İçeriğe atla

2020'ler

2020'ler, 1 Ocak 2020'den 31 Aralık 2029'a kadar olan 10 yıllık zaman dilimini kapsamaktadır.

Olaylar

SpaceX, BFR adlı roketle Mars'a ilk insanlı uçuşu gerçekleştirecek.[3]

2020

  • 3 Ocak 2020'de Bağdat'ta bir ABD insansız hava aracı saldırısı İranlı General Kasım Süleymani ve Iraklı paramiliter lider Ebu Mehdi el-Muhandis'in ölümüyle sonuçlandı. İran misilleme olarak beş gün sonra Irak'taki ABD üslerine füze saldırıları düzenledi. Trajik bir şekilde, Ukrayna Uluslararası Havayolları'nın 752 sefer sayılı uçağı da bir Amerikan seyir füzesiyle karıştırılarak DMO tarafından düşürüldü.
  • Birleşik Krallık 31 Ocak'ta Avrupa Birliği'nden çıkan ilk üye ülke olarak tarihe geçti.
  • Mart ayında dünya SARS-CoV-2 salgınının başlangıcıyla karşı karşıya kaldı ve bu da COVID-19'a yol açarak borsa çöküşü de dahil olmak üzere yaygın ekonomik bozulmaya neden oldu.
  • George Floyd'un öldürülmesine tepki olarak Haziran ayında dünya çapında yüzlerce şehirde protestolar patlak verdi. Sorumlu polis memuru Derek Chauvin daha sonra iki cinayet ve bir adam öldürme suçundan hüküm giydi. Yine Haziran ayında Filipinli haber sitesi Rappler'in CEO'su Maria Ressa siber suçtan suçlu bulundu ve altı yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kaldı.
  • Çin, Haziran ayında tartışmalı Hong Kong ulusal güvenlik yasasını kabul ederek gündeme geldi ve hükûmete Pekin'e karşı muhalefeti bastırmak için daha fazla güç verdi.
  • Ağustos ayında Kamala Harris, Demokrat Parti'nin ilk Afro-Amerikan, Asya-Amerikan ve kadın başkan yardımcısı adayı olarak tarihe geçti. Mali'de bir askeri üste çıkan isyan darbeye dönüşerek Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keïta ve Başbakan Boubou Cissé'nin istifasına yol açtı.
  • Kosova ve Sırbistan ekonomik ilişkilerini normalleştirdiklerini açıkladı
  • Joe Biden Kasım ayında Amerika Birleşik Devletleri'nin 46. başkanı olarak seçilirken, Kamala Harris de Başkan Yardımcısı olarak bu göreve gelen ilk kadın oldu. Aynı ay Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov'un istifası ve ardından muhalefet lideri Sadyr Japarov'un Cumhurbaşkanı ve Başbakan vekili olarak göreve başlaması da gerçekleşti.
  • Sudan'da Başbakan Abdalla Hamdok ve Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey lideri Abdülaziz el-Hilu, ülkeyi laik bir devlete dönüştürmek için bir anlaşma imzaladı.
  • Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi'nin bilgi toplama misyonu Venezuela hükûmetini 2014 yılından bu yana öldürme, işkence, siyasi muhalefete karşı şiddet ve kayıp vakaları da dâhil olmak üzere insanlığa karşı suç işlemekle resmen itham etti. Suçlamalara Devlet Başkanı Nicolás Maduro ve diğer üst düzey Venezuela yetkilileri de dahil edildi.
  • Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık, Birleşmiş Milletler'e Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki hak iddialarını reddeden ve Filipinler-Çin davasında dokuz çizgi hattına göre tarihi hakların Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne aykırı olduğunu söyleyen kararı destekleyen ortak bir nota verdi. Ancak açıklamada "bölgesel egemenlik" konusunda "herhangi bir pozisyon" alınmadı.
  • İsrail, Sudan, Fas, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn diplomatik ilişkileri resmen normalleştirmek üzere anlaşmalar imzaladı. Azerbaycan, Dağlık Karabağ bölgesini geri almak için Ermeni güçlerine karşı başarılı bir askeri harekât başlattı ve Rusya çatışmayı sona erdirmek için barış gücü konuşlandırdı.
  • Kuzey Kore, iki Kore arasındaki ilişkileri geliştirmek amacıyla 2018 yılında kurulan Kaesong'daki Korelerarası İrtibat Bürosunu yıktı.
  • Lübnan Özel Mahkemesi, Hizbullah'ın üst düzey üyelerinden Salim Ayyaş'ı 2005 yılında eski Başbakan Refik Hariri'ye düzenlenen suikasttan dolayı gıyabında mahkûm etti.
  • Japonya tarihinde en uzun süre görev yapan başbakan olan Shinzo Abe, sağlık sorunları nedeniyle istifa ettiğini açıkladı ve yerine Yoshihide Suga ve Fumio Kishida atandı. Kuveyt Emiri Şeyh Sabah el-Sabah 91 yaşında öldü ve yerine Veliaht Prens Nawaf Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah geçti.
  • Avrupa Birliği, Brexit çekilme anlaşmasının bazı bölümlerini geçersiz kılarak uluslararası hukuku ihlal ettiği gerekçesiyle Birleşik Krallık'a karşı yasal işlem başlattı.
  • 2020 Yeni Kaledonya bağımsızlık referandumunda Yeni Kaledonya Fransa'dan bağımsızlığa karşı oy kullandı. Kırgızistan, parlamento seçimlerinin "adil olmadığı" suçlamalarının ardından büyük protestolara sahne oldu.

2021

  • 6 Ocak'ta ABD Kongre Binası Trump yanlıları tarafından basılmış ve seçilmiş Başkan Joe Biden'ın zaferinin kutlanması engellenmiştir. Bu olay eski Başkan Donald Trump'ın görevden alınmasıyla sonuçlandı ve Trump iki kez görevden alınan ilk ABD federal yetkilisi ve başkanlığı sona erdikten sonra yargılanan ilk kişi oldu.
  • Aynı ay içinde Wikipedia 20. yıldönümünü kutladı ve bu kutlama medya tarafından geniş çapta kabul gördü.
  • Şubat ayında Myanmar'da Aung San Suu Kyi'yi iktidardan uzaklaştıran ve askeri yönetimi yeniden tesis eden bir darbe gerçekleşti.
  • 18 Şubat'ta NASA'nın Perseverance keşif aracı ve Ingenuity helikopterinden oluşan Mars 2020 görevi, yedi aylık bir yolculuğun ardından Mars'taki Jezero Krateri'ne başarıyla iniş yaptı.
  • Haziran ayında, Filipinler'in eski Devlet Başkanı Benigno Aquino III 61 yaşında öldü. Aynı ay, Filipin Hava Kuvvetleri'ne ait bir Lockheed C-130 Hercules uçağı Sulu, Patikul'da düştü ve 53 kişinin ölümüne neden olarak ordunun karıştığı en ölümcül havacılık kazası oldu.
  • Temmuz ayında Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moïse gece yarısı düzenlenen bir suikast sonucu öldürüldü.
  • 15 Ağustos'ta Taliban, ABD güçlerinin çekilmesi ve hükûmetin Afganistan'dan kaçmasının ardından Kabil'in kontrolünü yeniden ele geçirdi ve yaklaşık 20 yıl sonra Afganistan Savaşı sona erdi.
  • Rappler'in kurucusu ve CEO'su Filipinli gazeteci Maria Ressa, Rus gazeteci Dmitry Muratov ile birlikte Ekim ayında 2021 Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
  • Barbados, Kraliçe 2. Elizabeth'in yerine Sandra Mason'ın yeni devlet başkanı olmasıyla cumhuriyet oldu.
  • Aralık ayında Visayas ve Mindanao'da 409 kişinin ölümüne neden olan Rai Tayfunu'nun yol açtığı yıkım yaşandı. Aynı ay, Hubble Uzay Teleskobu'nun halefi olan James Webb Uzay Teleskobu, NASA, ESA, Kanada Uzay Ajansı ve Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü tarafından fırlatıldı.

2022

  • 4 Şubat'ta Çin ve Rusya, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) daha fazla genişlemesine karşı olduklarını ve AUKUS güvenlik paktına ilişkin endişelerini dile getiren ortak bir bildiri yayınladı. Ayrıca çeşitli konularda işbirliği yapma sözü verdiler.
  • 2022 Kış Olimpiyatları 4-20 Şubat tarihleri arasında Çin'in Pekin kentinde düzenlendi ve Pekin hem Yaz hem de Kış Olimpiyatlarına ev sahipliği yapan ilk şehir oldu.
  • Şubat ayında Rusya, uzun süreli bir askeri yığınağın ardından Ukrayna'yı işgal etmeye başladı.
  • ABD'de Robb İlkokulu'na yönelik silahlı saldırı Teksas'ın Uvalde kentinde gerçekleşti ve 19 kişinin ölümü ve 17 kişinin yaralanmasıyla sonuçlandı. Olay, ABD'de son 30 yılın en önemli silah güvenliği reformu yasasına yol açtı.
  • Haziran ayında Yüksek Mahkeme, ABD Anayasası'nın kürtaj hakkı tanımadığına hükmederek 1973 tarihli Roe v. Wade ve 1992 tarihli Planned Parenthood v. Casey davalarını geçersiz kıldı. ABD'nin büyük şehirlerinde protestolar patlak verdi.
  • Temmuz ayında Japonya'nın eski Başbakanı Shinzo Abe Nara, Japonya'da halka açık bir konuşma yaparken suikasta uğradı.
  • Eylül ayında Kraliçe Elizabeth II öldü ve en büyük çocuğu Charles III, yeni İngiliz hükümdarı olarak onun yerine geçti.
  • Ekim ayında, Şiddetli Tropik Fırtına Nalgae Filipinler'i harap etti, yaklaşık on iki milyar peso olarak tahmin edilen hasara ve 160 kişinin ölümüne neden oldu.
  • Brezilya'da Luiz Inácio Lula da Silva 39. başkan olarak seçildi ve üçüncü dönem için seçilen ilk Brezilya başkanı oldu.
  • Kasım ayında, uzun süredir muhalefet lideri olan Enver İbrahim Malezya Başbakanı olarak atandı.
  • Aralık ayında Peru Devlet Başkanı Pedro Castillo, bir darbe girişimiyle kongreyi feshetmeye çalışmasının ardından görevden alındı ve tutuklandı. Yerine Başkan Yardımcısı Dina Boluarte geçti.
  • Papa Emeritus Benedict XVI 95 yaşında öldü.

2023

Bilim ve teknoloji

Uzay

  • 30 Mayıs 2020'de SpaceX, iki NASA astronotunu mürettebatlı bir yörünge göreviyle Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) gönderen ilk özel şirket olarak tarihe geçti. Aynı yılın Temmuz ayında NASA, Perseverance keşif aracını ve Ingenuity helikopter drone'unu içeren Mars 2020 görevini başlatarak uzay keşif yolculuğuna devam etti. 19 Nisan 2021'de Ingenuity drone, Dünya dışında bir gezegende bir hava aracı tarafından gerçekleştirilen ilk motorlu, kontrollü uçuşu gerçekleştirerek çığır açan bir başarıya imza attı.[4][5]
  • Bilim dünyası için önemli bir keşifte bulunan Kraliyet Astronomi Topluluğu, 14 Eylül 2020'de Venüs atmosferinde fosfin gazının tespit edildiğini duyurdu. Fosfinin mikrobiyal yaşamın güçlü bir belirleyicisi olduğu bilindiğinden, bu keşif komşu gezegende yaşam belirtileri bulma olasılığını artırıyor.[6]
  • Çin, Nie Haisheng, Liu Boming ve Tang Hongbo adlı astronotları Tiangong Uzay İstasyonu'nu monte etmek ve yerleştirmek üzere gönderdi.
  • 11 Temmuz 2021'de Virgin Galactic, bağımsız olarak uzaya ödeme yapan bir sivili fırlatan ilk uzay uçuşu şirketi olarak tarihe geçti. Şirketin kurucusu Sir Richard Branson, Dünya atmosferinin üzerinde ağırlıksızlığı deneyimleyen mürettebat arasındaydı.
  • Aynı ay içinde Blue Origin, sivil yolcularla birlikte tam otomatik bir uzay aracını uzaya fırlatan ilk şirket oldu. Mürettebat arasında şirketin kurucusu Jeff Bezos ve uzaya giden en genç ve en yaşlı insanlar olan iki kişi daha vardı..[7]
  • 25 Aralık 2021'de James Webb Uzay Teleskobu bir Ariane 5 fırlatma aracı kullanılarak Fransız Guyanası'ndan fırlatıldı.
  • 2022 yılında, Çift Asteroit Yönlendirme Testi (DART), NASA tarafından Dünya'ya yakın nesnelere karşı gezegen savunmasını test etmek için gerçekleştirilen bir testte, asteroit Dimorphos ile başarılı bir şekilde temas kurdu. NASA ayrıca birkaç aylık gecikmelerin ardından ayın yörüngesinde mürettebatsız bir görev olan Artemis 1 görevini başarıyla başlattı.[8]

Yapay zeka

  • DeepMind, 2020'de CASP14'te 50 yıllık büyük bir meydan okuma olan protein katlama problemini yüzde 90 doğrulukla çözdü.[9]
  • DALL-E (1 ve 2) ve Stable Diffusion gibi metinden görüntüye yapay zeka sanat sistemleri, metin komutlarından son derece ayrıntılı ve gerçekçi görüntüler oluşturabilecek şekilde duyuruldu.

İletişim ve elektronik

  • 5G giderek yaygınlaştı.
  • 2020'ye gelindiğinde 3D baskı, birçok insanın 3D yazıcı sahibi olmasına olanak tanıyan makul kaliteye ve uygun fiyata ulaştı.
  • Tüketici elektroniğinde 8K çözünürlük ve 4K çözünürlük yaygınlaştı.

Yazılım ve elektronik platformlar

  • Adobe Flash Player desteği 31 Aralık 2020'de sona erdi.
  • Windows 11, Windows 10'un ardından 5 Ekim 2021'de piyasaya sürüldü.
  • Internet Explorer desteği 15 Haziran 2022'de sona erdi.
  • Windows 8.1 desteği 10 Ocak 2023'te sona erdi.

Teknoloji

  • BBC'nin haberine göre "ilk kez omuriliği tamamen kesilmiş bir kişi, ameliyatla omurgasına takılan elektrikli bir implant sayesinde özgürce yürüyebildi".[10]
  • Elektrikli araç satışları önemli ölçüde artmıştır ve bunun on yıl boyunca devam etmesi beklenmektedir.[11]

Kaynakça

  1. ^ "COVID-19" (İngilizce). WHO. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021. 
  2. ^ "India 'to overtake China's population by 2022' - UN" (İngilizce). BBC News. 30 Temmuz 2015. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2019. 
  3. ^ "Mars" (İngilizce). SpaceX. 20 Eylül 2016. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2019. 
  4. ^ Wall, Mike (30 Temmuz 2020). "NASA launches Mars rover Perseverance to seek signs of ancient life". Space.com. 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020. 
  5. ^ Hotz, Robert Lee (19 Nisan 2021). "NASA's Mars Helicopter Ingenuity Successfully Makes Historic First Flight". The Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021. 
  6. ^ "Hints of life on Venus". The Royal Astronomical Society. 15 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020. 
  7. ^ Foust, Jeff (20 Temmuz 2021). "Blue Origin launches Bezos on first crewed New Shepard flight". SpaceNews (İngilizce). 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  8. ^ "Artemis I Liftoff – Artemis". blogs.nasa.gov (İngilizce). 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2022. 
  9. ^ Callaway, Ewen (2020). "'It will change everything': DeepMind's AI makes gigantic leap in solving protein structures". Nature. 588 (7837): 203-204. Bibcode:2020Natur.588..203C. doi:10.1038/d41586-020-03348-4. PMID 33257889. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2021. 
  10. ^ Ghosh, Pallab. "Paralysed man with severed spine walks thanks to implant". BBC News. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  11. ^ "Global electric car sales set for further strong growth after 40% rise in 2020 - News". 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Uzay İstasyonu</span> Düşük Dünya yörüngesinde yaşanabilir yapay uydu

Uluslararası Uzay İstasyonu, alçak Dünya yörüngesine yerleştirilmiş bir uzay üssü, başka bir tabirle üzerinde yaşanabilen yapay bir uydudur. Bir araya getirilen modüllerin birleştirilmesiyle inşa edilmiş olan istasyonun ilk kısmı 1998 yılında fırlatılmıştır. İstasyonun yapısı temel olarak basınçlı modüller, destekleyici dış iskelet ve güneş panellerinden meydana gelmektedir. Dünya yörüngesinde bulunan en büyük yapay uydudur. Uygun saatlerde yeryüzünden bakıldığında çıplak gözle görülebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay sondası</span> uzay keşfi için yapılan makineler

Uzay sondası, Dünya'nın çekim alanından kurtulup, Ay'a, diğer gökcisimlerine, gezegenler arası ya da galaksiler arası uzay boşluğuna gönderilerek veri toplamaya yarayan robotik uzay aracı ve bu aracın yerine getirdiği göreve verilen addır. Halihazırda etkin durumda yaklaşık 20 uzay sondası görev yapmaktadır. Şu an uzayda sondası bulunan ülkeler ve birlikler, Rusya, Ukrayna, ABD, AB, Japonya, Hindistan ve Çin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Mars Exploration Rover</span>

Mars Exploration Rover (MER), NASA'nın Mars gezegenini inceleyen Mars keşif araçları, Spirit ve Opportunity'yi içeren robotik bir uzay göreviydi. 2003 yılında Mars yüzeyini ve jeolojisini araştırmak için iki keşif aracının fırlatılmasıyla başladı. Her iki araç da Ocak 2004'te farklı konumlarda Mars'a indi. Her ikisi de beklenen 90 sol'luk çalışma sürelerini çok aştı. MER-A Spirit 22 Mart 2010'a kadar faalken, MER-B Opportunity 10 Haziran 2018'e kadar faaliyetini sürdürebildi.

<i>2001 Mars Odyssey</i> Mars yörüngesinde robotik uzay aracı

2001 Mars Odyssey, Mars gezegeninin yörüngesinde dönen bir robotik uzay aracıdır. Görevin tamamı için tahmin edilen maliyeti 297 milyon dolar olan proje, NASA tarafından geliştirildi ve Lockheed Martin'e dışarıdan sözleşmeli olarak ihale edildi. Görevi, spektrometre ve termal kamera kullanarak geçmişte veya günümüzde su ile buz kanıtları saptamak ve bunun yanı sıra gezegenin jeolojisini ve radyasyon ortamını incelemektir. Odyssey'in elde ettiği verilerin, Mars'ta yaşam olup olmadığı sorusunu yanıtlamaya ve gelecekte astronotların maruz kalabileceği radyasyonun risk değerlendirmesinin oluşturulmasına yardımcı olacağı umulmaktadır. Aynı zamanda Curiosity keşif aracı ile, daha önceki Mars Exploration Rover ve Phoenix iniş aracı arasında Dünya ile iletişim için bir röle görevi görmektedir. Adını bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke'a saygı olarak, onun ve Stanley Kubrick'in kaleme aldığı 2001: A Space Odyssey adlı filmden almıştır.

<i>Mars Pathfinder</i>

Mars Pathfinder 1997 yılında Mars yüzeyine üzerinde bir ana istasyonu ve keşif robotunu başarıyla indirmiş bir Amerikan uzay aracıdır. İniş takımları ile birlikte Carl Sagan Hatıra İstasyonu olarak anılan tekerlekli ve hafif (10.6 kg/23 lb) keşif aracının adı ise Sojourner'dir.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mars keşif aracı</span>

Mars keşif aracı, Mars yüzeyinde seyahat etmek üzere tasarlanmış uzaktan kumandalı bir motorlu araçtır. Gezginlerin sabit iniş araçlarına göre çeşitli avantajları vardır: daha fazla alanı incelerler, ilginç özelliklere yönlendirilebilirler, kış aylarını atlatmak için kendilerini güneşli konumlara yerleştirebilirler ve çok uzaktan robotik araç kontrolünün nasıl gerçekleştirileceği bilgisini geliştirebilirler. Mars Reconnaissance Orbiter gibi yörüngesel uzay araçlarından farklı bir amaca hizmet ederler. Daha yeni bir gelişme ise Mars helikopteridir.

<i>Perseverance</i> (keşif aracı) Keşif aracı

Perseverance, NASA'nın Mars 2020 görevinin bir parçası olarak Mars'taki Jezero kraterini keşfetmek amacıyla tasarlanmış bir Mars keşif aracıdır. Yaklaşık bir otomobil büyüklüğündedir. Jet İtki Laboratuvarı tarafından üretilmiştir ve 30 Temmuz 2020 11:50 UTC'de fırlatılmıştır. Keşif aracının Mars'a başarıyla indiğine dair onay 18 Şubat 2021 20:55 UTC'de alındı. Perseverance, 5 Ekim 2024 itibarıyla, inişinden bu yana 1290 sol boyunca Mars'ta aktif durumdadır. Keşif aracının varışının ardından NASA, iniş bölgesini Octavia E. Butler İniş Alanı olarak adlandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Artemis Programı</span> Ay ve Marsta insan keşfine olanak sağlayacak üç aşamadan oluşan uzay programı

Artemis Programı ya da Artemis görevi, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) liderliğinde, Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) ve Kanada Uzay Ajansı (CSA) gibi uluslararası ortaklar tarafından yönetilen bir robotik ve insanlı Ay keşif programıdır. Projenin amacı "ilk kadın ve sıradaki erkeği" Ay'ın güney kutbuna indirmek olarak ifade ediliyor. Projenin ismini aldığı Artemis, Yunan mitolojisinde tanrı Apollon'un ikiz kız kardeşi ve ay tanrıçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mars 2020</span>

Mars 2020, NASA Mars Keşif Programı'nın bir parçasını oluşturan ve keşif aracı Perseverance, küçük robotik müşterek eksenli helikopter Ingenuity ve ilgili teslimat araçlarını içeren bir Mars keşif aracı görevidir. 30 Temmuz 2020'de 11:50:01 UTC'de bir Atlas V fırlatma aracıyla Dünya'dan fırlatıldı ve Mars krateri Jezero'ya iniş onayı 18 Şubat 2021'de saat 20:55 UTC'de alındı. NASA 5 Mart 2021'de, keşif aracının iniş yerini Octavia E. Butler iniş alanı olarak adlandırdı. Perseverance ve Ingenuity 13 Ekim 2024 itibarıyla, 1297 Mars güneş günü boyunca Mars'ta bulunuyor.

<span class="mw-page-title-main">Chang'e 5</span>

Chang'e 5,, Çin Ay Keşif Programı'nın beşinci ay keşif görevi ve Çin'in ilk Ay'dan örnek getirme göreviydi.

<span class="mw-page-title-main">Ay Geçidi</span>

Ay Geçidi veya kısaca Geçit, güneş enerjisiyle çalışan bir iletişim merkezi, bilim laboratuvarı, kısa süreli yaşam modülü, keşif araçları ve diğer robotlar için bekletme alanı olarak hizmet vermesi amaçlanan Ay yörüngesinde planlanmış bir uzay istasyonudur. 2024'ten sonra NASA'nın Artemis Programı'ndaki ana odak noktalarından biri olması beklenmektedir. Geçit, Ay'ın güney kutbunun hem robotik hem de mürettebatlı keşfi için hazırlık noktası olarak hizmet verecek ve NASA'nın Mars'a yönelik Derin Uzay Taşımacılığı konsepti için ana durak noktası olacaktır. Daha önce Derin Uzay Geçidi (DSG) olarak bilinen istasyon, NASA'nın 2019 Birleşik Devletler federal bütçesi için 2018 teklifi sırasında Ay Yörünge Platformu Geçidi (LOP-G) olarak yeniden adlandırıldı. Bütçeleme süreci tamamlandığında, Amerikan Kongresi tarafından ön çalışmalar için 332 milyon ABD doları bütçe ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ingenuity</span> Mars 2020 Görevindeki NASA Helikopteri

Ingenuity,, Mars 2020 görevinin bir parçası olarak 2021'den 2024'e kadar Mars'ta faaliyet göstermiş otonom bir NASA helikopteriydi. Helikopter, 18 Şubat 2021'de iniş yapan Perseverance keşif aracının alt kısmında gezegene ulaştı. Ingenuity ilk uçuşunu 19 Nisan 2021'de gerçekleştirdi ve bu, herhangi bir hava aracının ilk tahrik motorlu, kontrollü dünya dışı uçuşu oldu. Başlangıçta beş uçuş yapması planlanan rotorlu araç beklentileri büyük ölçüde aşarak, rotor hasarı nedeniyle 2024'ün Ocak ayında görevin sona ermesine kadar yaklaşık 3 yıllık bir süre içinde toplam 72 uçuş gerçekleştirdi.

<i>dearMoon</i> projesi SpaceX tarafından tasarlanan özel uzay uçuşu

dearMoon projesi, Japon milyarder Yusaku Maezawa tarafından ileri sürülen ve finanse edilen bir ay turizmi ve sanat projesidir. Proje, özel bir uzay uçuşu kapsamında hazırlandı ve Ay çevresinde tek bir yörünge etrafında SpaceX Starship aracılığıyla uçulması planlandı. Yolcular arasında Maezawa, 8 kişi; bir veya iki mürettebat üyesi olacaktır. Projenin duyurusu Eylül 2018'de yapıldı. Uçuşun 2023'ten önce gerçekleşmesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tianwen-1</span>

Tianwen-1, Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) tarafından Mars'a robotik bir uzay aracı göndermek için gezegenler arası bir görev olup, bir yörünge aracı, konuşlandırılabilir kamera, iniş aracı ve Zhurong keşif aracından oluşur. Toplam kütlesi yaklaşık beş ton olan uzay aracı, Mars'a fırlatılan en ağır sondalardan biridir ve 13 bilimsel alet, konuşlandırılabilir kamera, iniş aracı ve Zhurong keşif aracından oluşur.

<i>Opportunity</i> (keşif aracı) NASA Mars keşif aracı

Opportunity, 2004'ten 2018 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıdır. Opportunity Mars'ta 5111 sol boyunca faaliyetini sürdürmüştü. NASA'nın Mars Exploration Rover programının bir parçası olarak 7 Temmuz 2003 tarihinde fırlatılan araç, ikizi Spirit'in (MER-A) gezegenin diğer tarafına inişinden üç hafta sonra 25 Ocak 2004'te, Meridiani Planum'a iniş yaptı. Spirit, planlanan 90 sol faaliyet süresiyle 2009 yılında mahsur kalana ve 2010'da iletişimini kesene kadar işlev görürken, Opportunity inişten sonra 5111 sol boyunca çalışır durumda kalabildi. Güneş enerjisi kullanarak pillerinin sürekli şarj edilmesiyle gücünü ve kilit sistemlerini korudu, güç tasarrufu için toz fırtınaları gibi olaylar sırasında kış uykusuna yattı. Bu dikkatli operasyon, ilk taslak planı 14 yıl, 47 gün aşarak, Opportunity için tasarlanan ömrün 57 katı boyunca çalışmasını sağladı. Keşif aracı, NASA ile en son temasa geçtiği 10 Haziran 2018 tarihine kadar 45,16 kilometre mesafe kat etmişti.

<i>Zhurong</i> (keşif aracı) Mars keşif aracı

Zhurong, Çin'in başka bir gezegene indirdiği ilk Mars keşif aracıdır. Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) tarafından yürütülen Tianwen-1 Mars görevinin bir parçasıdır.

<i>Spirit</i> (keşif aracı) NASAnın eski Mars keşif aracı

Spirit,, 2004'ten 2010 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıydı. Spirit, Mars'ta 2208 sol veya 3,3 Mars yılı boyunca faaliyetini sürdürdü. Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından yönetilen NASA'nın Mars Exploration Rover programının iki keşif aracından biriydi. Spirit, ikiz kardeşi Opportunity'nin (MER-B) gezegenin diğer tarafına inmesinden üç hafta önce, 4 Ocak 2004 saat 04:35'te (UTC) Mars'taki Gusev kraterine başarıyla indi. Adı, NASA sponsorluğunda düzenlenen bir öğrenci deneme yazısı yarışmasıyla seçildi. Keşif aracı, 2009 sonlarında pillerinin şarj olmasını engelleyecek bir açıyla bir "kum kapanına" sıkışıp kaldı. Dünya ile son iletişimi ise 22 Mart 2010 tarihinde gerçekleşti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.