1880-1941)

Charles Huntziger, I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında Fransız ordusunda generaldi.

<span class="mw-page-title-main">Fransa Muharebesi</span> 1940ta Alman ordularının Fransayı istilasıyla sonuçlanan askeri harekat

Fransa Savaşı, II. Dünya Savaşı sırasında Alman ordusunun Fransa'yı istilasıyla sonuçlanan askerî harekâttır. Fransa Seferi, Alman ordusunun Belçika topraklarına saldırdığı tarih olan 10 Mayıs 1940 tarihinde başlamış, daha önce Polonya seferlerinde kullanılan yıldırım savaşı taktiği ile çok kısa bir sürede, 22 Haziran 1940 tarihinde Fransa – Almanya arasında imzalanan ateşkes sözleşmesiyle kesin Alman zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Reynaud</span> Fransız avukat ve siyasetçi (1878 – 1966)

Paul Reynaud (Fransızca: [pɔl ʁɛjno];, Fransız siyasetçi ve eski başbakan.

Suriye-Lübnan Savaşı, II. Dünya Savaşı sırasında teslim olan Fransa'nın ardından kurulan Vichy Fransası'nın sömürgelerine karşı yapılan operasyondur.

<span class="mw-page-title-main">François Darlan</span> Fransız amiral (1881 – 1942)

Jean Louis Xavier François Darlan, bir Fransız amirali ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Maxime Weygand</span> Fransız asker (1867-1965)

Maxime Weygand, Fransız general.

<span class="mw-page-title-main">Komiser Emri</span>

Komiser Emri, II. Dünya Savaşı sırasında Barbarossa Harekâtı öncesi, 6 Haziran 1941'de Wilhelm Keitel liderliğindeki Silahlı Kuvvetler Yüksek Kumandanlığı (OKW) tarafından yayımlanan emirdir. Verilen emirde Wehrmacht'ın ele geçirdiği birlikler arasında tespit ettiği herhangi bir Sovyet siyasi komiserinin ya da Yahudilerin bulundukları yerde infaz edilmeleri istenmektedir. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında çok sayıda kişi bu emir nedeniyle infaz edildi.

Anton Harekâtı, II. Dünya Savaşı'ndaki Fransa Muharebesi sonucunda Nazi Almanyası'na yenilmiş olan Fransa'da kurulan kukla devlet olan Vichy Fransası'nın Almanya ve İtalya Silahlı Kuvvetleri tarafından 1942 yılı Kasım ayında işgal edilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Fransız donanmasının Toulon'da batırılması</span>

Fransız donanmasının Toulon'da batırılması II. Dünya Savaşı'ndaki Fransa Muharebesi sonucunda Nazi Almanyası'na yenilmiş olan Fransa'da kurulan kukla devlet olan Vichy Fransası'nın Almanya ve İtalya Silahlı Kuvvetleri tarafından 1942 yılı Kasım ayında işgal edilmesi harekâtı olan Anton Harekâtı sürerken donanmanın Almanların eline geçmesini engellemek üzere Fransız donanma komutanları Jean de Laborde ve André Marquis öncülüğünde 27 Kasım 1942 tarihinde Toulon limanında yapılan sabotaj eylemidir. Sabotajın ardından Fransız donanmasının geriye kalan varlığı belirleyici bir faktör olmaktan çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Otto von Stülpnagel</span>

Otto von Stülpnagel, İkinci Dünya Savaşı sırasında işgal altındaki Fransa'nın Alman askeri komutanıydı. Savaştan sonra Müttefik yetkililer tarafından tutuklandı, 1948'de hapishanede intihar etti.