İçeriğe atla

2022 Türkiye kurye grevleri

Eylemler sırasında Yemeksepeti kuryeleri

2022 Türkiye kurye grevleri, 2022 yılının başında Trendyol, HepsiJet, Scotty, Aras Kargo, Sürat Kargo, Yurtiçi Kargo ve Yemeksepeti gibi şirketlerin kuryelerinin iş bırakmasını ve eylemlerini içeren toplu grevlerdir.[1] 24 Ocak'ta Trendyol Express için çalışan esnaf kuryelerin, şirketin yeni zamlarını protesto etmesiyle eylemler başladı.[1]

Arka plan

"Esnaf Kurye" modeline göre, kuryeler şahıs şirketleri kurup üst şirketle anlaşıp, kendilerine ait olan motosiklet ya da ticari tip araçlarıyla, dijital platformları kullanarak hizmet sağlamaktadır. Bu sayede üst şirket ile kuryeler arasında geleneksel bir işçi-işveren ilişkisi kurulmayıp bu kuryeler için iş ortağı, tedarikçi gibi tanımlar kullanılmaktadır.[1] Bu model ile birlikte şirketler; işçi çalıştırmaya bağlı olan yükümlülüklerden kurtulmakta, kıdem ve ihbar tazminatı, sosyal güvenlik primi gibi maliyetlerden kurtulmaktadır. Kuryeler de yasal olarak işçi sayılmadıkları için sendikal haklardan mahrum kalmaktadır.[1]

Eylemler

24 Ocak 2022'de Trendyol için çalışan esnaf kuryelerin, şirketin belirlediği yeni zamlarını protesto etmesiyle başladı,[2] ardından protestolar ve grevler HepsiJet, Scotty, Aras Kargo, Sürat Kargo, Yurtiçi Kargo, Getir ve Yemeksepeti diğer firma çalışanlarına sıçradı.[3][4] Yemeksepeti kuryeleri, Yemeksepeti'nin İstanbul'daki merkezi önünde toplanıp eylem yaptı.[5] Kuryeler ekonomik krize karşı "sefalet düzeni istemiyoruz" ve "sefalet zammı istemiyoruz" gibi sloganlar attılar.[4] Bunun yanında kuryeler, sendikalaşmalarının önündeki engelin de kaldırılmasını talep ettiler.[4]

Türkiye geneline yayılan eylem hareketi tekstil, gıda, perakende sektörlerine de sıçradı, işçilerin taleplerinin kısmen kabul edilmesiyle kontak kapatma protestosu sonlandı.[6]

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Kuryelerin eylemleri neden yurt geneline yayıldı?". BBC News Türkçe. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  2. ^ "trenyol kuryeleri eyleme başladı". 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023. 
  3. ^ Gul, Dilek (21 Şubat 2022). "Türkiye'de işçi grevleri neden şimdi başladı, talepler neler?". euronews. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023. 
  4. ^ a b c "Kuryeler neden eylemde? | "Sefalet ücretini istemiyoruz" - DW Türkçe". 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023. 
  5. ^ "Kuryelerin Grevi Devam Ediyor - VOA". 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023. 
  6. ^ "'Eylem dalgası' kapıda: Kurye kuryeyle, kurye zamanla, zaman Azrail ile yarışıyor". www.gazeteduvar.com.tr. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu</span> Türkiyede bir işçi sendikaları konfederasyonu

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, 13 Şubat 1967 tarihinde Türk-İş'ten ayrılan Maden-İş, Lastik-İş, Basın-İş ve bağımsız Gıda-İş, Türk Maden-İş (Zonguldak) sendikaları ve onların genel başkanları olan Kemal Türkler, Rıza Kuas, İbrahim Güzelce, Mehmet Alpdündar ve Kemal Nebioğlu tarafından kurulan işçi sendikaları konfederasyonudur. 12 Eylül Askeri Darbesi ile kapatılmasının ardından 19 Ocak 1992 tarihinde yeniden kurulmuştur. DİSK, bağımsız bir sınıf ve kitle örgütüdür.

<span class="mw-page-title-main">Lucy Parsons</span>

Lucy Parsons, Meksikalı-Amerikalı sendikacı.

15-16 Haziran Olayları, 15-16 Haziran 1970 tarihlerinde Türkiye'de İstanbul merkezli olarak başlayan ve yayılan, Türkiye tarihindeki en büyük işçi eylemlerinden biri.

<span class="mw-page-title-main">1989 Tiananmen Meydanı protestoları</span>

1989 Tiananmen Meydanı Olayları, Çin'de (ÇHC) 15 Nisan - 4 Haziran 1989 arasında meydana gelen; öğrencilerin, aydınların ve işçilerin önderliğinde gerçekleşen gösterileri ve ardından yaşananları ifade eder. Gösterilerin odak noktası Pekin'de Tiananmen Meydanı idi, bununla birlikte göreceli olarak daha yumuşak gösterilerin gerçekleştiği Şangay gibi, Çin'in diğer şehirlerinde de kitlesel protestolar oldu.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Halk Cumhuriyeti</span>

Polonya Halk Cumhuriyeti, Polonya'nın 1952-1989 yılları arasındaki resmî adı. II. Dünya Savaşı'nın sonunda, savaş öncesi Polonya topraklarının bir kısımına Sovyetlerin Almanlardan aldıkları toprakların da dahil edilmesiyle kuruldu. Polonya Halk Cumhuriyeti COMECON ve Varşova Paktına üyeydi.

<span class="mw-page-title-main">Protesto</span> itiraz biçimi

Protesto, göreceli olarak bir olaya ve duruma karşı aksi yönde tepki göstermektir. Genellikle bu tepki gösterme biçimi, muhalif görüşü sözle ifade etme yanında o görüşü toplumsallaştırma ve bir grupla birlikte ifade etme karakteri de taşıyabilir. Bundaki amaç kamuoyu nezdinde sesini daha çok duyurabilmek ve yönetime karşı daha etkili bir duruş sergileyebilmektir. Bu, doğrudan ifade ve etkilemenin ve aktivizmin bir yoludur.

Yemeksepeti, çevrimiçi yemek siparişi sitesidir. 2001 yılında kurulan site, 20 milyondan fazla üye sayısına sahiptir ve günde ortalama 600 bin sipariş almaktadır. Yemeksepeti, 2020 yılında 32 bin 437 yeni restoranın dijitalleşerek online paket servis sistemine başlamasını sağladı. Bu restoranların %82’sini yerel ve tekil işletmeler oluşturmaktaydı. Şirketin web sitesinin yanında iOS ve Android uygulamaları da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Terör</span>

Kızıl Terör, Ekim Devrimi ile Beyaz Terör'ün başlamasıyla beraber SSCB istihbarat ve güvenlik teşkilatı Çeka tarafından başlatılan toplu tutuklama, yargısız infaz gibi eylemlerin tümü. Devrimci terör uygulamalarının bir türü olarak kabul edilir. Tüm Rus İç Savaşı dönemi (1918-1922) boyunca iç savaş koşulları ülkede hakim olsa da Kızıl Terör dönemi 2 Eylül 1918 tarihinde Yakov Sverdlov tarafından yapılan resmî açıklamayla başlamış, Ekim 1918’de sona ermiştir. Kızıl Terör deyimi ise Fransız Devrimi sırasında Robespierre iktidarının sona erdiği 28 Temmuz 1794 tarihinden önceki altı haftalık terör döneminden gelir.

1927 Adana Demiryolu Grevi, Mersin-Adana-Akçakale-Ceylanpınar-Nusaybin tren hattındaki işçilerin başlattıkları 10 Ağustos 1927'de başlattığı ve 13 gün süren, hükûmetin de araya girmesiyle işçilerin %7'lik maaş zammını kabul ettiği grevdir.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

Türkiye'de açlık grevleri, Türkiye'de düzenlenen açlık grevleridir.

1968 Mayıs olayları, Fransa'nın yakın tarihinin en önemli kırılma noktalarından birini oluşturmaktadır.

Obuhov Savunması, Sankt-Peterburg'da 7 Mayıs 1901'de Obuhov Çelik Fabrikası'ndaki işçilerin, polis ve askerî birlikler ile karşılıklı mücadelesini anlatan terim.

Yeni Çeltek olayları ya da Yeni Çeltek direnişi, 12 Eylül Darbesi öncesi süreçte Amasya'da Yeni Çeltek maden bölgesinde işçilerin greve gitmeleriyle başlayıp askerlerin müdahalesi ile büyüyen işçi eylemi.

<span class="mw-page-title-main">Nuit debout</span>

"Nuit debout" protestoları protestoları olarak bilinen Fransa'da içerisinde "Yeni İş Yasası" adıyla yer alan kısıtlayıcı kanunlarında yer aldığı çalışma reformlarına karşı gösteri ve grevlerinde yer aldığı, 31 Mart 2016'da Fransa hükûmetine karşı başlatılan, Fransa geneline yayılan ve işçi sendikalarının da destek verdiği sivil halk ayaklanması. "Yeni İş Yasası" adıyla Fransa Hükûmeti tarafından çıkarılan kanunla günlük çalışma saatleri artırılmış, çalışan işçilerin sosyal hakları kısıtlanmış ve işverenlere, çalışanlar aleyhine ek haklar tanınmıştır.

Türkiye'deki 2011–2012 Kürt protestoları, ülkedeki Kürt azınlık haklarının kısıtlanmasına karşı BDP liderliğinde Türkiye'de yapılan protestolardır. Türkiye'deki Kürtlerin uzun protesto eylemlerin sonucu olarak, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da da protestolar olmuştur. Hürriyet gazetesi, Mısır ve Tunus'ta devrimlere neden olan ve "Arap Baharı" olarak adlandırılanın kalkınmanın, Ortadoğu'nun kuzey kesimlerinde bir "Kürt Yazı"na yol açabileceğini öne sürdü. Protestocular hem İstanbul'da hem de Türkiye'nin güneydoğusunda sokaklara döküldü. Bazı gösteriler de Anadolu ve İzmir'de yapıldı.

Bu maddede, Türkiye'de gerçekleştirilen gösteriler ve protestolar listelenmektedir. Liste, Osmanlı dönemindeki protestoları da kapsamaktadır.

Pullman Grevi 11 Mayıs 1894 günü başlayıp farklı şekillerde bir aydan çok süren grevleri anlatır. American Railway Union (ARU) sendikası düşük ücretler, şirketin sağladığı kalacak yerlerin yüksek kiraları, sendikal faaliyete izin verilmemesi gibi sebeplerle Pullman Şirketine karşı greve çıkar. Chicago'daki grev başarısız olunca ARU, Pullman tarafından işletilen vagonlara karşı tüm ülke çapında iş bırakılmasını örgütlemiştir. Detroit'in batısındaki tüm demiryolu taşımacılığını etkileyen grev oldukça büyük yankı yapar. Ancak ABD Başkanı Grover Cleveland'ın şirketten yana taraf alması ve ARU sendikasının diğer sendikalar tarafından yalnız bırakması sonucunda grevcilere geri adım attırılır. Bunda başkanın talimatıyla ordu birliklerinin grevin kırılmasında kullanılması belirleyici olur. Grevin lideri konumundaki Eugene V. Debs tutuklanıp, ARU yasadışı ilan edilse de 27 eyalette yaklaşık 250 bin işçinin katıldığı grev ABD işçi tarihi için belirleyici öneme sahip olmuştur. Grevin bastırılmasının ardından demiryollarında örgütlenme ve hak arama faaliyetleri artmış, Pullman Şirketinin yaptığı keyfi uygulamalar iptal edilmiştir.

2023 Eskişehir maden grevi, Eskişehir’in Mihalıççık ilçesindeki Yıldızlar SSS Holding’e bağlı Yunus Emre Termik Santrali olarak faaliyet gösteren kömür maden ocağında çalışan Doruk Madencilik işçilerinin maaş, tazminat ve diğer haklarını alamadıkları gerekçesiyle 28 Ağustos 2023 tarihinde başlattıkları ve 31 Ağustos günü kendilerini maden ocağına kilitleyerek açlık grevi kararı almasıyla devam eden grevlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1971 Łódź grevleri</span>

10 Şubat 1971'de, Polonya'nın coğrafik olarak merkezi şehri Łódź'daki tekstil işçileri, katılımcıların çoğunluğunun kadın olduğu bir grev eylemi başlattı. Bu olaylar büyük ölçüde unutuldu çünkü birkaç hafta önce kuzey Polonya şehirlerinde büyük protestolar yaşanmıştı. Bununla birlikte, Łódź'lu kadınlar Baltık Denizi kıyısındaki tersane işçilerinin başaramadığı şeyi başardılar: Aralık 1970'te Komünist Polonya hükûmeti tarafından uygulamaya konulan gıda fiyatlarındaki artışın iptal edilmesi. Sonuç olarak bu, 1980 öncesi Komünist Polonya'da başarıyla sonuçlanan tek endüstriyel eylemdi.