İçeriğe atla

2011 QF99

2011 QF99
Keşif
Keşif yeriMauna Kea Gözl.
Keşif tarihi29 Ağustos 2011[1]
(ilk gözlem)
Adlandırmalar
MPC belirtmesi2011 QF99
Uranüs truvalısı[2]
centaur[1] · uzak[3]
Yörünge özellikleri[1]
Dönem 13 Eylül 2023 (JD 2460200,5)
Belirsizlik parametresi 2
Gözlem yayı14,82 y (5.413 gün)
Günöte22,56 AU
Günberi15,765 AU
Yarı büyük eksen
19,167 AU
Dış merkezlik0,177
83,91 y (30.650 gün)
311,665°
0° 0d 42.12s / gün
Eğiklik10,796°
222,41°
286,27°
Fiziksel özellikler
9,6 (R-bandı)[2]
9,7[1]
Ortalama çap
60 km (hesaplanan)[2]
0,05 (varsayılan)[2]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

2011 QF99, dış Güneş Sistemi'nde yer alan, esasında bir centaur olduğu tahmin edilen ve keşfedilmiş bilinen ilk Uranüs truvalısı olan bir küçük gezegendir. Albedosu 0,05 olarak kabul edildiğinde, çapı yaklaşık 60 kilometre (37 mil) olarak hesaplanır.[2][4] İlk olarak 29 Ağustos 2011'de Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu ile gerçekleştirilen Neptün ötesi cisimlerin derinlemesine araştırılması sırasında gözlemlendi, fakat Uranüs truvalısı olarak tanımlanması 2013 yılına kadar duyurulmadı.[2][5]

2011 QF99, geçici olarak Uranüs'ün L4 Lagrange noktasının (gezegenin önünde) yakınındaki bir yörüngededir. Uranüs'ün L4 noktası civarında yaklaşık 70 bin yıl boyunca salınım yapmaya devam edecek ve yaklaşık üç milyon yıl boyunca Uranüs ile eş-yörüngede kalmayı sürdürecektir. 2011 QF99 bu nedenle bir süre önce yakalanmış bir centaur olan geçici bir Uranüs truvalısıdır.[2][6]

Uranüs truvalılarının genellikle kararsız olması beklenir ve hiçbirinin ilkel kökenli (evrenin ilk zamanlarında oluşmuş) olmadığı düşünülmektedir. Bir simülasyon, herhangi bir zamanda, 34 AU içinde dağılmış popülasyondaki centaurların %0,4'ünün Uranüs ile eş yörüngeye sahip olacağı ve bunların %64'ünün (tüm centaurların %0,256'sı) at nalı yörüngelerde olacağı, %10'unun (%0,04) yarı uydu olacağı ve %26'sının (%0,104) truva cismi olacağı (L4 ve L5 grupları arasında eşit olarak bölünmüş) sonucuna varmıştır.[2] İkinci bir Uranüs truva cismi olan 2014 YX49 ise 2017 yılında duyurulmuştur.[7]

1600-2500 yılları arası Güneş'e ve Uranüs'e göre 2011 QF99'un bir animasyonu.       2011 QF99 ·       Uranüs ·       Güneş

Kaynakça

  1. ^ a b c d "JPL Small-Body Database Browser: (2011 QF99)" (2012-10-21 last obs.). Jet Propulsion Laboratory. 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017. 
  2. ^ a b c d e f g h Alexandersen, M.; Gladman, B.; Greenstreet, S.; Kavelaars, J. J.; Petit, J. -M.; Gwyn, S. (2013). "A Uranian Trojan and the Frequency of Temporary Giant-Planet Co-Orbitals". Science. 341 (6149). ss. 994-997. arXiv:1303.5774 $2. Bibcode:2013Sci...341..994A. doi:10.1126/science.1238072. PMID 23990557. 
  3. ^ "2011 QF99". Minor Planet Center. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017. 
  4. ^ Choi, C. Q. (29 Ağustos 2013). "First 'Trojan' Asteroid Companion of Uranus Found". Space.com web site. TechMediaNetwork. 22 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2013. 
  5. ^ Alexandersen, M.; Kavelaars, J.; Petit, J.; Gladman, B. (18 Mart 2013). "MPEC 2013-F19: 2011 QF99". IAU. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2013. 
  6. ^ de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (22 Mayıs 2014). "Comparative orbital evolution of transient Uranian co-orbitals: exploring the role of ephemeral multibody mean motion resonances". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 441 (3). ss. 2280-2295. arXiv:1404.2898 $2. Bibcode:2014MNRAS.441.2280D. doi:10.1093/mnras/stu733. 
  7. ^ de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (15 Mayıs 2017). "Asteroid 2014 YX49: a large transient Trojan of Uranus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 467 (2). ss. 1561-1568. arXiv:1701.05541 $2. Bibcode:2017MNRAS.467.1561D. doi:10.1093/mnras/stx197. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uranüs</span> güneş sisteminin 7. gezegeni

Uranüs, Güneş'e yakınlık bakımından yedinci gezegendir. Gazlı, camgöbeği renginde bir buz devidir. Gezegenin büyük bir kısmı, astronominin "buz" ya da uçucu maddeler olarak adlandırdığı maddenin süperkritik fazındaki su, amonyak ve metandan oluşur. Gezegenin atmosferi karmaşık katmanlı bir bulut yapısına sahiptir ve tüm Güneş Sistemi gezegenleri arasında 49 K ile en düşük minimum sıcaklığa sahiptir. Gezegenin 82,23°'lik belirgin bir eksenel eğimi ve 17 saat 14 dakikalık bir geriye dönüş periyodu vardır. Bu, Güneş etrafındaki 84 Dünya yıllık bir yörünge döneminde kutuplarının yaklaşık 42 yıl sürekli güneş ışığı aldığı ve ardından 42 yıl sürekli karanlık olduğu anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Truvalı (gök cismi)</span>

Truvalı veya truva asteroidi, astronomide daha büyük bir cismin yörüngesini paylaşan, ana cismin yaklaşık 60° ilerisinde veya gerisinde bulunan L4 ve L5 Lagrange noktalarından birinin yakınında kararlı bir yörüngede kalan küçük boyutlu bir gök cismidir (çoğunlukla asteroitler). Truva cisimleri gezegenlerin ya da büyük uyduların yörüngelerini paylaşabilirler.

<span class="mw-page-title-main">At nalı yörünge</span>

At nalı yörünge, kendisine göre çok daha büyük bir cisimle eş-yörünge hareketi yapan cismin yörüngesine verilen addır. Küçük cismin yörünge periyodu neredeyse büyük cismin yörünge periyoduna eşittir ve büyük cisimden bakıldığında dönen referans çerçevesinde izlediği yol at nalına benzer.

<span class="mw-page-title-main">Portia (uydu)</span>

Portia, Uranüs'ün iç uydusudur. 3 Ocak 1986'da Voyager 2 tarafından çekilen görüntülerden keşfedildi ve S/1986 U 1 geçici adı verildi. Uydu, adını William Shakespeare'in Venedik Taciri adlı oyununun kahramanı Portia'dan almıştır. Ayrıca Uranüs XII olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Bianca (uydu)</span>

Bianca Uranüs'ün iç uydularından biridir. 23 Ocak 1986'da Voyager 2 tarafından çekilen görüntüler sayesinde keşfedildi ve geçici olarak S/1986 U 9 olarak adlandırıldı. Daha sonra uyduya, Shakespeare'in Hırçın Kız adlı oyunundaki Katherine'in kız kardeşinin ismi verilmiştir. Ayrıca Uranüs VIII olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Rosalind (uydu)</span>

Rosalind, Uranüs'ün iç uydularından biridir. 13 Ocak 1986'da Voyager 2 tarafından çekilen görüntülerden keşfedilmiş ve geçici olarak S/1986 U 4 adı verilmiştir. William Shakespeare'in Size Nasıl Geliyorsa adlı oyununda sürgüne gönderilen Dük'ün kızı olan Rosalind'in adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Stephano (uydu)</span> Uranüsün düzensiz uydularından biri

Stephano, Uranüs'ün ters yön yörüngeye sahip düzensiz uydusudur. 18 Temmuz 1999'da Brett J. Gladman, Matthew J. Holman, John J. Kavelaars, Jean-Marc Petit ve Hans Scholl tarafından Hawaii adasındaki Mauna Kea Gözlemevi'nde Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu kullanılarak keşfedildi ve geçici olarak S/1999 U 2 adı verildi. Prospero ve Setebos da aynı anda keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (küçük gezegen)</span>

Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

Dünya truvalısı, Dünya'nın Güneş çevresindeki yörüngesinde, L4 ve L5 Lagrange noktasında yer alan, Dünya ile eşyörüngeli, Dünya'nın yörüngesinden geçen, iribaş yörünge izleyerek dönen asteroitlere verilen genel isimdir. Halihazırda tespit edilebilen her iki truva cismi de L4 bölgesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paaliaq</span> Satürnün doğal uydusu

Paaliaq, Satürn'ün ters yön yörüngede hareket eden düzensiz uydusudur. Ekim 2000'in başlarında J. J. Kavelaars, Brett J. Gladman, Jean-Marc Petit, Hans Scholl, Matthew J. Holman, Brian G. Marsden, Philip D. Nicholson tarafından keşfedilmiş ve geçici olarak S/2000 S 2 adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mars truvalısı</span> Mars yörüngesini paylaşan küçük gezegenler

Mars truvalıları, Mars gezegeninin Güneş etrafındaki yörüngesini paylaşan bir grup truva cismidir. Mars'ın 60° önünde ve arkasında iki Lagrange noktası çevresinde bulunurlar. Mars truvalılarının kökeni tam olarak anlaşılamamıştır. Bir teori, bunların Güneş Sistemi oluşurken Lagrange noktalarında sıkışan, Mars'ın oluşumundan kalma ilkel nesneler olduğunu öne sürmektedir. Ancak, Mars truvalılarına yönelik olarak yapılan spektral çalışmalar, durumun böyle olmayabileceğini göstermektedir. Başka bir teori, Güneş Sistemi'nin oluşumunun ilerleyen dönemlerinde asteroitlerin düzensiz bir şekilde Mars'ın Lagrange noktalarına girmiş olmasıdır. Bu nesnelerin kısa dinamik ömürleri göz önüne alındığında bu da sorgulanabilir. Eureka ve diğer iki Mars truvalısının spektrumları olivin bakımından zengin bir bileşime işaret etmektedir. Asteroit kuşağında olivin bakımından zengin nesneler nadir olduğundan, Mars truvalılarından bazılarının Mars'ta gezegensel bir embriyo ile karşılaştığında yörüngeyi değiştiren büyük bir çarpışmadan yakalanan enkazlar olduğu öne sürülmüştür.

2013 ND15 Venüs truvalısı olarak sınıflandırılan ilk asteroittir.

Uranüs Truva asteroidi, güneş merkezli yörüngesi Uranüs gezegenininki ile 1:1 ortalama hareket rezonansında olan ve Güneş-Uranüs çiftinin iki kararlı Lagrange noktasından (L4 veya L5) birinin etrafında bulunan, yani Uranüs'ün 60° önünde veya arkasındaki bir yörüngede seyreden asteroidlere verilen genel isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Ayrık cisim</span>

Ayrık cisimler, Güneş sisteminin dış bölgelerinde yer alan dinamik bir küçük gezegen sınıfıdır. Neptün ötesi cisimler (TNO) olarak adlandırılan geniş bir ailenin mensubudurlar. Bu nesneler Güneş'e olan en yakın konumları Neptün'ün kütleçekimsel kuvvetinden yeterli bir uzaklıkta bulunan yörüngelere sahiptir. Bu nedenle Neptün ve bilinen diğer gezegenlerden sınırlı olarak etkilenirler. Bu durum nedeniyle Güneş sisteminden ayrık bir durumda bulunmakta, ancak Güneş'in etkisinden de kaçamamaktadırlar.

<span style="white-space:nowrap;">(316179) 2010 EN<sub>65</sub></span> Asteroit

(316179) 2010 EN65 Güneş etrafında dönen bir Neptün ötesi cisimdir. Bununla birlikte, 30,8 AU'luk yarı büyük ekseniyle, dev gezegen Neptün'ün 30,1 AU'luk benzer bir yarı büyük eksene sahip olması nedeniyle, aslında Neptün ile eş yörüngeli bir sıçrayan Neptün truvasıdır. Cisim L4 Lagrange noktasından L3 üzerinden L5'e atlamaktadır. 2016 itibarıyla Neptün'den 54 AU uzaklıktadır. 2070 yılına kadar Neptün'den 69 AU uzaklıkta olacaktır.

Arjuna asteroitleri Güneş sistemindeki asteroitlerin sınıflandırıldığı dinamik bir gruptur. Arjunalar düşük dışmerkezliğe, düşük yörünge eğikliğine sahip olan, yörünge periyotları bir yıllık süreye yakın olmak gibi oldukça Dünya benzeri karakteristik özellikler gösteren yörüngelere sahip Dünya'ya yakın cisimlerden meydana gelen bir gruptur. Bu grup, Hint destanı Mahabhataranın ana karakteri olan Arjunadan adını almıştır. Tanımı, asteroit grupları içinde yer alan Apollo, Amor, Aten ve Atira asteroitleri gibi daha net olarak belirli özellikleriyle tanımlanan gruplar ile belirli yönlerden çakışmaktadır. Bunlar Dünya ile 1:1 ortalama hareket rezonansında tekrarlanan sıkışmalar yaşayan küçük NEO'ların dinamik olarak soğuk bir grubunu oluştururlar.

Eş-yörüngesel hareket, iki veya daha fazla sayıda astronomik cismin birincil cisim yörüngesiyle aynı veya benzer mesafede bulunan bir yörüngede seyretmesi durumudur. Başka bir deyişle bu cisimler, 1:1 ortalama hareket rezonansında veya ters yönlü ise 1:-1 rezonansındadır.

<span class="mw-page-title-main">524522 Zoozve</span> Asteroit

524522 Zoozve (geçici adlandırması: 2002 VE68) Venüs'ün geçici yarı uydusu olan ve yaklaşık yarım kilometre çapındaki bir asteroittir. 2002 yılında keşfedildiğinde, Güneş Sistemindeki büyük bir cismin yörüngesinde yarı uydu olarak bulunan ilk nesne olmuştur. Güneş etrafında Venüs tarafından izlenen yörüngenin neredeyse aynısını izler. Venüs ile birlikte dönen bir referans çerçevesinden bakıldığında Güneş çevresinde dönüyor olmasına rağmen bir Venüs yılı süresince Venüs'ün çevresinde dönüyormuş gibi görünür.

(614689) 2020 XL5 12 Aralık 2020 tarihinde Hawaii'de bulunan Haleakala Gözlemevi'nde Pan-STARRS 1 araştırması kapsamında keşfedilen bir Dünya'ya yakın cisim ve Dünya truvalısı asteroittir. Güneş-Dünya çevresinde iribaş yörüngede salınım halindedir ve kütleçekim etkisi ile Dünya ve Güneş'in çift merkezi aracılığıyla hareket eden dinamik olarak kararlı olan L4 (60° önünde) noktasında hareket etmektedir.

(636872) 2014 YX49 (geçici adlandırması 2014 YX49), Pan-STARRS araştırması kapsamında 26 Aralık 2014 tarihinde keşfedilen bir centaur ve Uranüs eş yörüngeli asteroittir. Uranüs ile iribaş yörünge ilişkisi içinde olduğu bilinen ikinci centarur olup, 83982 Crantor, 2011 QF99 ve (472651) 2015 DB216'den sonra Uranüs ile eş yörüngeli olduğu tespit edilen dördüncü nesnedir.