İçeriğe atla

2021 Kırgızistan-Tacikistan çatışmaları

2021 Kırgızistan-Tacikistan çatışmaları
Post Sovyet çatışmaları

Kırgızistan ve Tacikistan sınırı
Tarih28 Nisan 2021 – günümüz (3 yıl, 5 ay, 2 hafta ve 1 gün)
Bölge
Köktaş, Kırgızistan-Tacikistan sınırı
Sebep Sınır Hattında Bulunan Tacik Askerlerinin Kırgız Askerlerine ve Sivillere Ateş Açması
Sonuç Ateşkes
Taraflar
 Kırgızistan Tacikistan
Komutanlar ve liderler
  • Tacikistan İmamali Rahman
  • Tacikistan Sherali Mirzo
    • Güçler
  • Kırgız Kara Kuvvetleri
  • Kırgız Hava Kuvvetleri
  • Kırgız Ulusal Muhafızları
  • Kırgız Sınır Kuvvetleri
  • Tacikistan Silahlı Kuvvetleri
  • Tacikistan Kara Kuvvetleri
  • Tacikistan Hava Kuvvetleri
    • Kayıplar

    31 ölü
    154 yaralı[1]

    27.000'den fazla Kırgız sivil yerinden edildi    		 10 ölü
    84 yaralı[2]

    2021 Kırgızistan-Tacikistan sınır çatışmaları, 28 Nisan 2021'da Kırgızistan ve Tacikistan arasında başlayan çatışmalar dizisidir. Sınır polisleri arasında su kaynakları üzerine başlayan çatışma, Kırgızistan'ın Batken ilindeki Köktaş köyünde yoğunlaşmış ve daha sonra ordular da çatışmaya dahil olmuştur. 29 Nisan'da iki taraftan 6 kişi ölmüş ve çatışmalar sonucu 10.000 kişi bölgeden tahliye edilmiştir.[2][3] 29 Nisan'da ateşkes ilan edilmiştir.[4] 1 Mayıs sabahı çift taraflı ateşkes anlaşmasına uymayan Tacik silahlı güçleri, sivillere ateş açtılar.

    Arka Plan

    Çatışma Kırgızistan-Tacikistan sınırının tartışmalı bölümünde başladı. Çatışmanın bir nedeni, yerel halkın güvenlik kameralarının kurulumundan memnuniyetsizliğiydi. Bu konudaki tartışmaların ardından her iki ülkeden askerlerin katılımıyla çatışmalar başladı.

    Şanghay İşbirliği Örgütü ve Toplu Güvenlik Anlaşması Örgütü üyesi Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki çatışma, Rusya Savunma Bakanı Sergey Shoygu'nun Tacikistan'ın Duşanbe kentine gelmesinin ardından patlak verdi. Ukraynalı askeri uzman Alexander Kovalenko, iki ülke arasındaki anlaşmazlığın Rusya'nın "küresel jeopolitik emellerin çıkarına" olduğunu belirtti. Ayrıca Tacikistan'ın "sınırdaki askeri güçlerini ve kaynaklarını genişletmeye" çalıştığı sonucuna vardı.

    Zaman çizelgesi

    28 Nisan'da, Kırgızistan-Tacikistan sınırındaki Kök-Taş, Leilek yakınlarındaki Tacikistan ve Kırgızistan güçleri çatışmaları başlatarak dört kişinin ölümüne ve onlarca kişinin yaralanmasına neden oldu. Ertesi gün Tacikistan ve Kırgızistan dışişleri bakanları sınırda ateşkesi kabul etti.

    30 Nisan'da Tacikistan, devlet bilgi servisi tarafından yayınlanan bir bildiride ateşkesi kabul etti.

    1 Mayıs'ta Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, Tacikistan'ı sınırda asker ve askeri teçhizat oluşturmakla suçlayan ülke çapında iki günlük yas ilan eden bir kararname imzaladı . Kırgız tarafı da Tacik güçlerini bölgede Kırgız araçlarına ateş açmakla suçlarken, Duşanbe'den konuşan Tacik bir sözcü de ülkenin ateşkese yapıştığını ve askerlerin çekildiğini söyledi. Batken Bölgesi bölge idarecisi temsilcisi Musurmanbek Tursumatov, ateşkesin yürürlüğe girmesine rağmen Tacik güçlerinin Oş-Batken-İsfana yolunu Vorukh'a kapattığını söyledi.

    Suçlar

    30 Nisan'da İnsan Hakları İzleme Örgütü, sivil giysili silahlı Taciklerin Kırgız köyü Kok-Terek'teki 17 evin tamamını yaktığını ve Leilek Bölgesi'ndeki birkaç köyde diğer konutların ateşe verildiğini veya tahrip edildiğini bildirdi. Kırgız yetkililer de bir okulun yakıldığını açıkladı

    Uluslararası tepkiler

    BM, üyesi devletler

    Rusya Dışişleri Bakanlığı, Kırgızistan ve Tacikistan hükûmetlerinin yeni sınır çatışmalarını önlemek için kalıcı bir anlaşmaya varmaları gerektiğini açıkladı. Tarafları, "ortaklık ruhu ve iyi komşuluk politikası çerçevesinde müzakereler yoluyla, durumu normalleştirecek ve bu tür olayları önlemek için önlemler alacak sürdürülebilir ve kalıcı bir anlaşma sağlamaya" çağırdı. Komşu Özbekistan, arabuluculuğa yardımcı olmayı teklif etti. Türkiye ayrıca her iki ülkeye de yardım sağlayacağını söyledi.

    Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov ile yaptığı telefon görüşmesinde, çatışma sonucunda meydana gelen insan kayıplarıyla ilgili taziyeler sundu.

    Uluslararası Kuruluşlar

    Avrupa Birliği, 30 Nisan'da varılan ateşkes anlaşmasını memnuniyetle karşıladı ve akrabalarını veya arkadaşlarını kaybedenlere şiddet ve sempatiden duyduğu üzüntüyü dile getirdi.

    Kaynakça

    1. ^ "Ministry of Health of Kyrgyzstan announces 31 dead as a result of border conflict". Report AZ. 30 Nisan 2021. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 
    2. ^ a b "Kyrgyz and Tajik security forces clash at border in water dispute". Reuters. 29 Nisan 2021. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 
    3. ^ "Kyrgyzstan evacuates thousands after Tajikistan clashes". DW. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 
    4. ^ "Kyrgyzstan-Tajikistan ceasefire holding after day of intense fighting". The Guardian. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 

    İlgili Araştırma Makaleleri

    <span class="mw-page-title-main">Kırgızistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

    Kırgızistan, resmî adıyla Kırgız Cumhuriyeti, Orta Asya'daki bir ülkedir. Kırgızistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletlerinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları kuzeyde Kazakistan; batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin'dir.

    <span class="mw-page-title-main">Tacikistan</span> Orta Asyada denize kıyısı olmayan bir ülke

    Tacikistan, resmî adıyla Tacikistan Cumhuriyeti, 143.100 km2 yüzölçümü ve 9.537.645 kişilik tahmini nüfusu ile Orta Asya'da denize çıkışı olmayan bir ülkedir. Komşuları güneyde Afganistan, batıda Özbekistan, kuzeyde Kırgızistan ve doğuda Çin'dir. Resmî dil, en büyük etnik grup olan Tacikler'in anadili olan Tacikçe'dir. Tacik halkının geleneksel anavatanları, günümüz Tacikistan'ının yanı sıra Afganistan ve Özbekistan'ın bazı kısımlarını içerir. Ülke başkanlık sistemiyle yönetilmekte olup, seküler bir yapıya sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Duşanbe'dir.

    <span class="mw-page-title-main">Şanghay İşbirliği Örgütü</span> uluslararası işbirliği örgütü

    Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) veya bilinen adlarıyla Şanghay Beşlisi ve Şanghay Paktı, Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın 1996 yılında oluşturdukları uluslararası bir örgüt. 2001 yılında Özbekistan'ın katılımıyla üye sayısını altıya çıkarttı. 9 Haziran 2017'de Astana'da gerçekleştiren zirvede Hindistan ve Pakistan'ın örgüte katılması ile üye sayısı sekize çıktı. Gözlemci statüsünde olan İran'ın 17 Eylül 2021'de Şanghay İşbirliği Örgütüne tam üye olarak kabul edilmesi ile üye sayısı dokuza çıktı.

    <span class="mw-page-title-main">Dağlık Bedehşan</span>

    Dağlık Bedehşan Özerk Bölgesi Pamir Dağları'nda bulunan ve Tacikistan'ın doğusunda yer alan özerk (muhtar) bir bölgedir. Yüzölçümü Tacikistan'ın %45'ini kaplasa da nüfus olarak ülkenin sadece %3'ünü oluşturmaktadır. Başkenti Horog şehridir.

    <span class="mw-page-title-main">Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü</span> Bağımsız Devletler Topluluğu tarafından kurulan askerî ittifak

    Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ), 7 Ekim 2002 tarihinde altı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkesi tarafından kurulan hükûmetlerarası askerî ittifaktır.

    Vizeden muaf ülkelerden veya vatandaşları elektronik vize veya varışta vize almaya hak kazanan ülkelerden birinden gelmedikçe, Tacikistan ziyaretçileri Tacikistan'ın diplomatik temsilciliklerinden birinden vize almalıdır.

    <span class="mw-page-title-main">Kazakistan-Kırgızistan sınırı</span> Kırgızistan ve Kazakistan Bölgerini Ayırır

    Kazakistan–Kırgızistan sınırı 1.212 kilometredir. Özbekistan ile olan üçlü sınır noktasından Çin ile olan üçlü sınır noktasına kadardır. Kırgızistan'ın başkenti Bişkek, bu sınırın 16 km (10m) güneyinde, Almatı ise sadece 29 km (18.4m) kuzeyinde kalmaktadır.

    <span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

    Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

    <span class="mw-page-title-main">Tacikistan-Türkiye ilişkileri</span>

    Tacikistan-Türkiye ilişkileri, Tacikistan ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. İki ülke arasındaki ilişkiler dost ve işbirliğine dayalıdır ve 1991'den beri iki ülke arasında imzalanmış 30'dan fazla anlaşma ve protokolün yasal dayanağı ile vurgulanmaktadır.

    <span class="mw-page-title-main">Kırgızistan-Özbekistan sınırı</span>

    Kırgızistan-Özbekistan sınırı 1.314 km uzunluğundadır ve Kazakistan sınırından Tacikistan sınırına kadar uzanır. Kırgızistan'ın komşuları ile olan sınırları içinde en uzun olan sınırıdır.

    <span class="mw-page-title-main">Sadır Caparov</span> 6. Kırgızistan cumhurbaşkanı

    Sadır Nurgocoyeviç Caparov, Kırgız siyasetçi, Eski Kırgızistan başbakanı ve günümüzdeki Kırgızistan cumhurbaşkanı.

    <span class="mw-page-title-main">Ulukbek Maripov</span>

    Ulukbek Asamidinoviç Maripov ; d. 31 Ağustos 1979) Kırgız bir politikacıdır ve 3 Şubat 2021 - 12 Ekim 2021 tarihleri arası Kırgızistan'ın Başbakanıydı. Maripov, başbakan olarak atanmadan önce Kırgız Hesap Odası'na başkanlık etmişti.

    Orta Asya Ermenileri Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan'a çeşitli nedenlerle genelde Sovyet döneminde göçmüş bir topluluktur.

    Kazakistan-Tacikistan ilişkileri - Kazakistan ile Tacikistan arasında ikili diplomatik ilişkiler 7 Ocak 1993'te kuruldu. Her iki ülke de eskiden Sovyet cumhuriyetleriydi. Artık BM, CIS, CSTO ve SCO gibi bölgesel ve uluslararası kuruluşlarla etkileşim halindedirler.

    <span class="mw-page-title-main">Savunma Bakanlığı (Kırgızistan)</span>

    Kırgız Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı, eski adıyla Savunma İşleri Devlet Komitesi, Kırgızistan Silahlı Kuvvetlerinden sorumlu ana yürütme organı olup, kendi saflarındaki askeri komuta ve kontrol organlarının hazır bulunmasından sorumlu yetkiye sahiptir. Şu anki Savunma Bakanı Tümgeneral Taalaibek Omuraliev'dir.

    <span class="mw-page-title-main">Çin-Tacikistan ilişkileri</span>

    Çin Halk Cumhuriyeti ile Tacikistan Cumhuriyeti, birbiriyle ikili ve çok yönlü işbirlikleri ile karakterize edilen dostane ilişkiler sürdürmektedir.

    <span class="mw-page-title-main">Kırgızistan-Tacikistan sınırı</span>

    Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki sınır 984 kilometre (611 mi) uzunluğundadır ve Özbekistan ile olan gezi noktasından Çin ile olan gezi noktasına kadar uzanır.

    <span class="mw-page-title-main">2022 Kırgızistan-Tacikistan çatışmaları</span>

    2022 Kırgızistan-Tacikistan çatışmaları, 14-20 Eylül 2022 tarihlerinde Kırgızistan ve Tacikistan arasında meydana gelen sınır çatışmalarıdır.

    <span class="mw-page-title-main">Kırgızistan Anayasası</span>

    Kırgızistan Anayasası, Kırgız Cumhuriyeti'nin en yüksek yasasıdır. Kırgızistan, ülkenin 1991 yılında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından bir buçuk yıl sonra, 1993 yılında ilk anayasasını kabul etmiştir. Son değişiklikleri Nisan 2021'de kabul edilen anayasa birkaç revizyondan geçmiştir.

    <span class="mw-page-title-main">Kırgızistan'da seçimler</span>

    Kırgızistan ulusal düzeyde yapılan genel seçimler ile bir devlet başkanı – cumhurbaşkanı – ve bir yasama organı seçer. Başkan, halk tarafından altı yıllık bir görev süresi için seçilir. Yüksek Konsey nisbi temsil ile doldurulan 120 üyeden oluşur.


    Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
    Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
    Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.