Güneş Sistemi, Güneş'in kütleçekim kuvvetiyle yörüngede tutulan ve çeşitli gök cisimlerinden oluşmuş bir sistemdir. Güneş ve 8 gezegen ile onların doğruluğu onaylanmış 150 uydusu, 5 cüce gezegen ile onların bilinen toplam 8 uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur. Küçük cisimler kategorisine asteroitler, Kuiper Kuşağı cisimleri, kuyruklu yıldızlar, gök taşları ve gezegenler arası toz girer.
Asteroit,, iç Güneş Sistemi'nde yörüngede dönen ve meteoroitlerden daha büyük, fakat cüce gezegenlerden daha küçük olan bir küçük güneş sistemi cismidir. Atmosferi olmayan metalik veya kayalık cisimlerdir. Asteroitlerin boyutları ve şekilleri, cüce gezegenler de dahil olmak üzere önemli ölçüde farklılık gösterir.
Astrodinamikte, bir astronomik cismin yörünge eksantrikliği, başka cisim etrafındaki yörüngesinin mükemmel bir daireden ne kadar saptığını belirleyen boyutsuz bir parametredir.
Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'nde Güneş merkezli ve kabaca Jüpiter ile Mars gezegenlerinin yörüngeleri arasındaki uzayı kaplayan torus şeklinde bir bölgedir. Bu bölgede asteroit veya küçük gezegen olarak adlandırılan çok sayıda katı ve düzensiz şekillerde gök cisimleri bulunur. Tanımlanan nesneler çok farklı boyutlarda olabilir, fakat gezegenlerden çok daha küçüklerdir ve birbirlerinden ortalama olarak bir milyon kilometre uzaklıklarda bulunurlar. Bu asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki diğer asteroit popülasyonlarından ayırt edilebilmesi için ana asteroit kuşağı veya ana kuşak olarak da adlandırılır.
Truvalı veya truva asteroidi, astronomide daha büyük bir cismin yörüngesini paylaşan, ana cismin yaklaşık 60° ilerisinde veya gerisinde bulunan L4 ve L5 Lagrange noktalarından birinin yakınında kararlı bir yörüngede kalan küçük boyutlu bir gök cismidir (çoğunlukla asteroitler). Truva cisimleri gezegenlerin ya da büyük uyduların yörüngelerini paylaşabilirler.
Çöküntü çemberi, bir yıldızın yaşam döngüsünün farklı evrelerinde, yörüngesi çevresinde; gaz, toz, gezegenimsiler, asteroitler veya çarpışan parçacıkların halka benzeri bir şekilde birikmesidir. Bu gibi çemberler kendini şu şekillerde gösterir:
- Birincil yıldızı çevreleyen disk, bir çoklu yıldız sistemindeki başyıldızın yörünge çemberinde bulunması.
- İkili yıldızı çevreleyen disk, ikili sistemin birinci ve ikinci yörünge çemberlerinde birlikte bulunması.
- Yığılma diski, Neptün'ün yörüngesinin ötesinde.
- İlkel gezegen oluşum diski, yeni oluşmuş bir yıldız çevresindeki yoğun gaz ve tozun yıldızı çevreleyen diski.
- Enkaz diski, gezegenimsi cisimlerin yanı sıra ince toz ve bunların çarpışması ve buharlaşması sonucu ortaya çıkan az miktarda gazdan oluşur. Orijinal gaz ve küçük toz parçacıkları ise dağılmış veya gezegenlerde toplanmıştır.
- Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'nde Mars ile Jüpiter'in yörüngeleri arasında bulunan küçük gök cisimlerinin toplandığı bölgedir. Aynı zamanda gezegenler arası tozun kaynağıdır.
- Edgeworth-Kuiper kuşağı, Neptün'ün yörüngesinin ötesinde.
- Hills bulutu; sadece iç Oort bulutunun torus benzeri bir şekli vardır. Dış Oort bulutu ise daha çok küresel bir şekle sahiptir.
Geri yönlü hareket, genel olarak, astronomik bir nesnenin kütle çekimi altında bulunduğu birincil cismin dönüş yönüne göre tam tersi yönündeki yörünge veya dönme hareketi olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca bir nesnenin dönme ekseninin salınımı veya üğrümü gibi diğer hareketleri de tanımlayabilir.
Uluslararası Astronomi Birliği'ne (IAU) göre küçük gezegen, Güneş'in etrafında doğrudan yörüngede dönen ve ne gezegen ne de kuyruklu yıldız olarak sınıflandırılmayan bir gök cismidir. IAU, 2006 yılından önce resmen küçük gezegen terimini kullanmaktaydı, fakat o yıl yapılan toplantıda küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlar; cüce gezegenler ve Küçük Güneş Sistemi Cisimleri (SSSB) olarak yeniden sınıflandırıldı.
Aşağıda, artan sayısal sırayla numaralandırılmış küçük gezegenlerin bir listesi bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızlar hariç, asteroitler, uzak cisimler ve cüce gezegenler dahil olmak üzere küçük gezegenlerin tümü Güneş Sistemi'ndeki küçük gök cisimleri olarak bilinir. Bu gezegenlerin listeleri, her biri 1000 küçük gezegen içeren yüzlerce sayfalık kataloglardan oluşmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği adına, Küçük Gezegen Merkezi, Minor Planet Sirkülerlerinde her yıl binlerce yeni numaralandırılmış küçük gezegen yayınlamaktadır. Haziran 2024 itibarıyla, toplamda 1.367.486 adet gözlemlenen cisimden 669.991 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir. Geriye kalanlar ise henüz numaralandırılmamış küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlardır.
Dünya truvalısı, Dünya'nın Güneş çevresindeki yörüngesinde, L4 ve L5 Lagrange noktasında yer alan, Dünya ile eşyörüngeli, Dünya'nın yörüngesinden geçen, iribaş yörünge izleyerek dönen asteroitlere verilen genel isimdir. Halihazırda tespit edilebilen her iki truva cismi de L4 bölgesinde bulunmaktadır.
Beatrix, ana asteroit kuşağının iç kısmındaki yörüngede dönen oldukça büyük bir asteroittir. 26 Nisan 1865'te Annibale de Gasparis tarafından keşfedildi. Bu, Annibale de Gasparis'in son asteroit keşfiydi. 15 Haziran 1983'te gözlemlenen Beatrician yıldız örtülmesinde en az 68 kilometrelik bir çap belirlendi. Dante Alighieri'nin platonik sevgilisi olan ve La Vita Nuova ile İlahi Komedya'da ölümsüzleştirilen soylu Portinari ailesinden Floransa'lı Beatrice Portinari'nin adını almıştır. Beatrix, aynı zamanda kaşifin kızının adıdır.
Adelinda, büyük, karanlık bir dış Ana kuşak asteroitidir. Avusturyalı gökbilimci Johann Palisa tarafından 22 Ağustos 1882 tarihinde Viyana'da bulunan gözlemevinde keşfedildi. Asteroitin adı, yine bir Avusturyalı gök bilimci olan Edmund Weiss'in karısı Adelinda'dan gelmektedir.
Russia, büyük bir ana kuşak asteroitidir. C-tipi asteroit olarak sınıflandırılır. Muhtemelen ilkel karbonlu bileşimlerden oluşmuştur. Johann Palisa tarafından 31 Ocak 1883'te Viyana'da keşfedilmiştir. Adını Rusya'dan almıştır.
Gözlemsel astronomide, bir Güneş Sistemi cisminin gözlem yayı, cismin yolunu izlemek için kullanılan en erken ve en son gözlemleri arasındaki süredir. Genellikle gün veya yıl olarak verilir. Terim çoğunlukla asteroitlerin ve kuyruklu yıldızların keşfi ve takibinde kullanılır. Yay uzunluğu, bir yörüngenin doğruluğu üzerinde en büyük etkiye sahiptir. Ara gözlemlerin sayısı ve aralığı daha az etkiye sahiptir.
Asterope, 11 Mayıs 1883'te Fransız gökbilimci Alphonse Borrelly tarafından Marsilya Gözlemevinde keşfedilen büyük bir ana kuşak asteroittir. Asteroit, Pleiades'ten biri olan Asterope'den adını almıştır.
Carolina oldukça büyük bir Ana kuşak asteroitidir. Avusturyalı gökbilimci Johann Palisa tarafından 28 Kasım 1883'te Viyana'da keşfedildi. Adını şu anda Pasifik Okyanusu'ndaki Kiribati'nin bir parçası olan Caroline Adası'ndan almaktadır. Bu asteroit, Güneş'in yörüngesinde 4,89 yıllık bir periyot ve 0,06 eksantriklik değer ile 2,88 AU yarı büyük eksen değerine sahiptir. Yörünge düzlemi, ekliptik düzlemine 9,0°'lik bir açıyla eğilir.
Honoria, Avusturyalı gökbilimci Johann Palisa tarafından 26 Nisan 1884'te Viyana'da keşfedilen büyük bir ana kuşak asteroitidir. Asteroit, adını Hun imparatoru Attila ile müzakerelere başlayan Roma İmparatoru I. Theodosius'un torunu Honoria'dan almıştır. Spektrumuna göre taşlı S-tipi asteroit olarak sınıflandırılır. 236 Honoria, Jüpiter ile 5:2 ortalama hareket rezonansına yakın bir yörüngede dönmektedir.
Coelestina tipik bir Ana kuşak asteroitidir.
Adrastea bir ana kuşak asteroitidir. Johann Palisa tarafından 18 Ağustos 1884'te Viyana'da keşfedilmiş ve adını Yunan mitolojisinde bir peri olan Adrasteia'dan almıştır. Bu asteroit, Güneş'in yörüngesinde 2,97 AU, 5,11 yıllık bir periyot ve 0,23'lük bir eksantriklik (ovallik) ile dönmektedir. Yörünge düzlemi, ekliptik düzlemine 6,17°'lik bir açıyla sahiptir.
1323 Tugela, geçici adıyla 1934 LD, yaklaşık 60 kilometre çapında, asteroit kuşağının dış bölgelerinden gelen koyu renkli bir arka plan asteroitidir. 19 Mayıs 1934'te Johannesburg'daki Union Gözlemevinde Güney Afrikalı astronom Cyril Jackson tarafından keşfedildi. Asteroit, Güney Afrika'nın batısındaki Tugela Nehri'nin adını aldı.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam