İçeriğe atla

2060 Chiron

Plüton'un uydusu Charon ile karıştırılmamalıdır.
Chiron
HUT tarafından 1996'da elde edilen Chiron ve kuyruklu yıldız saçının fotoğrafı
Keşif [1][2]
KeşfedenC. Kowal
Keşif yeriPalomar Gözlemevi
Keşif tarihi1 Kasım 1977
Adlandırmalar
MPC belirtmesi(2060) Chiron · 95P/Chiron[3]
Adın kaynağı
Chiron (Yunan mitolojisi)[4]
Alternatif adlandırma
1977 UB
centaur [5][6] · kuyruklu yıldız · uzak [7]
SıfatlarChironean, Chironian
Sembol⚷ (astrolojik)
Yörünge özellikleri [5]
Dönem 4 Eylül 2017 (JD 2458000.5)
Belirsizlik parametresi 0
Gözlem yayı122,16 y (44.619 gün)
Günöte18 865 AU
Günberi8,4311 AU
Yarı büyük eksen
13,648 AU
Dış merkezlik0,3823
50,42 y (18.417 gün)
7,75 km/sn
153,58°
0° 1d 10,2sn / gün
Eğiklik6,9497°
209,20°
339,68°
Jüpiter MOID3,00433 AU
TJüpiter3,352
Fiziksel özellikler
B (Tholen), Cb (SMASS)
B–V = 0,704[5]
U–B = 0,283[5]
BB [8] · C [9]
18,93[10]
15,6 (Günberi karşı konum)
5,80 ± 0,27[11] · 5,82 ± 0,07[12] · 5,9[5] · 5,92 ± 0,20[13] · 6,287 ± 0,022 (R)[14] · 6,5[15] · 6,56[9][16] · 6,79[17]
0,035" (maks.)[18]
Ortalama yarıçap
107,8 ± 4,95 km (Herschel 2013)[13]
116,7 ± 7,3 km (Spitzer)[19]
135,69 km (LCDB, türetilmiş)[9]
5,918 sa[9][20][21][22][17]
0,057 (varsayılan)[9]
0,11[15]
0,15 ± 0,03[5]
0,160 ± 0,030[13]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

2060 Chiron, Dış Güneş Sistemi'nde Satürn ve Uranüs arasında yörüngede olan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Charles T. Kowal tarafından 1977 yılında keşfedilen cisim, Centaur cisimleri olarak bilinen yeni bir nesne sınıfının ilk tanımlanmış üyesidir. İlk önceleri asteroit olarak sınıflandırılmış ancak daha sonra aslında kuyruklu yıldız olduğu konusunda tartışma açılmıştır. Günümüzde her iki sınıfta da yer almaktadır. Chiron, adını Yunan mitolojisindeki centaur Chiron'dan almıştır.

Tarihçe

Keşif

Chiron, 1 Kasım 1977'de Charles T. Kowal tarafından 18 Ekim'de Palomar Gözlemevi'nde elde edilen görüntülerden keşfedildi.[1][2] Geçici olarak 1977 UB adı verildi. Keşfedildiğinde günöte yakınında bulunuyordu[1] ve bu nedenle keşfedildiği zaman bilinen en uzak küçük gezegen olarak kayıtlara geçti.[a][23] Hatta basın tarafından Chiron'un onuncu gezegen olduğu iddia edilmişti.[24] Chiron, daha sonra yörüngesinin doğru bir şekilde belirlenmesini sağlayan[1] ve 1895'e kadar uzanan birkaç ön keşif görüntüsünde tespit edildi.[25] Yörünge parametreleri bir kuyruklu yıldız olduğunu düşündürse de cismin görünür bir kuyruğu yoktu ve 200 km çapındaki büyüklüğü kuyruklu yıldız olma ihtimalini ortadan kaldırıyordu. 1945 yılında günberi noktasındaydı fakat o dönemde bu tür araştırmalar azdı ve bu tür yavaş hareket eden nesneleri tespit etmeye duyarlı değillerdi.

Adlandırma

Bu küçük gezegen adını Yunan mitolojisinde yarı insan, yarı at bir kentaur olan Chiron'dan almıştır. Titan Kronos ile su perisi Filira'nın oğlu olan Chiron, Yunan kahramanlarının eğitmeni olarak görev yapmış kentaurların en bilge ve adil olanıydı.[4] Resmi adlandırma atıfı 1 Nisan 1978 tarihinde Küçük Gezegen Merkezi (MPC) tarafından yayınlanmıştır (M.P.C. 4359).[4][26] Diğer kentaurların isimlerinin aynı türden nesneler için ayrılması önerilmiştir.[1]

Çoğu büyük ve küçük gezegenimsi cisimlerde olduğu gibi Chiron'a da astronomide genellikle bir sembol verilmez. Al H. Morrison tarafından ⚷ sembolü tasarlanmıştır ve çoğunlukla astrologlar arasında kullanılır. Bu sembol bir anahtarı ve aynı zamanda Object Kowal'ın (Kowall Nesnesi) kısaltması olan OK monogramını andırır.[27][28]

Yörünge

Chiron'un yörünge diyagramı

Chiron'un yörüngesinin Dış merkezliği oldukça yüksektir (0,37), günberisi Satürn'ün yörüngesinin hemen içinde ve günötesi Uranüs'ün günberisinin hemen dışındadır (fakat Uranüs'ün ortalama uzaklığına ulaşmaz). Solex programına göre, Chiron'un modern zamanlarda Satürn'e en yakın olduğu tarih, Satürn'ün 30,5±2,0 milyon km (0,204 ± 0,013 AU) yakınına geldiği Mayıs 720 civarıdır. Bu geçiş sırasında Satürn'ün kütleçekimi Chiron'un yarı büyük ekseninin 14,55±0,12 AU'dan[29] 13,7 AU'ya düşmesine neden olmuştur.[5] Chiron'un yörüngesi Uranüs'ün yörüngesiyle kesişmez.

Chiron, asteroit kuşağının oldukça dışında böyle bir yörüngede keşfedilen ilk nesne olduğu için büyük ilgi çekmiştir. Dış gezegenler arasındaki bir yörüngede dolanan cisimler olan centaurların ilk örneği olarak sınıflandırılır. Chiron günberisi Satürn'ün kontrol bölgesinde, günötesi ise Uranüs'ün kontrol bölgesinde olduğu için bir Satürn–Uranüs nesnesidir.[30] Centaurlar kararlı yörüngelere sahip değildir ve milyonlarca yıllık bir süre içinde dev gezegenler tarafından kütleçekimsel tedirginlikle uzaklaştırılarak farklı yörüngelere geçer veya Güneş Sistemi'ni tamamen terk ederler.[31] Chiron muhtemelen Kuiper kuşağından gelmiş olup yaklaşık bir milyon yıl içinde kısa periyotlu bir kuyruklu yıldız haline gelecektir.[30] 1996'da günberi noktasına (Güneş'e en yakın nokta) ve Mayıs 2021'de günöte noktasına ulaşmıştır.

Halkalar

Chiron'un halkalarla tasviri

Chiron'un muhtemelen, daha iyi belirlenmiş 10199 Chariklo'nun halkalarına benzer halkalara sahip olduğu düşünülmektedir.[32][33][34][b] 7 Kasım 1993, 9 Mart 1994 ve 29 Kasım 2011'de elde edilen ve başlangıçta Chiron'un kuyruklu yıldız benzeri etkinliğiyle ilişkili jetlerden kaynaklandığı zannedilen yıldız-örtülmesi verilerinde gözlemlenen beklenmedik olaylara dayanarak, Chiron'un halkalarının 324±10 km yarıçapa sahip olduğu öne sürülmüştür. Halkaların farklı görüş açılarında değişen görünümleri Chiron'un parlaklığındaki uzun vadeli değişimleri büyük ölçüde açıklayabilir ve bu da Chiron'un albedosu ve boyutuyla ilgili tahminlere katkıda bulunabilir. Ayrıca su buzunun Chiron'un halkalarında olduğu varsayılarak, spektrumundaki kızılötesi su-buz soğurum kuşaklarının değişen yoğunluğu ve 2001'de (halkalar kenardayken) kaybolmaları da açıklanabilir. Bununla birlikte Chiron'un halkalarının spektroskopi ile belirlenen geometrik albedosu, Chiron'un uzun vadeli parlaklık değişimlerini açıklamak için kullanılan albedo ile tutarlıdır.[32]

Chiron'un halkalarının tercih edilen kutbu ekliptik koordinatlarda λ = 144°±10°, β = 24°±10° şeklindedir. Halkaların genişliği, aralığı ve optik derinlikleri neredeyse tamamen Chariklo'nun halkalarına benzemektedir, bu da her ikisinden de aynı yapı türünün sorumlu olduğunu gösterir. Ayrıca, her ikisinin halkaları da kendi Roche limitleri içindedir.[32]

Halkaların varlığına dair daha fazla kanıt, 15 Aralık 2022'de yapılan bir örtülme gözlemiyle elde edilmiştir.[35]

Notlar

  1. ^ Şu anda bir cüce gezegen ve dolayısıyla küçük gezegen olarak kabul edilen Plüton o zamanlar biliniyordu, fakat bir gezegen olarak kabul ediliyordu.
  2. ^ Başka bir küçük gezegen olan Haumea'nın (Neptün ötesi cisim) 2017'deki bir yıldız örtülmesi, bir halkanın varlığına işaret etti.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Kowal, Charles T.; Liller, William; Marsden, Brian G. (Aralık 1978). "The discovery and orbit of /2060/ Chiron". In: Dynamics of the Solar System; Proceedings of the Symposium, Tokyo, Japan, May 23–26, 1978. Cilt 81. ss. 245-250. Bibcode:1979IAUS...81..245K. 
  2. ^ a b "Chiron Fact Sheet". NASA Goddard Space Flight Center. 20 Ağustos 2014. 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Dual-Status Objects". Minor Planet Center. 6 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ a b c Schmadel, Lutz D. (2007). "(2060) Chiron". Dictionary of Minor Planet Names – (2060) Chiron. Springer Berlin Heidelberg. s. 167. doi:10.1007/978-3-540-29925-7_2061. ISBN 978-3-540-00238-3. 
  5. ^ a b c d e f g "JPL Small-Body Database Browser: 2060 Chiron (1977 UB)" (22 Haziran 2017 son gözlem.). Jet Propulsion Laboratory. 17 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017. 
  6. ^ "List of Centaurs and Scattered-Disk Objects". Minor Planet Center. 18 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2014. 
  7. ^ "2060 Chiron (1977 UB)". Minor Planet Center. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017. 
  8. ^ Belskaya, Irina N.; Barucci, Maria Antonietta; Fulchignoni, Marcello; Dovgopol, Anatolij N. (Nisan 2015). "Updated taxonomy of trans-Neptunian objects and centaurs: Influence of albedo". Icarus. Cilt 250. ss. 482-491. Bibcode:2015Icar..250..482B. doi:10.1016/j.icarus.2014.12.004. 
  9. ^ a b c d e "LCDB Data for (2060) Chiron". Asteroid Lightcurve Database (LCDB). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017. 
  10. ^ "AstDys (2060) Chiron Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017. 
  11. ^ Veres, Peter; Jedicke, Robert; Fitzsimmons, Alan; Denneau, Larry; Granvik, Mikael; Bolin, Bryce; Chastel, Serge; Wainscoat, Richard J.; Burgett, William S.; Chambers, Kenneth C.; Flewelling, Heather; Kaiser, Nick; Magnier, Eugen A.; Morgan, Jeff S.; Price, Paul A.; Tonry, John L.; Waters, Christopher (Kasım 2015). "Absolute magnitudes and slope parameters for 250,000 asteroids observed by Pan-STARRS PS1 - Preliminary results". Icarus. Cilt 261. ss. 34-47. arXiv:1506.00762 $2. Bibcode:2015Icar..261...34V. doi:10.1016/j.icarus.2015.08.007. 
  12. ^ Belskaya, Irina N.; Bagnulo, Stefano; Barucci, Maria Antonietta; Muǐnonen, Karri O.; Tozzi, Gian Paolo; Fornasier, Sonia; Kolokolova, Ludmilla O. (Kasım 2010). "Polarimetry of Centaurs (2060) Chiron, (5145) Pholus and (10199) Chariklo". Icarus. 210 (1). ss. 472-479. Bibcode:2010Icar..210..472B. doi:10.1016/j.icarus.2010.06.005. 
  13. ^ a b c Fornasier, Sonia; Lellouch, Emmanuel; Müller, Thomas; Santos-Sanz, Pablo; Panuzzo, Pasquale; Kiss, Csaba; Lim, Tanya; Mommert, Michael; Bockelée-Morvan, Dominique; Vilenius, Esa; Stansberry, John; Tozzi, Gian Paolo; Mottola, Stefano; Delsanti, Audrey C.; Crovisier, Jacques; Duffard, René Damián; Henry, Florence; Lacerda, Pedro; Barucci, Antonella; Gicquel, Adeline (Temmuz 2013). "TNOs are Cool: A survey of the trans-Neptunian region. VIII. Combined Herschel PACS and SPIRE observations of nine bright targets at 70-500 mum". Astronomy and Astrophysics. Cilt 555. s. 22. arXiv:1305.0449 $2. Bibcode:2013A&A...555A..15F. doi:10.1051/0004-6361/201321329. 
  14. ^ Peixinho, Nuno; Delsanti, Audrey C.; Guilbert-Lepoutre, Aurélie; Gafeira, Ricardo; Lacerda, Pedro (October 2012). "The bimodal colors of Centaurs and small Kuiper belt objects". Astronomy and Astrophysics. Cilt 546. s. 12. arXiv:1206.3153 $2. Bibcode:2012A&A...546A..86P. doi:10.1051/0004-6361/201219057. 
  15. ^ a b Brown, Michael E. "How many dwarf planets are there in the outer solar system?". California Institute of Technology. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017. 
  16. ^ Davies, John K.; McBride, Neil; Ellison, Sara L.; Green, Simon F.; Ballantyne, David R. (Ağustos 1998). "Visible and Infrared Photometry of Six Centaurs". Icarus. 134 (2). ss. 213-227. Bibcode:1998Icar..134..213D. doi:10.1006/icar.1998.5931. 
  17. ^ a b Lazzaro, Daniela; Florczak, Marcos A.; Angeli, Cláudia A.; Carvano, Jorge Márcio F.; Betzler, Alberto S.; Casati, A. A.; Barucci, Maria Antonietta; Doressoundiram, Alain; Lazzarin, Monica (Aralık 1997). "Photometric monitoring of 2060 Chiron's brightness at perihelion". Planetary and Space Science. 45 (12). ss. 1607-1614. Bibcode:1997P&SS...45.1607L. doi:10.1016/S0032-0633(97)00124-4. 
  18. ^ Meech, Karen J. (19 Şubat 1994). "The Structure of the Inner Coma of Comet Chiron: Imaging The Exopause". Institute for Astronomy, University of Hawaii. 15 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2007. 
  19. ^ Stansberry, John; Grundy, Will; Brown, Michael E.; Cruikshank, Dale P.; Spencer, John; Trilling, David; Margot, Jean-Luc (Kasım 2007), Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope, arXiv:astro-ph/0702538 $2 
  20. ^ Bus, Schelte J.; Bowell, Edward L. G.; Harris, Alan W.; Hewitt, Anthony V. (Şubat 1989). "2060 Chiron - CCD and electronographic photometry". Icarus. 77 (2). ss. 223-238. Bibcode:1989Icar...77..223B. doi:10.1016/0019-1035(89)90087-0. ISSN 0019-1035. 
  21. ^ Luu, Jane X.; Jewitt, David C. (Eylül 1990). "Cometary activity in 2060 Chiron". Astronomical Journal. Cilt 100. ss. 913-932. Bibcode:1990AJ....100..913L. doi:10.1086/115571. ISSN 0004-6256. 
  22. ^ Marcialis, Robert L.; Buratti, Bonnie J. (Ağustos 1993). "CCD photometry of 2060 Chiron in 1985 and 1991". Icarus. 104 (2). ss. 234-243. Bibcode:1993Icar..104..234M. doi:10.1006/icar.1993.1098. ISSN 0019-1035. 
  23. ^ Campins, Humberto; Telesco, Charles M.; Osip, David J.; Rieke, George H.; Rieke, Marcia J.; Schulz, Bernhard (December 1994). "The color temperature of (2060) Chiron: A warm and small nucleus". Astronomical Journal. 108: 2318-2322. Bibcode:1994AJ....108.2318C. doi:10.1086/117244. ISSN 0004-6256. 
  24. ^ Collander-Brown, Simon J.; Maran, Michael D.; Williams, Iwan P. (2000). "The effect on the Edgeworth-Kuiper Belt of a large distant tenth planet". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 318 (1): 101-108. Bibcode:2000MNRAS.318..101C. doi:10.1046/j.1365-8711.2000.t01-1-03640.x. 
  25. ^ "The Chiron Perihelion Campaign". NASA Goddard Space Flight Center. 11 Aralık 2003. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2007. 
  26. ^ Schmadel, Lutz D. (2009). "Appendix – Publication Dates of the MPCs". Dictionary of Minor Planet Names – Addendum to Fifth Edition (2006–2008). Springer Berlin Heidelberg. s. 221. Bibcode:2009dmpn.book.....S. doi:10.1007/978-3-642-01965-4. ISBN 978-3-642-01964-7. 
  27. ^ Morrison, Al H. (1977). "Chiron". CAO Times. 3: 57. 
  28. ^ Miller & Stein (2021) Comment on U+26B7 CHIRON 26 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. L2/21-225, UTC Document Registry
  29. ^ "Chiron's Osculating Elements 700AD generated with Solex 11, and data of close approach in 720". 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015. "Solex 10 results". 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ a b Horner, Jonathan M.; Evans, Norman W.; Bailey, Mark E. S. (2004). "Simulations of the Population of Centaurs II: Individual Objects". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 355 (2): 321-329. arXiv:astro-ph/0408576 $2. Bibcode:2004MNRAS.355..321H. doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08342.x. 
  31. ^ Jewitt, David C.; Delsanti, Audrey C. (2006). "The Solar System Beyond The Planets". Solar System Update: Topical and Timely Reviews in Solar System Sciences. Springer-Praxis Ed. ISBN 978-3-540-26056-1. "Preprint version" (PDF). 25 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. )
  32. ^ a b c Ortiz Moreno, José Luis; Duffard, René Damián; Pinilla-Alonso, Noemi; Alvarez-Candal, Alvaro; Santos-Sanz, Pablo; Morales Palomino, Nicolás Francisco; Fernández-Valenzuela, Estela del Mar; Licandro, Javier; Campo Bagatin, Adriano; Thirouin, Audrey (2015). "Possible ring material around centaur (2060) Chiron". Astronomy & Astrophysics. 576: A18. arXiv:1501.05911 $2. Bibcode:2015A&A...576A..18O. doi:10.1051/0004-6361/201424461. 
  33. ^ Lakdawalla, Emily (27 Ocak 2015). "A second ringed centaur? Centaurs with rings could be common". Planetary Society. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015. 
  34. ^ "A second minor planet may possess Saturn-like rings". Space Daily. 17 Mart 2015. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023. 
  35. ^ Ortiz, J. L.; Pereira, C. L.; Sicardy, P. (7 Ağustos 2023). "The changing material around (2060) Chiron from an occultation on 2022 December 15". Astronomy & Astrophysics. arXiv:2308.03458 $2. doi:10.1051/0004-6361/202347025. 


Numaralandırılmış kuyruklu yıldızlar
Önceki
94P/Russell 		95P/Chiron Sonraki
96P/Machholz

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uranüs</span> güneş sisteminin 7. gezegeni

Uranüs, Güneş'e yakınlık bakımından yedinci gezegendir. Gazlı, camgöbeği renginde bir buz devidir. Gezegenin büyük bir kısmı, astronominin "buz" ya da uçucu maddeler olarak adlandırdığı maddenin süperkritik fazındaki su, amonyak ve metandan oluşur. Gezegenin atmosferi karmaşık katmanlı bir bulut yapısına sahiptir ve tüm Güneş Sistemi gezegenleri arasında 49 K ile en düşük minimum sıcaklığa sahiptir. Gezegenin 82,23°'lik belirgin bir eksenel eğimi ve 17 saat 14 dakikalık bir geriye dönüş periyodu vardır. Bu, Güneş etrafındaki 84 Dünya yıllık bir yörünge döneminde kutuplarının yaklaşık 42 yıl sürekli güneş ışığı aldığı ve ardından 42 yıl sürekli karanlık olduğu anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen</span> bir yıldız veya yıldız kalıntısının yörüngesinde dolanan gök cismi

Gezegen, genellikle bir yıldızın, yıldız kalıntısının veya kahverengi cücenin yörüngesinde bulunan, yuvarlak hâle gelmiş bir astronomik cisimdir. Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) tanımına göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen bulunur. Bunlar, karasal gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars; dev gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Gezegen oluşumu için bilimsel açıdan mevcut en iyi teori, bir bulutsunun kendi içine çökmesi sonucu bir yıldızlararası bulut meydana getirdiğini ve yıldızlararası bulutun da bir önyıldız ve bunun yörüngesinde dönen bir öngezegen diski oluşturduğunu öne süren bulutsu hipotezidir. Gezegenler bu disk içinde, kütleçekiminin etkisiyle maddelerin kademeli olarak birikmesi sonucu, yığılma (akresyon) olarak adlandırılan süreçte büyürler.

Neptün ötesi cisim Güneş Sistemi'nde bulunup ortalama yörüngesi Neptün'ün yarı büyük ekseninden daha büyük olan küçük gezegenlerin genel ismidir. Uzayın bu bölümünde kalan Kuiper kuşağı, Oort bulutu ve dağınık disk cisimleri bu kategoridendir.

<span class="mw-page-title-main">90377 Sedna</span> Asteroit

Sedna Güneş Sistemi'nin en dışında yer alan ve 2003 yılında keşfedilen bir cüce gezegendir. Spektroskopisi, Sedna'nın yüzey bileşiminin diğer bazı Neptün ötesi cisimlere benzer şekilde büyük ölçüde su, metan ve azot buzları ile tholinlerin bir karışımı olduğunu ortaya koymuştur. Yüzeyi Güneş Sistemi nesneleri arasında en kırmızı olanlardan biridir. Sedna, tahmini belirsizlikler dahilinde bir uyduya sahip olduğu bilinmeyen en büyük gezegenimsi olarak Ceres ile eşdeğerdir. Yaklaşık 1.000 km'lik bir çapa sahiptir ve kütlesi bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Centauri</span> Erboğa takımyıldızında bulunan üçlü yıldız sistemi, üç yıldızdan biri olan Proxima Centauri, Dünyaya en yakın yıldız olmasıyla bilinir

Alfa Centauri, Erboğa takımyıldızının güneyinde bulunan bir yıldız sistemidir. Sistem üç yıldızdan oluşur: Rigil Kentaurus, Toliman (B) ve Proxima Centauri (C). Proxima Centauri, 4,2465 ışık yılı uzaklığıyla aynı zamanda Güneş'e en yakın yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">90482 Orcus</span> Asteroit

(90482) Orcus Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden Michael Brown, Gemini Gözlemevi'nden Chad Trujillo ve Yale Üniversitesi'nden David Rabinowitz tarafından 17 Şubat 2004 tarihinde keşfedilen bir Kuiper kuşağı gök cismidir. Uluslararası Astronomi Birliği'nin adlandırma ilkelerine göre Plüton'a benzer büyüklükte olan ve yakın yörüngelere sahip olan gök cisimleri yeraltı dünyasının tanrılarından seçilerek adlandırılmaktadır. Buna uygun olarak gök cismini keşfedenler Roma mitolojisi'nde ölülerin bir tanrısı olan Orcus'un adını önermiş ve 22 Kasım 2004'te bu isim onaylanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">10199 Chariklo</span> Asteroit

10199 Chariklo, Satürn ve Uranüs arasında Uranüs'ün yörüngesine yakın şekilde Güneş etrafında dönen bir centaur gökcismidir. Centaur grubu içinde bilinen en büyük küçük gezegendir. 26 Mart 2014 tarihinde gök bilimciler bir yıldız örtülmesi gözlemleyerek Chariklo'nun etrafında iki halka keşfettiklerini duyurdular. Halkaları olduğu keşfedilen ilk küçük gezegendir.

<span class="mw-page-title-main">Eris (cüce gezegen)</span> Güneş Sistemindeki 2. en büyük cüce gezegen

Eris, Güneş Sistemi'nde bilinen en kütleli ve ikinci en büyük cüce gezegendir. Dağınık diskte bulunan bir Neptün ötesi cisimdir (TNO) ve yüksek bir yörünge dışmerkezliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Haumea</span> Neptünün yörüngesinin ötesinde bulunan bir cüce gezegen

Haumea Neptün'ün yörüngesinin ötesinde bulunan bir cüce gezegendir. 2004 yılında Caltech'ten Michael E. Brown liderliğindeki bir ekip tarafından Palomar Gözlemevi'nde keşfedildi ve resmi olarak 2005 yılında İspanya'daki Sierra Nevada Gözlemevi'nden José Luis Ortiz Moreno liderliğindeki bir ekip tarafından duyuruldu. Moreno'nun ekibi, 2003 yılında aynı ekip tarafından çekilen ön keşif görüntülerinde gök cismini keşfetmişti. Bu duyurudan sonra 2003 EL61 geçici adını almıştır. 17 Eylül 2008'de, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından cüce gezegen olarak kabul edildi ve Hawaii doğum tanrıçasının adı olan Haumea olarak adlandırıldı. Plüton'un sadece üçte biri kütlesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876</span>

Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dağınık disk</span>

Dağınık disk veya saçılmış disk, geniş Neptün ötesi cisimler ailesinin bir alt kümesi olarak genel itibarıyla buzlu küçük Güneş Sistemi cismi popülasyonuna sahip olan Güneş Sistemi'ndeki uzak bir çöküntü çemberidir. Dağınık disk cisimleri (SDO'lar-Scatterd Disk Objects) 0,8'e kadar değişen yörünge dışmerkezliklerine, 40°'ye kadar yüksek eğimlere ve 30 astronomik birim (4,5×109 km; 2,8×109 mi) daha büyük günberi mesafelerine sahiptir. Bu aşırı yörüngelerin gaz devleri tarafından kütleçekimsel “saçılmanın” bir sonucu olduğu düşünülmektedir ve bu nesneler Neptün tarafından tedirgin edilmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Geri ve ileri yönlü hareket</span> Bir astronomik cismin yörünge veya kendi ekseni etrafında, ana cismine göre ters yönde dönüşü

Geri yönlü hareket, genel olarak, astronomik bir nesnenin kütle çekimi altında bulunduğu birincil cismin dönüş yönüne göre tam tersi yönündeki yörünge veya dönme hareketi olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca bir nesnenin dönme ekseninin salınımı veya üğrümü gibi diğer hareketleri de tanımlayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Kuiper Kuşağı cismi</span>

Klâsik Kuiper Kuşağı cismi (aynı zamada kubvano , düşük dış merkezlikli Kuiper Kuşağı cisimlerinden olup yörüngesi Neptün'ün dışında ve onunla yörüngesel rezonans hâlinde olmayan gök cisimlerine verilen addır. Kubvano yörüngelerinin ana eksenleri 40–50 AB civarında oyup Plüton'nun hilafına Neptün'ün yörüngesini geçmezler. Başka bir ifadeyle düşük dış merkezlikleri ve bazen klâsik gezegenler gibi düşük eğimli yörüngeleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (küçük gezegen)</span>

Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

<span class="mw-page-title-main">Çoban uydu</span>

Çoban uydu, gezegen halkası malzemesindeki bir boşluğu temizleyen veya parçacıkları içerdiği bir halka içinde tutan küçük bir doğal uydudur. Bu isim, çoban olarak halka parçacıklarının "sürüsünü" sınırlandırmalarının bir sonucudur.

Aşağıda, Güneş etrafındaki yörüngeleri tipik olarak Jüpiter ve Neptün'ün yörüngeleri arasında yer alan ve rezonans göstermeyen bir grup küçük Güneş Sistemi cismi olan centaurların bir listesi yer almaktadır. Centaurlar kuyruklu yıldızların özelliklerine sahip küçük gezegenlerdir ve genellikle bu şekilde sınıflandırılırlar. Dinamik grup, Neptün'ün Kuiper kuşağı üzerindeki aşındırıcı etkisi nedeniyle, kütleçekimsel saçılma yoluyla, nesneleri centaur olmak üzere içe doğru veya dağınık disk nesneleri olmak üzere dışa doğru göndererek veya onları Güneş Sistemi'nden tamamen çıkararak oluşur. Centaurların kendileri kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin inaktif popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

<span class="mw-page-title-main">Gezegensel göç</span>

Gezegensel göç, bir yıldızın çevresindeki bir gezegen veya diğer bir nesnenin yakın bölgelerdeki gezegenimsiler veya gaz diski ile etkileşime girmesi sonucu özellikle yarı büyük eksenleri veya diğer yörünge parametlerinin bozuluma uğramasıyla meydana gelmektedir. Gezegensel göç, sıcak Jüpiterlerin en olası açıklamasıdır. Ön gezegen diskinden gezegen oluşumuna ilişkin genel kabul gören teori, bu tür dev gezegenlerin yıldızlarına bu kadar yakın oluşamayacağını, nitekim bu kadar küçük yarıçaplarda yeterli kütle bulunmadığını ve sıcaklığın kayalık veya buzlu gezegenimsilerin oluşumuna izin vermeyecek kadar yüksek olduğunu öngörmektedir.

<span style="white-space:nowrap;">2011 QF<sub>99</sub></span> Asteroit

2011 QF99, dış Güneş Sistemi'nde yer alan, esasında bir centaur olduğu tahmin edilen ve keşfedilmiş bilinen ilk Uranüs truvalısı olan bir küçük gezegendir. Albedosu 0,05 olarak kabul edildiğinde, çapı yaklaşık 60 kilometre (37 mil) olarak hesaplanır. İlk olarak 29 Ağustos 2011'de Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu ile gerçekleştirilen Neptün ötesi cisimlerin derinlemesine araştırılması sırasında gözlemlendi, fakat Uranüs truvalısı olarak tanımlanması 2013 yılına kadar duyurulmadı.

(636872) 2014 YX49 (geçici adlandırması 2014 YX49), Pan-STARRS araştırması kapsamında 26 Aralık 2014 tarihinde keşfedilen bir centaur ve Uranüs eş yörüngeli asteroittir. Uranüs ile iribaş yörünge ilişkisi içinde olduğu bilinen ikinci centarur olup, 83982 Crantor, 2011 QF99 ve (472651) 2015 DB216'den sonra Uranüs ile eş yörüngeli olduğu tespit edilen dördüncü nesnedir.

<span class="mw-page-title-main">Halka sistemi</span>

Halka sistemi, bir astronomik cismin yörüngesinde toz veya uyducuk gibi katı malzemelerden meydana gelmiş bir disk veya halka şeklinde olan, Satürn'de olduğu gibi dev gezegenlerin çevresindeki uydu sistemlerinde sıklıkla görülen bir bileşendir. Bir gezegen çevresindeki halka sistemi gezegensel haka sistemi olarak da bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.