2017 İstanbul gece kulübü saldırısı
| 2017 İstanbul gece kulübü saldırısı | |
|---|---|
| Türkiye-IŞİD çatışması | |
 Saldırının gerçekleştiği Reina gece kulübünün Boğaziçi'nden bir görünümü. | |
| Bölge | Ortaköy, Beşiktaş |
| Koordinatlar | 41°03′00″K 29°01′57″D / 41.05000°K 29.03250°D |
| Tarih | 1 Ocak 2017) 01:15 (UTC+3) |
| Hedef | Reina gece kulübüne yılbaşı gecesi eğlenceleri için gelen müşteriler |
Saldırı türü | Silahlı saldırı, katliam |
| Silahlar | AK-47 |
| Ölü | 39 kişi |
| Yaralı | 70 kişi |
| İşleyen | Abdulkadir Masharipov [1][2][3] |
| Örgüt(ler) |  Irak ve Şam İslam Devleti |
2017 İstanbul gece kulübü saldırısı ya da Reina Katliamı, 1 Ocak 2017'de yerel saatle 01:15'te İstanbul'un Beşiktaş ilçesindeki Ortaköy semtinde bulunan Reina adlı gece kulübüne yeni yıl kutlamaları sırasında düzenlenen silahlı saldırı. Saldırı sonucunda 39 kişi öldü, 70 kişi ise yaralandı.
Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) bir gün sonra saldırının sorumluluğunu üstlendiğini açıkladı. Saldırgan ve bazı örgüt militanları 17 Ocak 2017 yerel saatle 00.15'te İstanbul Esenyurt'ta bir sitede güvenlik güçleri tarafından yapılan operasyonla ele geçirildi.
Arka plan
Haziran 2015 Türkiye genel seçimlerinden iki gün önce Halkların Demokratik Partisi'nin bir mitingine düzenlenen saldırıyla başlayan Türkiye'deki silahlı veya bombalı saldırılar bu tarihten sonra her aya yayılarak arttı. BBC Türkçe'ye göre bu ayı takip eden 18 ayın 13'ünde IŞİD, PKK veya TAK tarafından üstlenen ve can kaybının yaşandığı en az bir bombalı saldırı meydana geldi. Sonuç olarak resmî rakamlara göre 497 kişi öldü ve iki binden fazla kişi yaralandı. 2016'da defalarca saldırılara maruz kalan İstanbul'da Aralık ayında Beşiktaş'ta gerçekleşen saldırıda 45 kişi öldü.[4]
Saldırılar yüzünden ABD'nin Ankara Büyükelçiliği, 23 Aralık'ta bir açıklama yayımlayarak vatandaşlarının "Noel tatili ve yeni yıl kutlamaları için kalabalık yerlere giderken aşırılıkçı grupların saldırı düzenleme konusunda sürdürdüğü çabaları" göz önünde bulundurmaları ve "özellikle de Batılıların, turistlerin ve yabancıların sık gittiği bilinen restoran, ticari merkezler, ibadethane ve ulaşım merkezlerinden mümkün olduğunca kaçınmaları" gerektiğini duyurdu.[5] Aynı sıralarda, özellikle ayın son haftasında ülke gündeminde "İslam'a uygun olmadığı için" yılbaşı kutlamasından kaçınılmasına ilişkin çeşitli gösteriler, haberler, açıklamalar ve afişler yayımlandı.[6][7][8] Bu yayımlarda yılbaşı kutlayanların Müslüman olamayacağı, yılbaşı kutlamanın haram olduğu belirtilmiş ve temsili olarak yılbaşını kutlayan figürlere fiziki saldırılar yapılmıştır. Öte yandan Diyanet İşleri Başkanlığı bir hutbe yayınlayarak yılbaşı kutlamalarını "gayrimeşru davranış" olarak nitelendirmiştir.[9] Saldırının yılbaşı gecesi yapılması basında, yılbaşı kutlamalarına karşı olan grupların yılbaşını kutlayan kişileri hedef gösterdiği ve bu durumun olayda payı olduğu yorumlarına neden olmuştur.[10][11]
Saldırı
| Ülke | Ölü | Yaralı | Kaynak |
|---|---|---|---|
 Türkiye | 12 | ||
 Suudi Arabistan | 7 | 9 | [12] |
 Irak | 3 | [13] | |
 Lübnan | 3 | 7 | [14] |
 Ürdün | 2 | 4 | [15] |
 Fas | 2 | 4 | [15][16] |
 Hindistan | 2 | [15][17] | |
 Kuveyt | 1 | 5 | [12][15][18] |
 İsrail | 1 | 1 | [19][20][21] |
 Tunus | 1 | [22] | |
Tunus– Fransa | 1 | [23] | |
 Kanada | 1 | [13][15] | |
 Suriye | 1 | [13][15] | |
 Rusya | 1 | [15][24] | |
| Fransa | 3 | [25] | |
 Almanya | 3 | [26] | |
 Libya | 3 | [27] | |
 Azerbaycan | 2 | [28] | |
 Bulgaristan | 1 | [29] | |
 ABD | 1 | [30] | |
| Bilinmiyor | 1 | 27 | |
| Toplam | 39 | 70 | [31] |
Olay yerine taksiyle gelen ve üzerinde siyah mont, siyah pantolon ve açık renkli şapka olan Abdulkadir Masharipov (kod adı: Abu Muhammed Horasani) elindeki AK-47 marka uzun namlulu silahla ilk önce etrafa ateş açtı. Sonrasında polis memuru Burak Yıldız'ı öldürdü. Ardından kapıda bekleyen gece kulübünün özel güvenliğini sağlayan kişilere ateş açarak öldürdü ve içeriye girerek etrafa rastgele ateş açtı. Yaklaşık 7 dakika süren saldırı sonrası saldırgan üstünü değiştirerek gözden kayboldu.[32][33]
Kayıplar
Saldırıda biri aynı zamanda Belçika vatandaşı olan 12 Türk vatandaşı hayatını yitirdi.[34] Bunların dışında, 7 tane Suudi Arabistan, üç tane Lübnan, en az üç tane Irak, ikişer tane Tunus, Fas ve Ürdün, birer tane Rusya, Kuveyt, Kanada, İsrail ve Suriye vatandaşı hayatını yitirdi.[34] Ölen iki Hindistan vatandaşından biri olan film yapımcısı ve iş insanı Abis Rizvi'de saldırı günü gece kulübünde bulunmaktaydı. Hayatını kaybetmiş 39 kişiden birinin kimliği henüz tespit edilemedi;[34] bazı kaynaklarda ölen Iraklı sayısının dört olduğu bildirilmektedir.[35]
Saldırının ardından haber ajanslarına düşen ilk bilgiler biri polis iki kişinin öldüğü yönündeydi. Olaydan yaklaşık bir buçuk saat sonra basına konuşan İstanbul Valisi Vasip Şahin, saldırının bir "terör saldırısı" olduğunu ve ilk belirlemelere göre 35 kişinin öldüğünü açıkladı. Daha sonra yeni bir açıklama yapan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, ölen kişi sayısının 39 olduğunu bildirdi. Sağlık Bakanı Recep Akdağ ise kimliği belirlenen 20 kişiden 15'inin yabancı uyruklu, 5'inin ise Türk olduğunu ve 4'ü ağır olmak üzere 65 kişinin yaralı olarak hastanelerde olduğunu duyurdu.[36]
Failler
Reuters, saldırıyı IŞİD'in üstlendiğini duyurdu.[37] Irak ve Şam İslam Devleti'nin resmî olmayan medya organı Amaq Haber Ajansı, Türkiye'yi "Hristiyanlık koruyucusu" diye nitelendirdiği bir bildiriyle saldırının IŞİD'e bağlı bir militan tarafından yapıldığını ve "Hristiyanların dinden çıkmış bayramlarını kutladığı en meşhur gece kulüplerinden birini vurduğunu" duyurdu.[37][38][39]
4 Ocak'ta Türkiye Hükûmeti, saldırganın kimliğinin belirlendiğini açıkladı.[40] Saldırganın kimliği 8 Ocak 2017 tarihinde İstanbul Emniyeti'nden alınan bilgi ile basın yayın organlarında duyuruldu; saldırgan Özbek asıllı, 2011 yılından beri Türkiye'de bulunan, Abdulkadir Mashapirov isimli bir IŞİD militanı. Saldırgan 17 Ocak 2017 tarihinde İstanbul Esenyurt'ta bir sitede güvenlik güçleri tarafından yapılan operasyonla ele geçirildi. Ayrıca saldırganın kaldığı daireden 3'ü kadın 4 kişi daha etkisiz hale getirildi. Ayrıca 197.000 ABD Doları, keşif yapmak amacıyla kullanıldığı tahmin edilen 2 Drone kamera, 2 Tabanca ve şarjörü ve sim kartlar bulundu.[2][3]
Tepkiler
Saldırı hakkında Türkiye içinden ve dışından birçok kurum, kuruluş ve kişi açıklama yapmıştır.
Türkiye içinden gelen tepkiler ve açıklamalar
Yayın yasağı
Önceki tüm saldırılara benzer şekilde RTÜK, İstanbul'daki saldırıya ilişkin tarafından geçici yayın kısıtlaması getirildiğini bildirdi.[41] Yapılan yazılı açıklamada, 15/02/2011 tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunun 7. maddesinde "milli güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veya kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasının muhtemel olduğu durumlarda" geçici yayın yasağı getirilebileceğinin öngörüldüğü belirtilerek, "01/01/2017 tarihinde İstanbul ilinde meydana gelen silahlı saldırının da anılan hüküm çerçevesinde olduğu değerlendirildiğinden söz konusu olayla ilgili, geçici yayın yasağı getirilmesi uygun görülmüştür." ifadelerine yer verildi.[41]
Davalar
2 Ocak 2017'de Türkiye'deki çeşitli sivil toplum örgütlerinin oluşturduğu Laikliğe Çağrı Birlikteliği, 2016 sonunda Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından camilerde okutulan ve yılbaşı kutlamaları ile piyango çekilişlerini "gayrimeşru tutum ve davranışlar" olarak nitelendiren hutbenin yılbaşı kutlamalarını hedef gösterdiğini iddia ederek Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez hakkında "halkı kin ve düşmanlığa tahrik" gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu.[42]
Masharipov, saldırıya ilişkin olarak görülen davanın 7 Eylül 2020 tarihinde açıklanan kararıyla “anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs” ve “kasten öldürme” suçlarından 40 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına, diğer suçlardan ise 1368 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[43]
Siyasi partiler
- Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli, saldırıyla ilgili "Terörizm kazanamayacak, elbette hainler ve işbirlikçiler hedefledikleri yıkım ve çözülmeye dünya gözüyle şahit olamayacaklardır." ifadelerini kullanarak saldırıyı kınamıştır.[44]
- Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Reina'daki saldırı hakkında, "Doğrudan gündelik hayatımıza ve yaşam alışkanlıklarımıza saldıran, ülkemize duyduğumuz sonsuz güven ve sevgiyi sarsmayı hedef alan terör örgütleri amaçlarına ulaşamayacaklardır." dedi.[45]
- Halkların Demokratik Partisi Merkez Yürütme Kurulu, saldırıyı lanetlerken yeni yıl kutlamalarını hedef gösteren siyasetçileri ve saldıran iki gün önceki hutbesinde geçen yılbaşı kutlamaları ile ilgili ifadeler nedeniyle Diyanet İşleri Başkanlığını eleştirdi; ayrıca "Türkiye toplumunun farklı halkları, inançları, kültürleri, kimlikleri içermesinin büyük bir zenginlik olduğunu kavrayamayan; bu özelliğin tahrip edilmesinin toplumsal dokuyu da parçalayacağını anlamak istemeyen siyasi yaklaşımlar ülkeyi adım adım şiddet girdabının içine sürüklüyor." açıklamasında bulundu.[46]
Diğer kurum ve kuruluşlar
- Türk Silahlı Kuvvetleri: "İstanbul Ortaköy'de alçakça ve hunharca gerçekleştirilen menfur terör saldırısını şiddetle lanetliyoruz. Terörle mücadelemiz aynı azim ve kararlılıkla devam edecektir."[47]
Uluslararası tepkiler
- Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz; "Bir kutlama gecesi olması gerekiyordu: Teröristler, şiddet, ölüm ve ümitsizlik gecesine dönüştürdü. Kalbim, İstanbul ve Türkiye'yle."[48]
- Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini; "Kalbim hayatını kaybedenler ve sevdikleriyle. Bu tür olayları önlemek için çalışmaya devam edeceğiz."[48]
- Avrupa Komisyonu Göç ve Vatandaşlık İşleri Sorumlu Üyesi Dimitris Avramopulos; "İstanbul'da masum vatandaşlara yönelik saldırı karşısında dehşete düştüm. Kalbim, bu gece Türkiye ve hayatını kaybedenler ve aileleriyle."[48]
- Avrupa Birliği Türkiye Raportörü Kati Piri; "Bu, oldukça üzücü bir haber. Kalbim ve dualarım bu gece Türkiye'yle."[48]
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg; "2017, İstanbul'da trajik başlangıç. Kalbim, yeni yılı kutlayan insanlara yönelik saldırıdan etkilenenler ve Türk halkıyla" diye belirtti.[48]- Almanya Dışişleri Bakanlığının sosyal medya hesabındaki açıklamada, "Derin bir dehşet içindeyiz. Üzüntülerimiz İstanbuldaki insanlarla beraber." denildi.[48]
- ABD Başkanı Barack Obama başsağlığı diledi ve ABD Dışişleri Bakanlığı saldırıyı kınadı.[48]
Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz, sosyal medya hesabında, "İstanbul'da yeni yıla korkunç başlangıç. Hayatını kaybedenlerin aile ve dostlarına içten başsağlığı diliyorum." açıklamasını yaptı.[49]
Belçika Dışişleri Bakanı Didier Reynders, "Yeni yıl, İstanbul'da korkuyla başladı. Kalbim hayatını kaybedenler, yakınları ve Türkiye halkıyla." dedi.[48]- Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Marc Ayrault, "Tüm kalbim, bu sembolik gecede saldırıya uğrayan Türkiye'yle." ifadesini kullandı.[48]
- Kanada Dışişleri Bakanı Stéphane Dion, "Kanada, İstanbul'da meydana gelen korkunç saldırıda hayatını kaybeden mağdurların ailelerine başsağlığı ve bu saldırıda yaralananlara acil şifalar diler." dedi.[48]
Meksika hükûmeti adına Dışişleri Bakanlığınca yapılan yazılı açıklamada "İstanbul'daki terör saldırısının şiddetle kınandığı" belirtildi.[48]- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a taziye dileklerini iletti.[50]
- Tunus Dışişleri Bakanlığı, bir kınama ve destek mesajı yayımladı.[51]
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
- ^ a b Son dakika.. Reina saldırganının kimliği belli oldu 8 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hürriyet
- ^ a b "Turkish police identify Reina attacker as Abdulkadir Masharipov". Hurriyet Daily News (İngilizce). 8 Ocak 2017. 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
- ^ Köker, İrem (21 Aralık 2016). "Türkiye'deki saldırılar: 18 ayda yaklaşık 500 kişi yaşamını yitirdi". BBC Türkçe. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "ABD'den Türkiye'deki vatandaşlarına yılbaşı uyarısı". Hürriyet. 23 Aralık 2016. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Noel Baba'nın başına silah dayadılar". Sputnik. 29 Aralık 2016. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "İTÜ'de 'Yılbaşı Kutlama' eylemi". Hürriyet. 28 Aralık 2016. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Ahmet Şık yılbaşı için uyarmıştı, hapse atıldı". Cumhuriyet. cumhuriyet.com.tr. 1 Ocak 2017. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Diyanet'ten yılbaşı ve piyangoyla ilgili Cuma hutbesi: 'Gayrimeşru davranışlar'". CNN Türk. cnnturk.com. 30 Aralık 2016. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Yılbaşı kutlamaları böyle hedef gösterildi". odaTV. odatv.com. 1 Ocak 2017. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Für die türkische Regierung sind es Tote zweiter Klasse". WeltN24 (Almanca). welt.de. 2 Ocak 2017. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ a b "Seven Saudis among other Arabs killed in Turkey nightclub attack" (İngilizce). El-Arabiye. 1 Ocak 2017. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2017.
- ^ a b c "The Latest: Lebanese man says brother is among Istanbul dead". Seymour Tribune. 1 Ocak 2017. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "السبيل دوت نت". 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
- ^ a b c d e f g "Victims of Istanbul terror attack identified". Anadolu Agency. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "King Mohammed VI to Pay for Remains Transfer of Moroccan Nationals Killed in Istanbul's Attack". Morocco World News. 2 Ocak 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Two Indians among those killed in terror attack on Istanbul nightclub". Hindustan Times. 1 Ocak 2017. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Terror suspect who killed 39 New Year's revelers in Turkey on the run". NBC News. 14 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Israeli woman hurt in Istanbul club attack; another missing". The Times of Israel. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "ישראלית נהרגה בפיגוע בטורקיה. "אמרנו לה לא לנסוע בגלל המצב"" [Israeli killed in Turkey terror attack. 'We told her not to go because of the situation'] (İbranice). Walla!News. 1 Ocak 2016. 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ "גופתה של ליאן תגיע מחר לישראל במימון המדינה" [19 yr old Lian's body brought to Israel funded by the government] (İbranice). Israel Broadcasting Authority. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2017.
- ^ "Terrorism takes the lives of two Tunisians in Istanbul". Shems FM. 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Turquie - Décès d'une ressortissante française - Déclaration de Jean-Marc Ayrault" [Turkey - Death of a French national - Statement by Jean-Marc Ayrault] (Fransızca). French Ministry of Foreign Affairs. 1 Ocak 2017. 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2017.
- ^ "People from over 10 countries among Istanbul nightclub attack victims". RT International (İngilizce). 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Attentat d'Istanbul : au moins trois Français blessés, le tireur toujours en fuite" [Attack of Istanbul: at least three French wounded, the shooter still on the run]. Le Figaro (Fransızca). 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Two from Germany killed in Turkish night club attack". TheLocal.de. 2 Ocak 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Foreigners among victims of Istanbul attack". Daily Mail. 1 Ocak 2017. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Two citizens of Azerbaijan injured in Istanbul terrorist attack". Vestnik Kavkaza (İngilizce). 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Българка е сред пострадалите при атентата в Истанбул" [Bulgarian is among the victims of the bombing in Istanbul]. Dnes (Bulgarca). 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "The Latest: Delaware businessman wounded in Turkey attack". Daily Mail. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Manhunt underway after 39 killed in Istanbul nightclub terrorist attack (GRAPHIC VIDEOS)". RT News. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ http://odatv.com/neden-mudahale-edilmedi-7-dakikanin-sirri-0101171200_m.html[] []
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017.
- ^ a b c Reina'ya silahlı saldırı: 39 kişi hayatını kaybetti, 65 yaralı 1 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Habertürk
- ^ Saldırıda ölenlerin kimlikleri belli oluyor. 3 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. DHA 1 Ocak 2017
- ^ "Reina'daki saldırıda flaş gelişme". Sözcü Gazetesi. sozcu.com.tr. 1 Ocak 2017. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ a b "Reuters'in iddiasına göre Reina saldırısını DEAŞ üstlendi". CNN Türk. cnnturk.com. 2 Ocak 2017. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "İstanbul'daki saldırıyı IŞİD üstlendi". BirGün. 2 Ocak 2017. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Islamic State claims responsibility for Istanbul attack: statement". Reuters (İngilizce). reuters.com. 2 Ocak 2017. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2017.
- ^ "Çavuşoğlu: Saldırganın kimliği belirlendi". BBC Türk. 4 Ocak 2017. 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017.
- ^ a b "İstanbul'daki terör saldırısına yayın yasağı". www.cumhuriyet.com.tr. 1 Oca 2017. 9 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
- ^ "Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez hakkında suç duyurusu". BirGün. 2 Ocak 2017. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2017.
- ^ "Reina katliamı davasında karar: Saldırgana 40 kez ağırlaştırılmış müebbet ve 1368 yıl hapis cezası". T24. 7 Eylül 2020. 7 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2020.
- ^ "Son dakika: Devlet Bahçeli'den Reina saldırısı açıklaması" 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. www.cnnturk.com. Erişim tarihi: 9 Ocak 2017.
- ^ "CHP'den Reina saldırısı için ilk açıklama". Habertürk. 1 Ocak 2017. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "HDP'den Reina saldırısı açıklaması". Cumhuriyet. 1 Ocak 2017. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "TSK'dan flaş Ortaköy saldırısı açıklaması". Sabah Gazetesi. sabah.com.tr. Doğan Haber Ajansı. 1 Ocak 2017. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ a b c d e f g h i j k "Reina'daki terör saldırısına dünyadan tepkiler". Sabah. sabah.com.tr. 1 Ocak 2017. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Putin'den Reina'daki saldırı hakkında açıklama". Sabah. DHA. 1 Ocak 2017. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ تونس تدين الهجوم الارهابي الذي استهدف ملهى ليلي في اسطنبول 2 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.، Tunisien.tn، 1 Ocak 2017.(Arapça)
