2013 Türkiye yerel yönetim reformu

2013 Türkiye yerel yönetim reformu, 2013 yılında kanunlaştırılan, 2014 yerel seçimlerinde yürürlüğe giren 6360 sayılı Kanun ile küçük belde belediyelerinin çoğu ilçe belediyeleri ile birleştirilerek belediye sayısının radikal bir değişimle 1.394'e düşürüldüğü yasal düzenlemeler bütünü.^[1]

Türkiye'deki belediye sayısı 2009 yılında 2.947 idi. Belediyeler, Türkiye'de yerel yönetimin temel birimleridir. Türkiye İstatistik Kurumu'na göre 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla Türkiye'nin nüfusu 76.667.864'tür.^[2] Nüfusun çoğunluğu belediyelerin bulunduğu yerleşim yerlerinde yaşamaktadır.

Belediye türleri

Büyükşehir belediyesi

Büyükşehir belediyesi, il belediyeleri ile aynı düzeyde olan ancak yetki devri bakımından daha otonom yetkilere sahip olan bir belediyedir. 2013 yılında 6360 sayılı Kanun ile nüfusu 750.000'in üzerinde olan tüm illerde büyükşehir belediyeleri kurulmuştur.^[1] Daha önce sadece kentleşmiş merkez ilçe ve çevresindeki kentleşmiş ilçeleri kapsayan iller, yeni yasa ile kırsal ve kentsel tüm yerleşim biçimlerini kapsayacak şekilde. Yeni oluşturulan büyükşehir belediyelerinin ilçelerindeki mevcut tüm belde belediyeleri, köyler ve kırsal alanlar ilçe merkez belediyeleri ile birleştirilmiştir.

Merkez ilçeler

Merkez ilçeler veya il merkezi, il özel idaresinin bulunduğu belediyedir. Tüm il merkezleri aynı zamanda bulundukları ilçe için ilçe merkezi olarak da hizmet vermektedir. Yerel yönetim reformu ile birlikte büyükşehir belediyesi olan 30 ilde varlıkları sona ermiş, ancak diğer 51 ilde devam etmişlerdir.

İlçe belediyesi

İlçe belediyesi, ilçe merkezleri ile ilişkili bir belediyedir. Bir ilçenin idari merkezi olarak hizmet verirler ve hem illerde hem de büyükşehir belediyelerinde bulunurlar. Büyükşehir belediyesi olan illerde, ilçe belediyesi büyükşehir belediyesine bağlıdır ve ilçe alanındaki tüm yerleşim yerlerinden (kentsel ve kırsal) sorumludur. Diğer illerde, ilçe belediyesi ilde var olabilecek diğer belediyelerinden bağımsızdır ve sadece ilçenin ana yerleşiminden sorumludur..

Belde belediyesi

Belde belediyesi, ilçe merkezi olmayan diğer tüm köy, kasaba ve küçük yerleşim yerleri ile ilişkili bir belediyedir. Başlangıçta Türkiye'nin tüm illerinde mevcut olan belde belediyeleri, ilçe belediyeleri ile birleştirildikleri büyükşehir belediyelerinde varlıklarını sona erdirmişlerdir, ancak 51 ilde hala mevcutturlar.

Belediye sayısı

Türkiye'deki belediye sayısı 1.403'tür. (2024 (2024) itibarıyla)^[3]

Tür	#	Not(lar)	Örnek
Büyükşehir belediyesi	30	büyükşehir belediyesinde	İstanbul
İl merkezi/Merkez ilçe	51	büyükşehir olmayan illerde	Sivas
İlçe belediyesi	519	büyükşehir belediyesinde	Çankaya
İlçe belediyesi	403	büyükşehir olmayan illerde	Gelibolu
Belde belediyesi	400	büyükşehir olmayan illerde	Yazıkonak

Kaynakça

^ ^a ^b Kanun No. 6360 19 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Resmi Gazete, 6 Aralık 2012 (Türkçe).
^ Türkiye İstatistik Kurumu sayfası (Türkçe)
^ Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri 6 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İçişleri Bakanlığı. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022.

İlgili Araştırma Makaleleri

Türkiye'nin köyleri, Türkiye'de kırsal nüfusun yaşadığı ve köy kanununun uygulandığı yerleşme birimleri. 2010 verilerine göre 34.247 olan köy sayısı 2014 Türkiye yerel seçimleri ile yürürlüğe giren yeni büyükşehir yasası ile birlikte 18.335'e düşmüştür. Geriye kalanı 26,000 yerleşim birimi ise idari yönden köylere bağlı çiftlik, mahalle, oba, mezra, iskele ve istasyon gibi çok az haneli yerleşim yerleridir.

Belde, Türkiye Cumhuriyeti'nin idari yapılanmasında yönetsel açıdan köy ile ilçe arasında, bucaktan aşağı ya da eşiti bir konumda yer alan yerel yönetim birimine verilen ad.

Büyükşehir belediyesi, Türkiye'deki yerel yönetim birimlerinden biridir. Nüfusu 750 binin üzerinde olan illerde kurulan ve ilin tamamına hizmet vermek amacıyla oluşturulan bir yapıdır. Bu sistem, söz konusu nüfus kriterini karşılayan illerde, şehir genelinde entegre ve kapsamlı hizmetlerin sunulmasını amaçlar.

Türkiye'de büyükşehir belediyeleri, Türk belediyeciliğine 1984 yılında girmiş olan üst kademe belediyelerdir. Bu belediyeler 1982 anayasasının 127. maddesindeki "büyük yerleşim yerlerinde özel yönetim biçimleri oluşturulabilir" hükmüne dayanılarak 1984 yılında kurulmaya başlanmıştır. O tarihe kadar, Türkiye’de belediyelerin hizmet alanları iç içe geçmezdi. Büyükşehir belediyeciliğinde ise, büyükşehir hizmet alanı içinde birden çok ilçe veya birinci kademe belediyesi vardı. 2014'ten sonra ise büyükşehir belediyelerinin sorumluluk alanı il sınırlarına genişletildi ve belde belediyelerinin kapatılmasıyla yalnızca ildeki tüm ilçe belediyelerini kapsar hâle geldi. Dolayısıyla belediye hizmeti aynı zamanda hem büyükşehir, hem de ilçe belediyesi eliyle yürütülür. Ancak, yasa büyükşehir ve ilçe belediyelerinin yürüttükleri hizmet türlerini birbirinden ayırmıştır. Ayrıca büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri birbirinden bağımsız kuruluşlardır. Bunlar arasında astlık ve üstlük ilişkisi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Büyükşehir Belediyesi</span>

İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir ilinin belediye işlerini yürüten kamu kurumudur. İzmir Büyükşehir Belediyesi Binası Konak Meydanı'nda bulunmaktadır. Belediye Başkanı Cemil Tugay'dır.

Türkiye'nin idârî bölümleri, coğrâfî durum, ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri göz önünde bulundurularak oluşturulmuş olup, Türkiye'deki en büyük idârî birim "il" olarak belirlenmiştir. İller de ilçelere ayrılmıştır. İl ve ilçelerin sınırları belirlenmiştir. Ancak belde, bucak, köy gibi daha küçük yerleşim birimlerinin belli sınırı yoktur. Bu yerleşim birimlerinde sadece merkez ve merkez çevresindeki yerler kullanılmaktadır.

Belediye başkanı, bir şehir veya kasabanın belediye hükûmetindeki en üst düzey yetkili olarak görev yapar. Dünya genelinde, bir belediye başkanının yetkileri ve sorumlulukları ile bir belediye başkanının seçimi veya diğer şekillerde görevlendirilmesi konusunda yerel yasalar ve adetler arasında geniş bir farklılık bulunmaktadır. Seçilen sistemlere bağlı olarak, bir belediye başkanı belediye hükûmetinin baş yürütme görevlisi olabilir, sadece bağımsız gücü olmayan çok üyeli bir yönetim kurulunu yönetebilir veya sadece sembolik bir rol oynayabilir. Bir belediye başkanının görev ve sorumlulukları, belediye yöneticilerini ve çalışanlarını atamak ve denetlemek, seçmenlere temel hükûmet hizmetleri sağlamak ve bir belediye yönetim organı tarafından kabul edilen yasaları ve yönetmelikleri uygulamaktır. Bir belediye başkanının seçilme seçenekleri, halk tarafından doğrudan seçilme veya seçilmiş bir yönetim kurulu veya kurul tarafından seçilme gibi seçenekleri içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Samsun Büyükşehir Belediyesi</span>

Samsun Büyükşehir Belediyesi, Samsun il sınırlarının belediye işlerini yürüten devlet kuruluşudur. Belediye başkanı Halit Doğan'dır.

Egemen, İzmir ilinin Kemalpaşa ilçesine bağlı bir mahalledir. Kemalpaşa ilçe merkezine 15 km uzaklıktadır. 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Yasası kapsamına girmeden önce Ören beldesine bağlı olan bölge, belde belediyesinin kapatılmasıyla mahalle hâline getirilerek İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içine dahil edilmiş ve Kemalpaşa ilçesinin bir mahallesi olmuştur. Belde belediyesi kapanmadan önce bölgenin ismi İstiklal mahallesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Büyükşehir Belediyesi</span> Türkiyenin Marmara Bölgesinde bir şehir

Sakarya Büyükşehir Belediyesi, Sakarya ili sınırlarının içinde belediye işlerini yürüten kamu kuruluşudur. Mevcut belediye başkanı Yusuf Alemdar'dır.

Bu liste 2007 Ekim'deki Denizli, Türkiye'nin belediyelerinin listesidir.

Bu liste 2007 Ekim'deki Diyarbakır, Türkiye'nin belediyelerinin listesidir.

Bu liste 2007 Ekim'deki Eskişehir, Türkiye'nin belediyelerinin listesidir.

Bu liste 2007 Ekim'deki Kocaeli, Türkiye'nin belediyelerinin listesidir.

Bu liste 2007 Ekim'deki Manisa, Türkiye'nin belediyelerinin listesidir.

Bu liste 2007 Ekim'deki Tekirdağ, Türkiye'nin belediyelerinin listesidir.

Bu liste 2007 Ekim'deki Trabzon, Türkiye'nin belediyelerinin listesidir.

Atalar Mersin'in Tarsus ilçesi kırsalında yer alan bir beldedir.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa ilinin belediye işlerini yürüten devlet kuruluşudur. Mevcut büyükşehir belediye başkanı 5 Nisan 2024'ten beri Mustafa Bozbey’dir.

Türkiye'de mahalle, 5393 sayılı Belediye Kanunu'na göre "Belediye sınırları içinde, ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan idari birim" olarak tanımlanmaktadır. Büyükşehir belediyeleri sınırları içinde olup 1984 yılı ve sonrasında köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen yerleşimler ise, kırsal mahalle olarak adlandırılır. Kırsal mahalleler kentsel yerleşim alanlarının dışında, kırsal alanlarda bulunur. 2012 yılında çıkarılan yasayla büyükşehir belediyesi sınırları il sınırlarına genişletilmiş olan illerdeki bütün köyler kırsal mahalle statüsüne sahiptir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.