İçeriğe atla

2024 Türkiye bütçesi

2024 (2024) Türkiye bütçesi
Bütçe Kanunu
Sunulduğu tarih17 Ekim 2023
Bütçeyi sunanNuman Kurtulmuş
Cevdet Yılmaz
Geçtiği tarih25 Aralık 2023
Parlamento28. Türkiye Büyük Millet Meclisi
Hükûmet67. Hükûmet
İktidar partisiAdalet ve Kalkınma Partisi
Maliye BakanlığıMehmet Şimşek
Etkinleştirici mevzuat7489 sayılı 2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu
‹ 2023
2025›

2024 Türkiye bütçesi, 17 Ekim 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuştur.[1] Bu bütçe, Mehmet Şimşek'in Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanmasından bu yana mecliste savunduğu birinci ve 2023 genel seçimlerini kazanmasının ardından Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmeti tarafından sunulan ikinci bütçedir.

Bütçede en büyük gelirin KDV'den, en büyük harcamanın ise cari transferlere yapılması öngörülüyor. Gelirler 8,4 trilyon TL, giderler 11 trilyon TL olarak planlanmış ve bütçe açığı 2,7 trilyon TL olarak hesaplanmıştır. Ekonomik büyümenin %4’e gerilemesi ve işsizliğin %10,3’e çıkması beklenmiştir.

Bütçede KDV'den 2,5 trilyon TL, ÖTV'den ise 1,4 trilyon TL gelir elde edilmesi öngörülüyor. Bütçeyle beraber sunulan 12. Kalkınma Planı'nda gelir dağılımı eşitliğine vurgu yapılmakla birlikte, dolaylı vergilerin payında önemli bir değişiklik beklenmiyor.[1]

Arka plan

27 Ekim 2023 tarihinde Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, TBMM Başkanlığı tarafından 2024 yılı bütçesi sunuldu. Meclis başkanı Numan Kurtulmuş, parlamenter diplomasinin önemini vurgulayarak, Meclis'teki dostluk gruplarının ve parlamenter asamble üyelerinin etkin çalıştığını belirtti.[2]

Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, bütçeyi eleştirerek, bütçe açığının 2 trilyon 651 milyar TL olduğunu ve hükûmetin bütçeyle ilgili umut vermediğini savundu. Ayrıca, dolaylı vergilerin yüksekliği ve deprem vergilerinin yetersiz kullanımına dikkat çekti.[3]

12 Aralık 2023'teki bütçe görüşmelerinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, hükûmetlerinin 22. bütçesini sunduklarını belirtti. Yılmaz, siyasi istikrarın ekonomik ve sosyal refah için önemini vurguladı. 2025'te enflasyonun yüzde 15 civarına düşmesini ve 2026'da tek haneli rakamlara ulaşmayı planladıklarını söyledi. Ayrıca, Türkiye'nin ilk 9 ayda yüzde 4,7 büyüdüğünü, 2024'te yüzde 4 ve sonraki yıllarda yüzde 4,5-5 büyüme hedeflediklerini açıkladı.[4]

12 Aralık 2023'te CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 2024 bütçesi üzerine yaptığı ilk Meclis konuşmasında, CHP'nin bütçeye ret oyu vereceğini açıkladı. Özel, AK Parti'nin ekonomik politikalarını eleştirerek, Türkiye'nin ekonomik hedeflerinden uzaklaştığını ve bütçenin halkın sorunlarını çözmede yetersiz kaldığını vurguladı. Özellikle enflasyon, işsizlik ve barınma sorunlarına dikkat çekti. Ayrıca, depremle ilgili olarak, on binlerce yurttaşın hayatını kaybettiği depremin ardından, hükûmetin yeterli adımları atmadığını ve depremzedelerin barınma sorunlarının çözülmediğini belirtti. Özel, sosyal devlet anlayışının gereği olarak gıda, sağlık, barınma ve enerji krizine çözüm üreten bir bütçeye ihtiyaç olduğunu ifade etti.[5]

2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi kabul edildi. 2024 bütçesi 317 kabul ve 249 ret oyuyla, 2022 kesin hesap ise 317 kabul ve 246 ret oyuyla geçti.[3]

Bütçe

2024 yılı bütçesi komisyona ilk haliyle 9 milyar 536 milyon 586 bin TL olarak teklif edildi. Bütçenin yüzde 96,4'ü cari giderlerden, yüzde 3,6'sı ise yatırım giderlerinden oluşmaktadır. Personel giderleri bütçenin yüzde 69'unu oluşturuyor. TBMM bütçesinden Kamu Denetçiliği Kurumuna 235 milyon 42 bin TL ve RTÜK'e Hazine yardımı olarak 267 milyon 138 bin TL pay ayrılmıştır. 2025 yılı bütçesi 12 milyar 257 milyon 956 bin TL, 2026 yılı bütçesi ise 15 milyar 482 milyon 258 bin TL olarak öngörülmüştür.[2]

Önemli noktalar

  • Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine 11 trilyon 7 milyar 879 milyon 53 bin lira.[6]
  • Özel bütçeli idarelere 1 trilyon 85 milyar 217 milyon 713 bin lira.[6]
  • Düzenleyici ve denetleyici kurumlara: 38 milyar 381 milyon 178 bin lira.[6]
  • Genel bütçe gelirleri 8 trilyon 353 milyar 29 milyon 549 bin lira.[6]
  • Özel bütçeli idarelerin gelirleri 66 milyar 912 milyon 570 bin lirası öz gelir, 1 trilyon 21 milyar 217 milyon 703 bin lirası Hazine yardımı olmak üzere toplam 1 trilyon 88 milyar 130 milyon 273 bin lira.[6]
  • Düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 37 milyar 379 milyon 503 bin lirası öz gelir, 1 milyar 1 milyon 675 bin lirası Hazine yardımı olmak üzere toplam 38 milyar 381 milyon 178 bin lira.[6]
  • 2024 Ocak ayında memur emeklileri, hem enflasyon farkı hem de toplu sözleşme gereği yaklaşık %50 artış alacak.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b Büro, Ankara (17 Ekim 2023). "2024 yılı bütçesi TBMM'ye sunuldu | Bütçe açığı 2,7 trilyon lira, en büyük gelir kalemi KDV". Medyascope. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 
  2. ^ a b "2024 Yılı Bütçesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda". BloombergHT. 27 Ekim 2023. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 
  3. ^ a b "2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi". www.aa.com.tr. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 
  4. ^ "Meclis'te 2024 bütçe görüşmelerinin ilk gününde neler yaşandı?". BBC News Türkçe. 12 Aralık 2023. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 
  5. ^ "Meclis bütçe görüşmelerinde CHP lideri Özel ile Meclis Başkanı Kurtulmuş arasında 'darbe' gerilimi". www.rudaw.net. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 
  6. ^ a b c d e f "2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, Resmi Gazete'de yayımlandı". www.aa.com.tr. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 
  7. ^ "Cumhurbaşkanlığının 2024 yılı bütçesi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi". www.aa.com.tr. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk lirası</span> Türkiyenin para birimi

Türk lirası, Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde resmî olarak, Suriye Geçici Hükûmetinin ve Suriye Kurtuluş Hükûmetinin kontrol ettiği bölgelerde ise gayriresmî olarak kullanılan para birimidir. Alt birimi kuruş olan Türk lirasının basma ve yönetme faaliyetleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından sürdürülür.

<span class="mw-page-title-main">Sayıştay (Türkiye)</span> Türkiyenin mali yargı organı

Sayıştay, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda düzenlenen mali yargı organıdır.

Katma Değer Vergisi veya kısaca KDV, yapılan mal ve hizmet teslimlerinde, mal ve hizmeti teslim edenin ödediği ancak teslim alana yüklenen bir harcama vergisidir. %1'den %20'ye kadar değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2002 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 22. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2002 Türkiye genel seçimleri, 3 Kasım 2002 günü Türkiye genelinde yapılan erken genel seçimdir. Bu genel seçim ile Türkiye Büyük Millet Meclisi 22. dönem milletvekilleri seçilmiştir. Yüzde 10 ülke barajlı d'Hondt sistemi uygulanan seçimde, yalnızca Adalet ve Kalkınma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi bu barajı aşarak meclise milletvekili sokmayı başarmışlardır. Oyların yüzde 34,3'ünü alarak kazandığı 363 milletvekilliği ile tek başına iktidar olan AK Parti, TBMM'nin üyelik sayısının yaklaşık yüzde 66'sını alarak liste usulü çoğunluk sisteminin uygulandığı 1950'li yıllardan sonra TBMM'deki en büyük temsil gücünü elde eden siyasi parti oldu.

<span class="mw-page-title-main">Devlet bütçesi</span> kamu gelir ve giderlerinin, yasama organı tarafından onaylanarak, hükûmet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanun, bir hukuki belge

Devlet bütçesi, kamu gelir ve giderlerinin, yasama organı tarafından onaylanarak, hükûmet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanun, bir hukuki belgedir. Bir başka deyişle kamu kaynaklarının toplanması ve harcamaların yapılması için hükûmetin, ulusal egemenliği temsil eden parlamentodan aldığı bir yetkidir; bu bağlamda toplum ile siyasi iktidar arasında kaynakların kullanımı konusunda yapılan bir sözleşme olarak görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">1 TL</span> Türkiye Cumhuriyeti ve KKTCde kullanılan madeni para

1 TL (₺1), Türk lirasının ikinci en büyük madenî parasıdır. Değer olarak 100 kuruşa eşittir. 1 Ocak 2005 tarihinden 1 Ocak 2009 tarihine kadar 1 YTL olarak, 1 Ocak 2009'dan itibaren ise 1 TL olarak isimlendirilmiştir. 2023 yılında, maliyeti yükselen 1 TL'nin gramajı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından 8,1 gramdan 6,6 grama düşürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Türk Lirası</span> Türkiyenin 2005 ile 2008 yılları arasındaki para birimi

Yeni Türk Lirası, 1 Ocak 2005 ile 31 Aralık 2008 tarihleri arasında Türkiye'nin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin para birimi olmuştur. Yeni lira, 100 yeni kuruşa bölündü. Sembol YTL ve ISO 4217 kodu TRY idi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti madenî paraları</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde Türkiye Cumhuriyeti madenî paralarını göstermektedir.

2001 Türkiye ekonomik krizi, 21 Şubat 2001 tarihinde patlak veren, Türkiye'nin yıllardır karşılaştığı siyasi ve ekonomik sorunların bir sonucu olarak hem finansal piyasalar hem de Türk Lirası'nin değeri üzerinde yıkıcı etkilerle sonuçlanmış bir ekonomik krizdir.

<span class="mw-page-title-main">Özgür Özel</span> Türk politikacı

Özgür Özel, Türk politikacı, eczacı ve 8 Kasım 2023'ten beri Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) genel başkanı ve Türkiye'nin ana muhalefet partisi lideridir.

Türkiye'de finansal krizler ya da ekonomik krizler makro ekonomik yapının bozulmasıyla ortaya çıkan buhran dönemleridir. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sonrası yaşanan başlıca krizler; 1946, 1958, 1960, 1974, 1980, 1982, 1990, 1994, 2000-2001, 2008-2012 ve 2018-2023 krizleridir.

Akif Erginay, Türk profesör ve siyasetçidir.

5 Nisan Kararları ya da 5 Nisan 1994 kararları, Türkiye'de yaşanan ekonomik krizden kurtulmak amacıyla 5 Nisan 1994 tarihinde açıklanan kararlar bütünüdür. Tansu Çiller dönemi politikalarından olan kararlar, genel olarak kamu finansmanı üzerindeki dengesizliği gidermeye yöneliktir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye ekonomik krizi (2018-günümüz)</span> Türkiyenin son dönem büyük ekonomik krizi

Türkiye ekonomik krizi, Türkiye'de devam eden ve finansal bulaşma etkisiyle uluslararası yansımaları olan bir ekonomik krizdir.

<span class="mw-page-title-main">Hazine ve Maliye Bakanlığı (Türkiye)</span> hazine ve maliye işlerinden sorumlu olan bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, hazine ve maliye işlerinden sorumlu olan bakanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Strateji ve Bütçe Başkanlığı</span> Türkiyede bir kurum

Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB), Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı devlet kurumu. 2018 Türkiye genel seçimleri sonrası Kalkınma Bakanlığı ile Maliye Bakanlığının Bütçe Genel Müdürlüğü birleştirilerek Cumhurbaşkanlığı bünyesinde oluşturuldu. Kalkınma Bakanlığına bağlı Kalkınma Ajansları ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enflasyon</span> Türkiyenin kuruluşundan bugüne kadar olan enflasyon ve enflasyona etki eden olaylar

Türkiye'de enflasyon, Türkiye ekonomi tarihinde sürekli yapısal problemlerden birisidir. Yakın dönem Türkiye tarihinde yıllık enflasyonda 1971'den başlayarak 34 yıl süren çift haneli verilerin görüldüğü enflasyonist bir süreç yaşandı. 2000'li yıllarda tek haneli oranlara düşse de 2010'lu yılların sonunda döviz kuru ve pahalılık nedeniyle enflasyon yeniden ciddi problemlerden biri halinde geldi.

Türkiye'de devalüasyon, Türkiye ekonomi tarihinde çok sayıda gerçekleştirilen ve cari dengeyi sağlayabilmek amacıyla yapılan ekonomik müdahalelerden biridir. Devalüasyon yoluyla ülkenin dış satın alma gücü düşürülerek diğer ülke dövizleri karşısında Türk lirasına değer kaybettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kamu giderleri</span>

Kamu giderleri veya Devlet masrafları, Hükümet ve diğer kamu tüzel kişilerinin, kamu yararına çalışmalarını finanse etmek üzere yaptıkları harcamalardır. Kamu giderleri ağırlıklı olarak eğitim, sağlık, adalet, ulaşım ve altyapı gibi alanlarda kullanılır. İnşa edilen köprüler, okullar, havalimanları veya herhangi bir devlet kurumu'nda çalışan bir memurun maaşı dar anlamlı kamu giderlerine örnek verilebilir. Devlet aynı zamanda büyüme ve kalkınma hızını artırmak, gelir dağılımını iyileştirmek, kaynak dağılımını düzeltmek için de çeşitli harcamalar yapar.

Kur korumalı mevduat sistemi ya da kısa adıyla KKM, Türkiye'de 21 Aralık 2021 tarihinden bu yana uygulanmakta olan bir sistemdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.